سرنوشت مهم‌ترین برنامه مالی سال آینده چه می‌ شود؟

امروز مجلس یازدهم کلیات لایحه اولین سال از قرن ۱۵ را با ۹۹ ‌رای موافق، ۱۴۸ ‌رای مخالف و ۱۲ ‌رای ممتنع از مجموع ۲۶۱ نماینده حاضر در مجلس رد کرد.

حال تکلیف برنامه مالی اولین سال از قرن آینده در یک دو راهی قرار گرفته است. بر اساس آیین نامه داخلی مجلس یا باید لایحه اصلاحی به مجلس تقدیم شود یا به صورت چند دوازدهم بودجه تصویب شود. اما بودجه با انتخاب هرکدام از این مسیرها چه سفری دارد؟

یک حالت مبهم برای لایحه

در آیین نامه داخلی مجلس لایحه بودجه پس از ارائه دولت به مجلس ابتدا در کمیسیون های تخصصی بررسی و سپس به کمیسیون تلفیق می رود. از این جا به بعد چهار حالت ممکن است پیش بیاید.

یک: حالت نخست کمیسیون تلفیق بودجه کلیات را رد کند و در صحن نیز کلیات رد شود. در این حالت لایحه به دولت برگشت داده می شود و دولت ۱۵ روز فرصت دارد لایحه را اصلاح و به مجلس مجددا ارائه کند. یا درخواست بودجه چند دوازدهم بدهد.

دو: حالت دوم به تایید کلیات در کمیسیون تلفیق و صحن به صورت توامان باز می شود. در این حالت پس از تصویب کلیات در صحن، به پیشنهادهاى مربوط به درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بودجه عمومى دولت رسیدگى و سقف آن به ‌تصویب خواهد رسید. پس از آن پیشنهادهاى مربوط به تبصره‌ها و ردیف‌ها رسیدگى مى‌ شود.

سوم: در این حالت کلیات در کمیسیون تلفیق رد شود و در صحن علنی تصویب شود. در این حالت لایحه به کمیسیون تلفیق اعاده می‌شود تا ظرف مدت پانزده روز گزارش جدید را به مجلس تقدیم کند.

چهارم: در حالت اخر کلیات لایحه در کمیسیون تلفیق تصویب و در صحن رد شود در این حالت آیین نامه ساکت است. در جریان بررسی لایحه بودجه سال ۹۹ علی لاریجانی لایحه را به کمیسیون تلفیق ارجاع داد و از این کمیسیون خواست با انجام اصلاحات مدنظر نمایندگان زمینه تصویب کلیات را فراهم آورد.

اما در مجلس جدید محمد باقر قالیباف کاملا خلاف روش لاریجانی عمل کرد و لایحه را به دولت فرستاد. در واقع چون ابهام آیین نامه ای وجود دارد تفسیر بر عهده رئیس است و رئیس جدید مجلس نیز صلاح را در بازگشت لایحه بودجه به دولت دانسته اشت.

دو راهی بودجه

با این حساب دولت در یک دو راهی قرار دارد یا ظرف پانزده روز لایحه جدید را تقدیم مجلس کند. در این حالت لایحه جدید اول اسفند به مجلس می رسد. با توجه به زمان پیش بینی شده برای بررسی بودجه در مجلس یا باید از این زمان کاسته شود تا لایحه قبل از پایان سال تبدیل به قانون شود یا بودجه چند دوازدهم تصویب شود.

در حالت چند دوازدهم دولت موظف است لایحه چند دوازدهم بودجه را نیز به مجلس تسلیم کند.

این لایحه پس از چاپ و توزیع در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. ابتدا نماینده دولت و سپس دو مخالف و دو موافق به‌ترتیب هرکدام به مدت پنج دقیقه صحبت می‌کنند و سپس کلیات لایحه به رأی گذاشته می‌شود. درصورت تصویب، رسیدگی به لایحه در ردیف اول دستور جلسه علنی بعد قرار می‌گیرد. در وقت رسیدگی ابتداء پیشنهاد نمایندگان درخصوص میزان چند دوازدهم مطرح و درصورت عدم تصویب نسبت به عدد چند دوازدهم پیشنهادی دولت رأی‌گیری می‌شود.

دو شرط تصویب بودجه چند دوازدهم

در تصویب بودجه چند دوازدهم دو شرط باید رعایت شود.

نخست: مجلس چند دوازدهم بودجه را بر مبنای آخرین قانون بودجه سالانه مصوب مجلس رسیدگی میکند.

دوم: حداکثر مدتی که مجلس می‌تواند برای بودجه چند دوازدهم تصویب نماید سه‌ دوازدهم است.

بنابراین از ابتدای تیر باید لایحه بودجه تبدیل به قانون شود با این حساب طبق آیین نامه بودجه ۱۴۰۰ در دولت روحانی نهایی می شود.