توضیحات مهم وزارت صمت درباره حضور روسیه در معادن ایران

چندی پیش بود که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از اکتشاف بخشی از مناطق کشور با کمک زمین‌شناسان روسیه خبر داد. مساله این است که ما در حوزه اکتشاف آن‌طور که باید پیش نرفته‌ایم و مشکل هم بیشتر بر سر کمبود بودجه بوده است، چراکه به باور کارشناسان، ما کمبودی در نیروی انسانی متخصص و دانش در این عرصه نداریم. اما «جهان‌صنعت» در مورد اینکه چرا کشورهای دیگر هم از جمله روسیه لازم است در این حوزه ورود کنند با معاون وزیر صمت گفت‌وگو کرده است.

گسترش همکاری ایران با پیشروان اکتشاف در دنیا

به گفته علیرضا شهیدی، ایران همکاری‌های گسترده‌ای با کشورهای مختلف در خصوص مسائل زمین‌شناسی و معدن داشته است. به طور مثال در حال حاضر سازمان زمین‌شناسی تفاهمنامه‌های همکاری در امور زمین‌شناسی و اکتشافی با کشورهایی همچون چین، فرانسه، دانمارک و اتریش امضا کرده است. اما از آنجا که آمریکا ایران را تحریم کرده در نتیجه همکاری‌ها هم برخی مواقع محدود به برخی کشورها از جمله چین و روسیه شده است.

گفته می‌شود که با توجه به کارنامه خوب روسیه در زمین‌شناسی و اکتشاف در نظر داریم تا بخشی از مناطق را از طریق زمین‌شناسان روسیه اکتشاف کنیم. حالا قرار است بزرگ‌ترین طرح پیمایش زمین‌شناسی به وسعت ۸۰ هزار کیلومتر مربع در کشور اجرا ‌شود و به گفته علیرضا شهیدی در بحث نیروی انسانی از همکاری‌های بین‌المللی بهره‌مند شویم.

رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران به «جهان‌صنعت» گفت: تحریم ایران توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا خارج از چارچوب سازمان ملل متحد صورت گرفته است. متاسفانه تحریم‌ها موجب خودداری بسیاری از کشورها در همکاری با ما شده است. اما همان‌طور که می‌دانید بسیاری از کشورهای دنیا هم به ویژه کشورهای شرقی چون روسیه و چین از آن تبعیت نکرده‌اند.

شهیدی با اشاره به همکاری معدنی ایران و روسیه خاطرنشان کرد: در همکاری ایران و روسیه هیچ سرمایه‌گذاری‌ای نمی‌شود و شرکت روسی در صورت موافقت طرفین به همکاری با ایران خواهد پرداخت.

او ادامه داد: با آغاز طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی و امضای تفاهمنامه سه‌جانبه میان سازمان زمین‌شناسی، معاونت معدنی و ایمیدرو مقرر شد در ۴۲۰ سلول یک‌پنجاه‌هزارم که اولویت اکتشافی داشته، در سه لایه زمین‌شناسی، ژئوشیمی و زمین‌شناسی اقتصادی برداشت‌های میدانی انجام شود. نظر به وسعت این مناطق و محدودیت زمانی سه ساله برای برداشت‌های این مناطق (حدود ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع)، مقرر شد که از کشورهایی که توان مناسب دارند جهت همکاری دعوت به عمل آید که خوشبختانه شرکت روسی «روس ژئو» که یکی از بزرگ‌ترین هولدینگ‌های زمین‌شناسی و اکتشافی روسیه است، موافقت خود را اعلام کرد.

او تاکید کرد: در این مرحله در صورت نهایی شدن قرارداد نقش شرکت روسی تولید اطلاعات پایه و آموزش کارشناسان ایرانی است.

سابقه همکاری معدنی ایران با روسیه

رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه همکاری سازمان زمین‌شناسی با روسیه مربوط به امروز نیست، ‌خاطرنشان کرد: سابقه همکاری زمین‌شناسی و اکتشافی با روسیه از سال ۱۳۷۷ وجود داشته است. در تفاهم و توافقنامه دهه هفتاد که به امضای مشترک سازمان و شرکت JSC روسیه رسید زمینه‌های همکاری شامل اکتشاف مواد معدنی، تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، آنالیز نمونه‌های اکتشافی و ژئوفیزیک بوده است.

