سهم تجارت ایران در آسیای مرکزی / صادرات و واردات رو به افزایش است

گزارشی تحت عنوان "مروری بر تجارت ایران آسیای مرکزی" توسط معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران تهیه شده است. این گزارش به بررسی روند تجارت ایران با کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان می‌پردازد.

آسیای مرکزی سرزمین پهناوری در قاره آسیا است که محصور در خشکی است و هیچ مرزی با آب‌های آزاد جهان ندارد. این منطقه به‌طور معمول دربرگیرنده کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان است.

افزایش ۸ درصدی تجارت ایران با آسیای مرکزی

بر اساس این گزارش تجارت ایران با منطقه آسیای مرکزی طی سال‌های اخیر با نوساناتی همراه بوده است. تجارت ایران با این منطقه پس از کاهش در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، در سال ۲۰۲۱، پس از فروکش کردن همه‌گیری کووید -۱۹ روند صعودی خود را آغاز کرد و در سال ۲۰۲۲، با افزایش هشت درصدی نسبت به سال قبل به حدود ۱.۵ میلیارد دلار رسید.

البته دلیل اصلی رشد مذکور افزایش ۲۶ درصدی واردات از این منطقه در مقابل افزایش سه درصدی صادرات بوده است. همچنین در میان کشورهای منطقه آسیای مرکزی، افزایش ۸۹ درصدی و ۱۰۶ درصدی واردات از دو کشور قزاقستان و تاجیکستان عامل اصلی افزایش واردات از این گروه کشورها در سال ۲۰۲۲ بوده است.

با این حال تراز تجاری ایران با پنج کشور منطقه آسیای مرکزی طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ همواره به نفع ایران مثبت بوده و در سال ۲۰۲۱ به بیشترین میزان خود طی مدت مذکور (۸۲۶ میلیون دلار) رسیده است. در سال ۲۰۲۲ نیز تراز تجاری ایران با منطقه آسیای مرکزی حدود ۳۰ میلیون دلار کاهش یافته و به ۷۹۶ میلیون دلار رسیده است.

همچنین در سال ۲۰۲۲ ترکمنستان مهم‌ترین مقصد عمده صادراتی ایران در آسیای مرکزی بوده که ۳۸ درصد از ارزش کل صادرات ایران به این منطقه را به خود اختصاص داده و ازبکستان نیز در مقام دوم قرار دارد.

سهم یک درصدی آسیای مرکز از کل تجارت ایران

با این حال، سهم تجارت ایران با منطقه آسیای مرکزی از کل تجارت ایران همچنان بسیار کم است و تنها یک درصد از کل ارزش تجارت ایران را تشکیل می‌دهد. همچنین در سال ۲۰۲۲ از کل ارزش تجارت کالایی ایران به این منطقه، ۷۷ درصد متعلق به صادرات، معادل ۱.۱ میلیارد دلار، بوده و مابقی، معادل ۳۳۹ میلیون دلار را واردات تشکیل داده است.

عمده کالاهای صادراتی ایران به منطقه آسیای مرکزی شامل میله‌های آهنی، پلی اتیلن و میوه‌های خشک است. از سوی دیگر، عمده کالاهای وارداتی ایران از این منطقه شامل پنبه و مخلوط‌های گندم است.

تجارت ایران با آسیای مرکزی

صادرات ایران به کشورهای آسیای مرکزی شامل محصولات نفتی و پتروشیمی، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، محصولات کشاورزی و غذایی، قطعات خودرو و محصولات فولادی است. همچنین، واردات ایران از این کشورها شامل محصولات کشاورزی، مواد اولیه صنعتی، ماشین‌آلات و قطعات خودرو، محصولات نساجی و پوشاک می‌باشد.

برای توسعه تجارت با کشورهای آسیای مرکزی، ایران و این کشورها به توافقات تجاری، ایجاد تسهیلات مالی و بانکی، تسهیلات گمرکی و همکاری‌های صنعتی و تجاری علاقه‌مند هستند. همچنین، تشکیل نمایشگاه‌های تجاری و همایش‌های بین‌المللی نیز برای ترویج تجارت با این کشورها بسیار مؤثر است