ایران در سراشیبی گرسنگی

چراغ سرخ بحران تغذیه در ایران روشن شده و با توجه به گرم شدن مداوم موتور تورم، این چراغ هرروز چشم‌های بیشتری را به خود خیره خواهد کرد.

بسیاری از مردم ایران با ابعاد مختلف سوءتغذیه آشکار و پنهان دست و پنجه نرم می‌کنند و بحران امنیت خوراکی، هر روز افراد بیشتری را از طبقه متوسط به قعر گودال فقر می‌کشد. علی پزشکی متخصص تغذیه و پژوهشگر حوزه سیاستگذاری تغذیه و امنیت خوراکی در گفت‌وگو با گسترش‌نیوز به وجوه مختلف این بحران در ایران اشاره می‌کند و نسبت به تبعات آن در وضع فعلی و آینده هشدار می‌دهد.

این پژوهشگر سیاستگذاری تغذیه در پاسخ به پرسشی مبتنی بر تبعات کاهش مصرف گوشت، لبنیات و میوه‌ها در سبد خانوار اظهار داشت: با توجه به وضعیت اقتصادی دشواری که در سالیان اخیر پیش آمده، مردم در دریافت گروه‌های غذایی اصلی و همچنین ریزمغذی‌ها، دچار افت مصرف شدیدی شدند. مطابق آمار، مصرف گوشت قرمز در یک دهه اخیر به نصف کاهش پیدا کرده و ۹۰ درصد از مردم ایران، توصیه‌های لازم برای مصرف سبزی‌جات و میوه‌ها رعایت نمی‌کنند. البته دلیل اصلی این اتفاق، افت شدید قدرت خرید مردم است.

وی با اشاره به این که مصرف لبنیات هم به شدت با کاهش مواجه شده است، اظهار داشت: مهم‌ترین دارایی هر کشوری منابع انسانی آن سرزمین است و تضعیف این منابع تبعات بسیار ناگواری برای آن کشور خواهد داشت. مطالعات بسیاری اثبات کرده که سوءتغذیه نقش زیادی را در بیماری‌های مضمن ایفا می‌کند. دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، کبد چرب، بیماری‌های خودایمنی و سایر بیماری‌هایی که بار مالی بسیار سنگینی را بر نظام سلامت در سراسر جهان تحمیل می‌کند.

سرمایه‌گذاری در تغذیه الزامی‌ست

پزشکی افزود: الگوهای غذایی ناسالمی که در سالیان اخیر (به دلایل اقتصادی) بر کشور تحمیل شده، هم در زمان حال و هم در آینده آثار منفی بسیاری را در جامعه دامن می‌زند و بار مالی سنگینی را به نظام سلامت و برنامه‌ریزی کشور وارد می‌کند. سازمان FAO در یک تحقیق جدید اعلام کرده سرمایه‌گذاری در تغذیه سالم، می‌تواند ۱۶/۵ درصد تولید ناخالص داخلی هر کشور را افزایش بدهد. مطابق با این تحقیق به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری برای پیشگیری از گرسنگی و سوءتغذیه، بیش از ۱۵ دلار بازگشت سود به جامعه در پی خواهد داشت.

این متخصص تغذیه ادامه داد: سوءتغذیه به شکل مصرف کم مواد غذایی و همچنین به شکل عدم دریافت ریزمغذی‌ها و درشت مغذی‌ها و هم به صورت چاقی، خودش را در جامعه نشان می‌دهد و می‌تواند منابع انسانی کشور را به شدت تحت تاثیر قرار بدهد. وی همچنین در واکنش به ظهور محصولات جدیدی نظیر شیر و گوشت آزمایشگاهی بدون حضور دام، یادآور شد: این فرآورده‌های تکنولوژیک در مراحل اولیه کار خود هستند و چندان بازدهی خود را نشان نداده‌اند. باید تحقیقات بیشتری روی این محصولات صورت بگیرد تا کارآیی آن‌ها مخشص شود.

