قیمت کالاهای اساسی در پاییز به کدام سو می‌رود؟

هرچند وقت یک بار، نرخ یکی از این کالاها ناگهان دو برابر می‌شود، اعتراض‌ها بالا می‌گیرد، ستاد تنظیم بازار به میان می‌آید و نرخ اندکی کاهش پیدا می‌کند و تمام. غائله‌ می‌خوابد و اعتراض‌ها تا گرانی بعدی آرام می‌شود. تخم‌مرغ نخستین کالای خوراکی‌ای بود که در روزهای پایانی شهریور و ابتدایی مهر‌ماه خبرهای گرانی‌اش در رسانه‌ها پیچید. دلار ۴۲۰۰تومانی این بار هم به‌کار نیامد و در آستانه پاییز ۹۹، نرخ تخم‌مرغ تقریبا دو برابر شد اما اگر «کره» را فاکتور بگیریم، به‌نظر می‌رسد فصل آرامی در انتظار بقیه کالاهای خوراکی است. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که تغییرات نرخ در پاییز سال گذشته به‌گونه‌ای بوده است که با فرض ثابت‌بودن درآمد خانوار، خانوار شهری و روستایی به‌ترتیب در ۳ ماه پاییزی که گذشت ۶.۵و ۷درصد از قدرت خرید خود را از دست داده‌اند. اما پاییز امسال چطور؟ آیا دوباره قرار است کالاهای اساسی را گران‌تر بخریم؟ به‌خصوص که مرکز آمار ایران می‌گوید که رشد نرخ کالاهای اساسی تا آستانه پاییز ادامه داشته، به‌نحوی که در شهریور ۹۹، نرخ حمل‌ونقل، ۸. ۴ درصد و نرخ شیر، پنیر و تخم‌مرغ، ۶. ۸ درصد افزایش یافته است.

تخم‌مرغ

مشکل نهاده‌های اولیه حل نشود، تخم‌مرغ دوباره گران می‌شود

پاییز ۹۹برای تخم‌مرغ با حواشی بسیاری مواجه بود. در روز ابتدایی این فصل، نرخ این کالای اساسی از حدود شانه‌ای ۲۰ هزار تومان به ۳۸ هزار تومان رسید. این در حالی است که تخم‌مرغ ازجمله کالاهایی است که ۷۰ درصد نهاده‌های آن یعنی خوراک مرغ از خارج و با ارز دولتی وارد می‌شود. به‌نظر می‌رسد تجربه شکست استفاده از ارز دولتی برای کاهش نرخ گوشت همچنان به‌کار سیاستگذاران نیامده است. وزیر جهادکشاورزی بر این باور است که نرخ تخم‌مرغ باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که نه مرغ‌دار آسیب ‌ببیند نه مصرف‌کننده. ناصر نبی‌پور، رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران در این‌باره می‌گوید: اگر نهاده‌ها با نرخ مناسب دست مرغ‌دار برسد، نرخ تخم‌مرغ همین ۱۲هزار تومانی که هست باقی می‌ماند اما اگر سویا و ذرت ما را تامین نکنند نرخ تخم‌مرغ در پاییز امسال غیرقابل پیش‌بینی است و ممکن است به شکلی مهار‌نشدنی نرخ بالا برود. در این صورت اساسا امکان تولید تخم‌مرغ وجود ندارد؛ چرا که تولید مرغ تخم‌گذار مانند مرغ گوشتی نیست که مرغ‌دار اگر امروز جوجه نریزد، ۴۵روز دیگر جوجه خواهد ریخت. مرغ تخم‌گذار شرایط ویژه‌ای برای تولید نیاز دارد. اما اگر نهاده‌ها را در اختیار ما بگذارند نه‌تنها قیمت‌ها در بازار تنظیم خواهد شد بلکه حتی صادرات‌مان به کشورهای همسایه دوباره برقرار می‌شود.

