بی اعتمادی مردم به دولت / سود حساب های ارزی باید به دلار باشد

جمع آوری ارزها و سرمایه‌های خانگی و اندوخته‌هایی که برخی از مسئولان از آن به احتکار یاد می‌کنند، طرح تازه و امتحان نشده‌ای نیست. دولت در مواقع بحرانی برای جبران کسری بودجه روی به چنین طرح‌هایی می‌آورد که در کنار مشارکت مردم کسری بودجه را حل نماید. در آماری از طرف مسئولان کشور اعلام شده است که رقمی نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار نزد مردم و در خانه‌هایشان است. با فرض بر اینکه این آمار درست باشد، هر ایرانی حدود ۲۳۵ دلار پس‌انداز دارد. اندوخته‌ای که مردم اغلب از ترس تورم و کاهش ارزش سرمایه‌هایشان به دلار تبدیل کرده اند. خبرنگار گسترش نیوز در گفتگو با یوسف کاووسی کارشناس بانکی و اقتصادی به ابعاد مثبت و منفی طرح جمع آوری ارزهای خانگی پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم.

درخواست ارز از مردم در زمان التهاب بازار

یوسف کاووسی کارشناس بانکی و اقتصادی در گفتگو به خبرنگار گسترش نیوز گفت: وقتی اعتماد در جامعه‌ای کم می‌شود یا از بین می‌رود، باید سال‌ها بگذرد و سوابق مثبت ایجاد شود تا آن اعتماد از دست رفته به جامعه برگردد. طرح تبدیل ارزهای خانگی به سپرده ارزی در گذشته هم امتحان شده بود. در آن سال بحث ارز مطرح بوده است، از مردم خواسته شد ارزهای خود را به بانک سپرده و در ادامه سود ارزی خود را به ارز دریافت کنند. بعد از مشارکت مردم در این طرح، بانک‌ها ارز را به ریال می‌دهند و ریال را هم باید طبق نرخ مبادله‌ای یا نرخ مرجع پرداخت می‌کنند. بنابراین ارز بدون توجه به قیمت آن در بازار به متقاضیان پرداخت می‌شود.

وی افزود: وقتی مردم باعدم پرداخت ارزهایشان مواجه شدند در ادامه کارشان به دیوان عدالت اداری و دادگاه کشید تا بالاخره با اخذ رای توانستند ارزهای خود را دریافت کنند. بنابراین در حالیکه این سبقه وجود دارد و بعد طی سنوات گذشته چندین بار از مردم درخواست شد ارزهای خود را به بانک بیاورند و سود ارزی دریافت کنند، طبیعی است در هر زمانی التهاب ارزی بالا می‌رود این درخواست‌ها و طرح‌ها زیاد شود. اما لازم به یادآوری است که مردم در سنوات گذشته از این طرح استقبال نکردند. در این بازه زمانی نیز بازگو شدن مجدد این طرح باعدم استقبال مردم روبرو می‌شود به این دلیل که اعتماد مردم از دست رفته است.

آمار ۱۸ میلیارد دلاری از اندوخته ارزی بین مردم

این کارشناس بانکی خاطرنشان کرد: از طرفی مردم به وضعیت بازار توجه می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که دولت و حاکمیت چشم‌شان را به ارزهای خانگی دوخته اند. طبق شنیده‌ها آمار ۱۶ تا ۱۸ میلیارد دلاری از اندوخته ارزی مردم به گوش رسیده است. از روزی که رئیس کل بانک مرکزی این طرح را اعلام کرد، هیچ آماری از درصد شرکت کنندگان توسط بانک‌ها ارائه نشد و این نشان دهنده‌عدم استقبال مردم از طرح بانک مرکزی است.

کاووسی یادآور شد: این اتقاق در مورد سکه هم رخ داد و از مردم خواستن برای ثبت نام سکه به تعداد دلخواه اقدام نمایند. مردم در آن مقطع پول را ورایز کردند و سکه ثبت نام کردند، در صورتیکه می‌توانستند در همان زمان از بازار آزاد سکه خریداری کنند. ثبت نام کنندگان به این طرح اعتماد کردند اما در زمان تحویل سکه، درخواست اخذ مالیات از ثبت نام کنندگان شد، چیزی که با شرایط آغاز ثبت نام مغایرت داشت. بنابراین وقتی دوگانگی مشاهده می‌شود، بحث بی‌اعتمادی بین مردم شدیدتر می‌شود و برای جبران آن طبعیتا سالیان سال زمان نیاز است تا اعتماد از دست رفته دوباره احیا شود.