وی همچنین در ارتباط با نسبت دورریز مواد غذایی با امنیت خوراکی اظهار داشت: این پژوهشگر سیاستگذاری تغذیه یکی دیگر از چالش‌های نظام غذا و تغذیه را اتلاف و اسراف غذایی عنوان کرد و گفت: براساس یکی از گزارش‌های FAO، هرروز به‌ازای هر نفر ۱۳۴ کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود. ضایعات موادغذایی در ایران معادل ٣٥‌ میلیون تن در سال است، درحالی که در اتحادیه اروپا با ٢٧ کشور عضو، تنها ٩٠‌ میلیون تن مواد غذایی راهی زباله‌ها می‌شود.

آزادی اقتصادی و امنیت غذایی

علی پزشکی ضمن دفاع از آزادی اقتصادی، در رابطه با راهکارهای موجود برای حل بحران تغذیه خاطرنشان ساخت: اخیرا گزارش سالانه بنیاد هریتیج در ارتباط با آزادی اقتصادی، همبستگی میان آزادی اقتصادی با میزان تولید ناخالص داخلی ارتباط مستقیم دارد و هر میزان که آزادی اقتصادی بالاتر باشد، تولید ناخالص داخلی افزایش می‌یابد. این بنیاد همچنین نسبت میان آزادی تجارت با امنیت غذایی را مورد سنجش قرار داده بود و اثبات کرده بود که کشورهای با درجه آزادی تجاری بیشتر، امنیت غذایی بیشتر، محیط زیست سالم‌تر و ثبات بیشتری دارند.

وی افزود: ما در کشورمان چالش‌های بسیار جدی در زمینه تغذیه داریم و باید با یک سیاست‌گذاری دقیق این چالش‌ها را مرتفع کنیم. کمبود روی در کودکان زیر دو سال، کمبود ویتامین A در زنان باردار و کمبود ویتامین D3 نیز، شایع‌ترین کمبود ویتامین در ایران است. برآوردها نشان می‌دهد که ۸۵ تا ۹۰ درصد ایرانیان کمبود ویتامین D دارند. تصور عمومی غالبا بر این باور استوار است که این ویتامین به تقویت استخوان مرتبط است. مطالعات نشان داده که کمبود این ویتامین در بسیاری از سرطان‌ها، آسم و آلرژی و بیماری‌های خودایمنی، بیماری‌های قلبی و عروقی و دهان و دندان اثر دارد.

به انواع سوءتغذیه دچاریم

علی پزشکی در پایان یادآور شد: ما در دریافت موادغذایی، کمبود دریافت ریزمغذی‌های کلیدی را داریم ولی در روی دیگر سوءتغذیه که چاقی باشد هم، وضعیت خوبی نداریم. برآوردها نشان می‌دهد که ۶۰ درصد از بزرگسالان از اضافه وزن و چاقی رنج می‌برند و در برخی از استان‌ها این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد. این بیماری صرفا متعلق به طبقات مرفه جامعه نیست. ما شاهد این هستیم که طبقات فرودست جامعه به دلیل فقری که دارند از مواد غذایی پرانرژی و خالی از ریزمغذی‌ها استفاده می‌کنند که چاقی به بار می‌آورد و این وضعیت گرسنگی سلولی نام دارد و سلول‌ها نمی‌توانند عملکرد خوبی از خود برجای می‌گذارند و فرد در این شرایط گرسنگی شکمی را مرتفع کرده اما گرسنگی سلولی را نتوانسته مرتفع کند و این هم یک حالت از سوءتغذیه است.

این متخصص تغذیه اظهار داشت: یکی از اهداف برنامه توسعه پایدار، رفع گرسنگی تا سال ۲۰۳۰ است ولی با این وضعیت که ایران دچار کاهش حجم اقتصاد شده است، این هدف دور از دسترس به نظر می‌رسد.