چک الکترونیکی را با چه روشی و از کدام بانک ها دریافت کنیم؟

چک الکترونیکی دقیقاً همان کاری را می‌کند که سابقاً چک کاغذی می‌کرد. تمامی قوانین چک نیز برای آن قابل اجراست. به زبان ساده‌تر چک الکترونیکی نسخه دیجیتالی شده نوع کاغذی خود است که در آن داده پیام‌های چک با امضا الکترونیکی صادرکننده آن اعتبار می‌گیرند و مبلغ موردنظر به‌صورت الکترونیکی از حساب صادرکننده برداشته شده و به ‌حساب دریافت‌کننده واریز می‌شود.

چک الکترونیکی چگونه کار می‌کند؟

کار کردن با چک الکترونیکی خیلی هم پیچیده نیست. درست مانند چک‌های کاغذی، کسی که چک را می‌نویسد (یعنی همان صادرکننده) باید اطلاعات خواسته شده را وارد سامانه کند و درخواست خود را به صورت دیجیتال در قسمت تعیین شده در سامانه چک الکترونیکی ثبت کند تا ترمینـال‌های دستگاه، آن را به بانک انتقال دهند.

دریافت‌کننده‌ هم باید اطلاعات چک الکترونیکی را به دقت مطالعه کرده و ثبت آن را تایید کند تا چک در قالب سپرده در اختیار بانک پرداخت‌کننده قرار بگیرد. زمانی که گیرنده درخواست نقد شدن چک را کند، بانک عامل بعد از تایید چک دیجیتال ثبت شده در سیستم، حسابی که مربوط به آن است را شارژ می‌کند تا پرداخت در زمان مقرر صورت بگیرد.

امضای چک دیجیتال به چه صورت انجام می‌شود؟

این امکان به‌راحتی برای شما فراهم شده است تا چک الکترونیکی خود را به صورت دیجیتال امضا کنید. زیرساخت کلید عمومی (PKI) که از مجموعه‌ای شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار، سیاست‌ها و دستورالعمل‌های مدیریتی به منظور توزیع، استفاده، ذخیره و ابطال گواهی‌های دیجیتال شکل گرفته، بستر امنی ایجاد می‌کند تا شما امضا دیجیتال خود را انجام دهید و یک مرجع معتبر و قانونی آن را تایید کند.

داده پیام که شامل اطلاعات چک است به همراه امضاء الکترونیک از طریق دستگاه دیجیتال مورداستفاده کاربر به بانک ارسال می‌شود. بانک پس از عملیات احراز هویت، اقدام به صدور چک یا تایید آن می‌کند.

از لحاظ قانونی امضا الکترونیکی به هر نوع علامت پیوسته یا به نحوی منطقی متصل شده به داده پیام اتلاق می‌شود که به شناسایی فرد امضا کننده کمک می‌کند. این فرایند در زیر ساخت «نماد» بانک مرکزی و به واسطه روش‌های تایید شده در سامانه چک الکترونیکی انجام می‌شود. برای این منظور هم صادرکننده و هم دریافت‌کننده چک باید در شبکه بانکی دارای حساب بانکی باشند.

نحوه پرداخت با چک الکترونیکی

چک‌های الکترونیکی از طریق اتاق‌های پایاپای اتوماتیک(AHC)  قابل پرداخت هستند. متقاضیان به وسیله کارتابلی که به آن‌ها داده می‌شود می‌توانند درخواست چک الکترونیکی بدهند. بعد از طی شدن مراحل صدور و تایید، چک صادر شده در کارتابل فرد دریافت‌کنند نمایش داده می‌شود. گیرنده چک می‌تواند به صورت الکترونیکی درخواست پرداخت مبلغ قیدشده در چک را بدهد یا آن را به فرد دیگری منتقل کند.

خوشبختانه به غیر از عملیات مربوط به مسدود کردن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت که نیاز است به صورت حضوری به شعبه بانک مراجعه کنید، بقیه فرآیندهای مربوط به چک را می‌توان به صورت غیرحضوری و از طریق سامانه الکترونیکی چک انجام داد. برای نقد کردن چک نیز لازم نیست تنها زمانی که قصد انتقال چک الکترونیکی برای فرد دیگری را داشته باشید باید اقدام به دریافت گواهی امضای الکترونیکی کنید.