اعتماد از دست رفته بین مردم چگونه احیا می‌شود؟

وی درباره اعتماد از دست رفته مردم اظهار داشت: در شرایطی که وضعیت اقتصادی بهبود نیافته است، تحریم‌ها کمتر نشده است، وضعیت دارایی دولت بهتر نشده است، کسری بودجه کمتر نشده است، نقدینگی بیش از اندازه افزایش یافته است و تورم نیز همچنان بالای ۵۰ درصد ادامه دار است، مشخص است که به سادگی اعتمادسازی انجام نخواهد شد. این سوال برای مردم پیش می‌آید که آیا اگر یکبار دیگر در طرحی شرکت کردیم و روز بعد دوباره دچار همین مسئله شد، چه کسی پاسخگو است؟ چه تضمینی وجود دارد که در ازای این اعتماد دچار آسیب نشویم؟

کارشناس بانکی در ادامه افزود: در تاریخ کشور نیز وجود دارد، در زمان مرحوم مصدق وقتی با کشور انگلیس دچار مشکل می‌شویم، نفت کشور خریداری نمی‌شود و ورودی پول به کشور دچار مشکل می‌شود از مردم درخواست کمک می‌شود. برگه‌هایی در آن زمان به قیمت ۱ تومان به مردم فروخته شد و طوریکه مردم نیز اعتماد می‌کنند و کسری بودجه کشور برطرف می‌شود. اگر حاکمیت و بانک مرکزی بتواند اعتماد را به مردم برگرداند، انتظارات تورمی را کاهش دهد، درز اطلاعات محرمانه مثل نشت اطلاعات کدال قبل از اینکه در سامانه منتشر شود، کاهش پیدا کند، در این شرایط می‌توان گفت بخشی از اعتماد از دست رفته مردم ترمیم خواهد شد. در غیر این صورت این طرح و طرح‌هایی نظیر آن باعدم استقبال مردم روبرو خواهد بود.

چرا طرح شکست خورده دوباره تکرار می‌شود؟

کاووسی تصریح کرد: علت تکرار طرح‌های شکست خورده از طرف دولت و بانک مرکزی این است که بالاخره احتمال شرکت برخی در این طرح‌ها وجود دارد و به هر تعدادی که جذب نماید برای دولت و بانک مرکزی منفعت خواهد داشت. مثلا حتی اگر فقط ۱۰۰ نفر هم ارز خود را به بانک‌ها واریز نمایند باز هم برای دولت سود دارد.

وی افزود: در بحثی دیگر موضوع صندوق‌های بانک‌ها نیز مطرح است. سال گذشته به صندوق بانک ملی دستبرد زده شد، عده زیادی این ذهنیت را داشتند که حتی این دستبرد به صندوق هم با برنامه ریزی اتفاق افتاده است و هدف این بوده است که در جامعه ذهنیتی به وجود آورند که حتی صندوق بانک‌ها نیز امنیت ندارد. بنابراین پیشنهاد بهتر باز کردن حساب در بانک‌ها و نگهداری این اندوخته در این حساب‌ها است و اگر ریسکی وجود داشته باشد، طرف حساب مردم بانک خواهد بود.

کارشناس بانکی خاطرنشان کرد: سرمایه‌های به سرقت رفته مردم از صندوق‌های بانک ملی مثل طلا، پول یا ارز، هنوز هم به صورت کامل به مردم برگردانده نشده است. به صاحبان آن گفته شده بود که سند و مدرک بیاورید تا مشخص شود این سکه یا ارز از کجا تهیه شده است. بنابراین همه این‌ها دست به دست هم می‌دهد تا این تصور رایج شود که در صندوق بانک‌ها امنیت وجود ندارد و امکان سرقت از خانه وجود دارد پس بهترین پیشنهاد این است که در حساب بانکی قرار بگیرد. از طرفی بانک‌ها هم یک طرفه رفتار می‌کنند و حاکمیت هم فقط همین یک راه را پیشنهاد می‌دهد، به همین دلیل باعدم استقبال مردم روبرو می‌شود. مگر عده‌ای محدود که از گذشته طرح اطلاعات کافی ندارند.

تنها راه دولت برای جبران کسری بودجه در کشور اعتمادسازی است

کاووسی تاکید کرد: فقط بازگشت اعتماد به مردم در شرایط حال حاضر چاره ساز است. باید دولت به وعده‌های خود عمل کند نه اینکه خلاف آن را اجرا نماید. مثلا فرض کنید فردی امروز پول واریز می‌کند، فردا بخشنامه‌ای بیاید و بگوید بالای ۱۰ هزار دلار را باید از fiu گواهی بگیرید تا ثابت شود پولشویی نیست یا سندی بخواهند تا ثابت شود از کجا خریداری شده است، امثال این بخشنامه‌ها وقتی پول از دسترس فرد خارج شده است، منجر به بی‌اعتمادی مردم می‌شود. بنابراین اول باید آرامش را به جامعه برگردانند و دوم انتظارات تورمی را کاهش دهند.

این کارشناس بانکی در پایان به خبرنگار گسترش نیوز گفت: وقتی دلار ۵۰ هزار تومانی خریداری می‌شود و در نزد بانک قرار می‌گیرد اگر با گذشت زمان دلار به ۸۰ هزار تومان رسید، بانک به همین ارزش پول را به فرد می‌دهد یا نمی‌دهد؟ چون این اختلافات زیاد می‌شود بانک اقدام به زدن تبصره می‌کند. مثلا به موقع پرداخت نشود یا سود آن را کم کند و یا نرخ را طوری محاسبه کند که بانک متضرر نشود. فقط باید به سمت اعتمادسازی رفت و این اتفاق از خود بانک مرکزی شروع می‌شود. با سرکار آمدن آقای فرزین بیش از ۵۰ بخشنامه ارزی صادر شده است که مغایر با بخشنامه‌های قبلی است و منجر به محدودتر شدن مردم می‌شود. بخشنامه‌ها باید به سمت حفظ منافع مردم پیش برود تا بخشی از اعتماد آسیب دیده مردم در اجرای طرح‌های مختلف به دولت و حاکمیت برگردد.