شهیدی در پاسخ به این سوال که همکاری با روسیه چه مزایایی دارد، خاطرنشان کرد: روسیه در بحث زمین‌شناسی و اکتشافی جزو کشورهای پیشرو بوده و یادمان نرفته که حتی سازمان زمین‌شناسی در شوروی سابق در اندازه وزارتخانه زمین‌شناسی بوده است‌. وجود نیروهای متخصص و آزمایشگاه‌های شیمی و تعیین سن مطلق دقیق و امکان تولید اطلاعات پایه استاندارد و مستند بخشی از امکانات روسیه است که در کنار کارشناسان سازمان زمین‌شناسی در زمینه‌های کاری مورد استفاده قرار گیرد. در کارهای شرکت تکنواسپورت روسیه در ایران در بخش‌های مرکزی کشور جدای از تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی دقیق، اکتشاف مواد معدنی از جمله آهن با عیار و ذخیره بالا گواه بر این مدعاست. او تاکید کرد: در تمامی مراحل برداشت، پردازش و تلفیق و مدل‌سازی با نظارت کارشناسان سازمان زمین‌شناسی انجام می‌شود.

رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تصریح کرد: نظر به وسعت کشور، زمان محدود و افزایش هزینه‌های اکتشاف باید علاوه بر استفاده از پتانسیل و کارشناسان داخلی، از تجارب کشورهای دوست و باتجربه نیز استفاده کنیم. بسترهای صنعت روسیه روی توان معدنی غنی این کشور پهناور قرار گرفته است. به لحاظ معدنی چه در سطح و چه زیرسطحی معادن بزرگی در این کشور اکتشاف شده و ما نیز می‌توانیم از این تجربیات نه‌تنها با روسیه و بلکه با سایر کشورهای پیشرو استفاده کنیم.

او درباره همکاری‌های گسترده سازمان زمین‌شناسی با کشورهای مختلف نیز گفت: در حال حاضر سازمان زمین‌شناسی تفاهمنامه‌های همکاری در امور زمین‌شناسی و اکتشافی با کشورهایی همچون چین، فرانسه، دانمارک و اتریش و… هم امضا کرده است.

اجرای بزرگ‌ترین طرح پیمایش زمین‌شناسی در کشور

هفته گذشته بود که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از اکتشاف بخشی از مناطق کشور با کمک و همکاری زمین‌شناسان روسیه خبر داد. رییس سازمان زمین‌شناسی کشور خاطرنشان‌کرد: با توجه به کارنامه خوب روسیه در زمین‌شناسی و اکتشاف در نظر داریم تا بخشی از مناطق را از طریق زمین‌شناسان روسیه اکتشاف کنیم.

به گفته وی، در این طرح با پیمایش‌هایی که در مناطق انجام می‌دهیم منابع قابل توجهی از کانسارهای فلزی مانند آهن، مس، پلی‌متال‌ها، طلا و غیره را اکتشاف خواهیم کرد. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در دیواندره استان کردستان با اجرای ژئوفیزیک هوایی منابع قابل توجهی از ذخایر پنهان کانسار آهن اکتشاف شده است، ابراز امیدواری کرد که این کانسار آهن بتواند در صنایع معدنی استان استفاده شود و در آنجا موجب رشد تولید و کاهش بیکاری شود.

شهیدی ادامه داد: امیدواریم در ادامه طرح پیمایش بتوانیم ذخایر قابل توجهی را در استان‌هایی همچون قم، مرکزی، اصفهان و آذربایجان غربی اکتشاف کنیم.

تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی در ۸۰ هزار کیلومتر مربع از مناطق کشور

در ادامه معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از فعالیت‌های اکتشافی در زمینه عنصر لیتیم خبر داد و گفت: سازمان زمین‌شناسی امسال برای نخستین بار در تاریخ خود تولید اطلاعات پایه را در پهنه‌هایی در مجموع به وسعت ۸۰ هزار کیلومتر مربع در سطح کشور انجام می‌دهد. علیرضا شهیدی افزود: در این راستا، تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، نقشه‌های ژئوشیمی، زمین‌شناسی اقتصادی و غیره در قالب سلول‌های یک پنجاه‌هزارم در کنار عملیات ژئوفیزیک هوابرد در حال انجام است. رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور خاطرنشان‌کرد: در عملیات ژئوفیزیک هوابرد نیز از سال گذشته کار به صورت جدی آغاز شد و با انجام برداشت حدود ۱۱۰ هزار کیلومتر خطی، رکوردی در این زمینه ثبت شد.

وی گفت: تلاش ما بر این است که با توجه به اینکه عمده عملیات شناسایی در مناطق توسط سازمان زمین‌شناسی انجام می‌شود، مناطقی را در اولویت قرار دهیم که بتوانیم در آنها به اکتشاف ذخایر و به‌ویژه ذخایر پنهان برسیم.

شهیدی ادامه داد: با این کار سیستماتیک که به‌تازگی آغاز شده، نظم بسیار خوبی را در موضوع اکتشافات داریم؛ به‌طوری که در گذشته اکتشاف به صورت ناحیه‌ای در پهنه‌ها تعریف می‌شد، اما امروز در قالب سلول‌های یک پنجاه‌هزارم که هر سلول ۶۲۵ کیلومتر مربع را شامل می‌شود، اقدامات در حال انجام است.