لبنیات

سریال گرانی ادامه دارد

سفره‌های نه فقط ایرانی‌ها که همه مردم جهان به لبنیات وابسته است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، در یک‌ماه شهریور لبنیات ۷درصد گران شده است. اول مهر ماه، درحالی‌که زمان زیادی از افزایش نرخ شیرخام و لبنیات نمی‌گذشت، کارگروه تنظیم بازار، اعلام کرد که نرخ جدید مرغ و شیرخام با توجه به افزایش نرخ کنجاله سویا دوباره تعیین و ابلاغ می‌شود. تا لحظه تنظیم این گزارش، نرخ جدیدی برای لبنیات اعلام نشده است اما به‌نظر می‌رسد پاییز امسال افزایش نرخ این قسم از کالاهای اساسی را برای همه ایران به همراه داشته باشد. سیدمحمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی ایران درباره بازار لبنیات می‌گوید: پیش‌بینی نرخ عموما از توان یک تولید‌کننده خارج است؛ چرا که اساسا زنجیره اتفاقاتی که در صنعت کشور ما می‌افتد در اختیار تولید‌کننده نیست و مدام هزینه‌های تازه‌ای به تولیدکننده تحمیل می‌شود و منطق بازار و بنگاه‌داری ایجاب می‌کند که در نهایت قیمت‌های تازه در دستور کار تولیدکننده قرار بگیرد. فراموش نکنیم لبنیات هم از تورم ۲۶درصدی چند‌ماه ابتدایی سال ۹۹در امان نبوده است. او آینده کوتاه‌مدت صنعت لبنیات را اینگونه پیش‌بینی می‌کند؛ نرخ شیر خام را ۳۱۰۰تعیین کرده بودند اما کارخانه‌ها هم‌اکنون به نرخ ۳۶۰۰می‌خرند. خود دامدارها حرف از کیلویی ۵هزار تومان می‌زنند. تولیدکننده لبنیات هم مجبور است که در نهایت شیر را متناسب با همین افزایش نرخ در اختیار مصرف‌کننده بگذارد. می‌خواهم بگویم هیچ‌ چاره‌ای جز افزایش نرخ در صنعت لبنیات نداریم و این تصمیمی نیست که تولیدکننده‌های این صنعت آن را گرفته باشند یا از آن راضی باشند؛ در واقع راه دیگری برای ادامه حیات آنها باقی نمانده است. بنی‌طبا ادامه می‌دهد: نرخ تمام‌شده محصولات لبنی تحت تأثیر پارامتر‌های مهمی مثل نرخ شیر خام، مواد بسته‌بندی، نرخ ارز و حقوق و دستمزد است. این عوامل به ازای هر کیلو محصول لبنی، حداقل ۱۰۰۰تومان بر نرخ نهایی لبنیات تأثیر خواهد گذاشت.

گوشت

اگر عرضه دام مناسب باشد، کاهش نرخ ادامه پیدا می‌کند

گوشت قرمز در آستانه پاییز کاهش نرخ را تجربه کرده است. افزایش عرضه در پاییز عموما کاهش نرخ گوشت قرمز در این فصل را رقم می‌زند. نرخ گوشت که زمانی در سال به کیلویی ۱۹۵هزار تومان هم رسیده بود در مهرماه امسال با نرخ مصوب ۱۱۰هزار تومان معامله می‌شود. علی اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی بر این باور است که نمی‌توان نرخ گوشت را پیش‌بینی کرد. او می‌گوید: همه‌‌چیز در لحظه اتفاق می‌افتد. امکان برنامه‌ریزی اصلا وجود ندارد. هم‌اکنون عرضه دام خوب است و در هفته اول مهر‌ماه این بالا بودن عرضه، موجب شده که نرخ گوشت کاهش پیدا کند. در همه بازارها، عرضه و تقاضاست که شرایط را تعیین می‌کند. گوشت هم از این قاعده مستثنا نیست. او بر این باور است که اگر عرضه مناسب دام ادامه پیدا کند و سیاست‌ها و نظارت‌های لازم برای جلوگیری از قاچاق آن به درستی پیگیری شود، گوشت قرمز افزایش نرخ چندانی را تجربه نخواهد کرد. گفتنی است که درهفته اول مهرماه، نرخ گوشت گوسفندی در کشتارگاه کیلویی ۹۵هزار تومان تعیین شد که نرخ آن در مغازه (شقه بدون دنبه) به ۱۰۸هزار تومان هم می‌رسد. درباره گوشت مرغ اما ماجرا فرق می‌کند. نرخ این کالا در ۶ماه نخست امسال افزایش قابل توجهی را تجربه کرده و به‌نظر می‌رسد این روند همچنان ادامه داشته باشد. نرخ هر کیلو مرغ در ابتدای امسال ۷هزار تومان بوده و در لحظه تنظیم این گزارش به ۱۲هزار تومان رسیده است؛ ۱.۷برابر. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فعالان بازار بر این باورند که افزایش نرخ مرغ تا پایان مهر‌ماه با شیب ملایمی ادامه خواهد داشت.