چه پرداخت‌هایی را می‌توان با چک الکترونیکی انجام داد؟

برای مواردی که نیاز دارید به صورت مکرر هر چند وقت یک‌بار پرداختی را انجام دهید، چک‌های دیجیتال بهترین گزینه برای شما خواهند بود. به عنوان مثال برای پرداخت وام، عضویت در باشگاه، پرداخت اجاره و پرداخت کارت اعتباری می‌توانید به صورت الکترونیکی چک بکشید.

کاربران به‌راحتی می‌توانند حساب خود را طوری تنظیم کنند که پرداخت‌ها در دوره‌های مشخصی انجام شوند. همچنین اگر بخواهید به صورت اینترنتی یا تلفنی کالا یا خدماتی را سفارش بدهید، می‌توانید از دسته چک الکترونیکی خود استفاده کنید.

امنیت چک دیجیتال

بدون شک چک الکترونیکی خیلی امن‌تر از چک کاغذی است، چراکه نمی‌توان آن را تغییر داد یا به طور کلی منکر صدورش شد. از آن گذشته بانک مرکزی زیرساختی ایجاد کرده تا صادرکنندگان یا انتقال‌دهندگان چک از طریق امضای دیجیتال، احراز هویت و اعتبارسنجی شوند و همین امر بر امنیت چک‌‌های دیجیتال اضافه می‌کند.

فراموش نکنید که در چک‌های کاغذی سنتی احتمال خط‌خوردگی یا اشتباه نوشتن همیشه وجود دارد و اگر این اتفاق بیافتد، راهی ندارید جز اینکه برگه چک را پشت‌نویسی یا ابطال کنید که البته پشت‌نویسی هم در قانون جدید چک با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. اما در خصوص صدور این نوع چک، دیگر با چنین دردسرهایی مواجه نخواهید شد.

همچنین سامانه چکاد و کد نهاب امنیت چک‌های الکترونیکی را بیش از پیش تضمین می‌کنند. چکاد مخفف سامانه مرکزی چک الکترونیک است و نهاب هم سامانه‌ای‌ حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است که با اختصاص دادن شماره شناسایی ویژه برای هر کاربر بانکی، امکان احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی را فراهم می‌کند.

در همین رابطه، سخنگوی قانون چک گفت: تا هفته آینده ۱۲ بانک ارائه‌دهنده خدمت چک الکترونیکی را خواهیم داشت. آمنه نادعلیزاده، سخنگوی قانون چک، گفت: حدود ۱۶۳هزار فقره چک الکترونیکی از ابتدای سال تاکنون (۱۲ دی) صادر شده است که از این تعداد ۱۴۳هزار فقره نقد شده است. این مقام مسوول اظهار کرد: در حال حاضر ۱۱ بانک صادرات، تجارت، پارسیان، رفاه، کشاورزی، پاسارگاد، رسالت، ملت، گردشگری، توسعه صادرات، و توسعه تعاون به شکل عملیاتی خدمت چک الکترونیکی را ارائه می‌دهند.

او افزود: ۴ بانک ملی، آینده، مهر اقتصاد و سپه را هم در مرحله آزمون داریم که یکی از این بانک‌ها، یعنی بانک ملی، به‌زودی به محیط عملیاتی اضافه خواهد شد و تا هفته آینده ۱۲ بانک ارائه‌دهنده خدمت چک الکترونیکی را خواهیم داشت.

او در پاسخ به این پرسش که آیا تا پایان سال تمام شعب بانک‌ها خدمت چک الکترونیکی را ارائه خواهند داد، بیان کرد: از نظر ما زمانی که بانک در محیط عملیاتی قرار می‌گیرد، دیگر فرآیند عملیاتی شده و تولید سرویس، سیاست خود بانک است که برنامه‌ریزی خواهد شد، بنابراین بانک مرکزی تعیین نمی‌کند که خدمت چک الکترونیکی در تمام بانک‌ها وجود داشته باشد. بانک مرکزی این خدمت را به بانک‌ها می‌دهد و بانک میان شعب توزیع خواهد کرد. به نظر می‌رسد باتوجه به بانک‌های پیشرو در این زمینه، بانک‌ها به‌تدریج این محصول را در اختیار مردم قرار دهند.