وی اضافه‌کرد: در هر یک از سلول‌ها بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ نمونه برداشت می‌شود و در ادامه براساس رخ‌نمون‌هایی که در هر منطقه وجود دارد، برای هر نمونه ۵۷ عنصر شناسایی می‌شود؛ به این ترتیب بانک اطلاعاتی خوبی از عناصر موجود در هر منطقه جمع‌آوری می‌شود و در این زمینه اقتصادی بودن یا اقتصادی نبودن به هیچ عنوان مطرح نیست.

معاون وزیر صمت با اشاره به رکوردهای به‌دست آمده در این زمینه، تصریح‌کرد: امضای تفاهمنامه سه‌جانبه بین ایمیدرو، معاونت معدنی وزارت صمت و سازمان زمین‌شناسی و مجزا شدن وظایف هر یک از آنها، مانع از زمان‌بر شدن و هزینه‌بر شدن کارها شده و از دوباره‌کاری جلوگیری می‌کند.

وی توضیح ‌داد: به ‌طور مثال، طبق این تفاهمنامه مقرر شده سازمان زمین‌شناسی فقط در زمینه شناسایی و پی‌جویی ورود داشته باشد و دیگر به دنبال اکتشاف عمومی و تفصیلی نرود. به این ترتیب با صلاحدید سیاستگذار بخش، اکتشافات عمومی و تفصیلی توسط بخش خصوصی یا ایمیدرو به انجام خواهد رسید.

شهیدی در ادامه با اشاره به فعالیت‌های اکتشافی در زمینه عنصر لیتیم، اظهار داشت: لیتیم یک عنصر استراتژیک است که البته نمی‌توان همچون سنگ‌آهن ذخیره دقیق آن را بیان کرد.

وی گفت: اکنون اکتشافات سیستماتیک و نمونه‌برداری‌ها برای این عنصر در اقصی نقاط کشور در حال انجام است، با این حال تاکنون نتوانسته‌ایم سطحی از لیتیم را که برداشت آن اقتصادی باشد اکتشاف کنیم.

رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور خاطرنشان ‌کرد: بخش خصوصی در این زمینه ورود کرده و در اقصی نقاط کشور مشغول به فعالیت اکتشافی است.

تدارک ایران و روسیه برای هوشمندسازی معادن

معاون صنایع، ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت گفته است: به دنبال گفت‌وگوهای انجام شده در حاشیه اجلاس کازان، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در زمینه تبادل فناوری و هوشمندسازی معادن همکاری‌های جدیدی طرح‌ریزی خواهند کرد.

سیدمحمد موسوی در حاشیه چهاردهمین اجلاس همکاری‌های اقتصادی روسیه- جهان اسلام در کازان مرکز جمهوری تاتارستان روسیه افزود: در بازدیدی که با همراهی علیرضا پیمان‌پاک معاون وزیر صمت و رییس سازمان توسعه تجارت از منطقه توسعه فناوری و نوآوری اینوپلیس جمهوری تاتارستان داشتیم، مقرر شد ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران در شرایط تحریم‌های اخیر علیه روسیه به یاری این منطقه بیاید.

وی اظهار داشت: در این بازدید، با اشاره به ظرفیت‌های شرکت‌های خصوصی جمهوری اسلامی ایران در صنایع نرم‌افزاری، مقرر شد که نقشه راه همکاری‌های دوجانبه در این زمینه ترسیم شود.

معاون وزیر صمت گفت: شرکت‌های ایرانی با وجود تحریم‌های ظالمانه در حوزه‌های مختلف به فناوری‌های پیشرفته دست یافته‌اند و افزون بر ۲ هزار شرکت ایرانی توانمند در عرصه ساخت اکثر تجهیزات ثابت و دوار و برخی تجهیزات فرآیندی فعال هستند.

موسوی خاطرنشان کرد: در دیدار با مسوولان منطقه توسعه فناوری و نوآوری اینوپلیس تاتارستان، مقرر شد ظرفیت شرکت‌های ایرانی به یاری این منطقه نفتخیز روسیه در زمینه ساخت تجهیزات بیاید.

معاون صنایع، ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت همچنین با اشاره به مذاکرات هیات ایرانی با پتروف اوگینو رییس آژانس فدرال صنایع منابع معدنی روسیه گفت: با توجه به توانمندی طرف روس در عرصه معادن، در این مذاکرات مقرر شد از دانش فنی روسیه در راستای هوشمندسازی معادن و ماشین‌آلات حفاری استفاده کنیم.

وی خاطرنشان کرد: از آنجا که معادن و ماشین‌آلات معدنی از مزیت‌های اصلی کشور ایران است، این همکاری در سطح راهبردی تلقی می‌شود.