جنگ میان افزایش نرخ سود بین بانکی و تورم / بورس آسیب می بیند؟

شاید نزدیک شدن قیمت دلار به رقم ۵۰ هزار تومان برای برخی قابل حدس بود اما اکثریت تحلیل گران اقتصادی، این اتفاق را دور از انتظار می‌دانستند. وضعیت تورمی بازارها در کشور نیز تحت تاثیر افزایش نرخ دلار، صعودی پیش می‌رود و شرایط را برای جامعه سخت‌تر کرده است اما کسری نقدینگی در شرایطی که دولت نمی‌خواهد خلق پول کند و تورم را از سطحی که است بیشتر بالا ببرد، بین اغلب بانک‌ها وجود دارد و در این شرایط برای جبران این کسری بانک‌ها ناچار به اخذ وام از یکدیگر هستند. نرخ سود بین بانکی و رشد اخیر آن برای برخی زنگ خطر به نظر می‌رسد اما این احتمال چقدر به واقعیت نزدیک است؟ در این گزارش به بررسی ابعاد مختلف آن می‌پردازیم.

نرخ سود بین بانکی چیست و چه کاربردی دارد؟

بانک‌ها زمانی که در دوره‌های مالی کوتاه مثل روزانه یا هفتگی دچار کسری یا مازاد نقدینگی می‌شوند، از ابزاری برای جبران این اتفاق استفاده می‌کنند. در زمان کسری نقدینگی در بانک ها، این خلاء با گرفتن وام معمولا برطرف می‌شود. بازار بین بانکی بازاری است که بانک‌ها بدون اینکه از بانک مرکزی استقراض انجام دهند، کسری نقدینگی خود را از طریق گرفتن وام از یکدیگر حل می‌کنند. سررسید این وام‌های اخذ شده معمولا کوتاه مدت است و نهایتا یک هفته‌ای و حتی کمتر از آن اعلام می‌شود. براساس وام‌هایی که بانک‌ها به یکدیگر می‌دهند نرخ سودی مشخص می‌شود که به نرخ سود بین بانکی معروف است.

ثبت رکورد جدید در نرخ سود بین بانکی

در تازه‌ترین آمار نرخ سود بانکی تا پایان هفته منتهی به ۲۶ بهمن ماه روند صعودی داشته است و از کانال ۲۱ درصد عبور کرده و وارد کانال ۲۲.۵۴ درصد رسیده است. این صعود اخیر از تاریخ ۳۰ آذر ماه تا ۲۶ بهمن ماه رکوردی جدید است و نشان داد که نرخ سود بین بانکی بعد از نوسان طولانی در کانال ۲۱ درصد بالاخره از این سطح عبود کرد. لازم به ذکر است که ثبت رکورد جدید نرخ سود بین بانکی در صورتی صورت گرفته است که قبل از این بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار تاکید بر کنترل این نرخ داشتند ولی چیزی که اتفاق افتاده است، خلاف آن را نشان می‌دهد!

افزایش نرخ سود بین بانکی چقدر باعث ریزش بورس می‌شود؟

تحلیل گران و کارشناسان بورسی اغلب بر این باور هستند که افزایش نرخ سود بانکی، ریسک بزرگی برای بازار سرمایه است و همیشه از مسئولان و مدیران اقتصادی می‌خواهند که این نرخ کمتر دستخوش تغییر شود و بالا نرود. در مقابل اما برخی دیگر از کارشناسان اعتقاد دارند که نرخ سود بین بانکی خطری برای بورس ندارد و عواملی دیگر نظیر نرخ تورم، نرخ ارز، ارزش جایگزینی و میزان رشد بازدهی شرکت‌های بورسی را موثرتر در افت وخیز بازار می‌دانند. به عنوان مثال بعد از اعلام رکورد زنی سود بین بانکی به بالای ۲۲ درصد، در روزهای کاری اول و دوم بهمن ماه شاهد رشد بورس بودیم و بنابراین آن خبر تاثیر مخربی بر روند بازار نداشته است.

تغییر نرخ سود بین بانکی در بازار شبانه

بانک مرکزی اغلب به وسیله انجام معاملات در بازار شبانه یا تزریق نقدینگی در بازار باز سعی می‌کند وضعیت کسری نقدینگی بانک‌ها را جبران کند. در ۱۵ بهمن ماه بانک مرکزی یک تغییر ساختاری در دامنه شاخص نرخ سود بین بانکی به وجود آورد و همین تصمیم نرخ سود را از محدوده قبلی بالاتر برد.

بازار باز فعالیت خود را از مهر ماه ۱۳۹۹ آغاز کرد و بر اساس آن بانک‌ها امکان استقراض پول از بانک مرکزی را توسط وثیقه اوراق، پیدا کردند. لازم به ذکر است که نرخ سود بین بانکی در ابتدای معاملات در سطح ۲۰ درصد اعلام شد و تا سال گذشته سعی بر این بود که این سطح حفظ شود. همان طور که میزان تقاضای بالا در هر کالایی انتظار ثابت ماندن قیمت می‌رود، پول نیز در بازار بین بانکی مانند یک کالا است و میزان نرخ سود آن، همان قیمت پول است. وقتی کسری نقدینگی و افزایش تقاضا وجود دارد، طبیعی است که نرخ سود با تغییر کانال روبرو شود.