وضعیت نامطلوب ذخایر گاز کشور / تولید و مصرف برابری ندارند

زمستان گذشته بود که مشکلات ناترازی گاز، فشار خود را بر روی مردم وارد کرد و آنطور که از صحبت های مسئولان می توان فهمید، امسال هم ناترازی گاز ادامه دار بوده است.

ناترازی و کمبود گاز، به دلیل تاثیر و نفوذی که در بخش‌های مختلف کشور دارد، در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه در حوزه انرژی به شمار می‌رود.

ایران در حال حاضر با داشتن بیش از ۳۲ تریلیون متر مکعب ذخایرگازی، از این حیث رتبه دوم را دارد. همچنین با تولید ۲۵۷ میلیارد متر مکعب گاز در سال ۲۰۲۱، سهم ۶/۴ درصدی از کل تولیدات جهان را به خود اختصاص داد و در رتبه سوم ایستاد. علاوه بر این بر اساس آمار شرکت ملی گاز ایران، در سال ۱۴۰۱، حدود ۷۴۴ میلیون متر مکعب گاز، روزانه به شبکه گاز رسانی تحویل داده شده است. با این وضعیت سوال این است که با وجود داشتن ذخایر مناسب گازی و تولید بالای این انرژی، چرا کشور در سال‌های اخیر دچار ناترازی و کمبود گاز شده و این ناترازی همچنان ادامه‌دار بوده و از فصول سرد سال به تمامی روز‌ها در سال ۱۴۰۱ سرایت کرده است؟

با نگاهی به آمار میزان مصرف گاز در ایران، پاسخ این سوال به راحتی مشخص می‌شود. بر اساس گزارش منتشر شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ایران با مصرف ۲۴۱ میلیارد متر مکعب گاز در سال ۲۰۲۱، سهم شش درصدی از کل مصرف در جهان را به خود اختصاص داد و با عنوان چهارمین کشور مصرف‌کننده گاز در جهان شناخته شد.

بر اساس این آمار، تقریبا تمامی گاز تولید شده در ایران، در داخل کشور به مصرف می‌رسد. این در صورتی است که به گفته برخی از کارشناسان، میزان مصرف گاز در ایران حدودا به دو برابر میزان مصرف گاز در کشور‌های دیگر که اتفاق هم‌دما با ایران هستند، می‌رسد.

در گزارش‌‍‌های گذشته این پرونده به راهکار‌هایی از جمله افزایش ظرفیت تولید، افزایش ذخیره‌سازی گاز و بهینه‌سازی مصرف به عنوان سه راهکار اصلی و کلان اشاره شد که هر کدام به نوبه‌ی خود نقش پررنگی در حل کردن چالش کمبود گاز دارند و اجرای آن‌ها می‌تواند از بزرگ شدن این مشکل و تبدیل شدن آن به بحران در آینده، جلوگیری کنند.

اما نکته‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که در بحث مصرف بهینه گاز، باید فرهنگ‌سازی صورت بگیرد تا مردم نیز از مصرف بی‌رویه خودداری کنند. چرا که حتی اگر تولید هم افزایش پیدا کند و روند مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری همچنان افزایشی باشد، مجددا در مدت زمان کوتاهی کشور دچار ناترازی و کمبود گاز خواهد شد. برخی افراد با تصور اینکه در فصل زمستان نیز باید رفتار‌های مصرفی خود را در فصول گرم و معتدل سال حفظ کنند، در پاییز و زمستان نیز تغییری در میزان و نحوه مصرف خود ایجاد نمی‌کنند. با وجود این تفکر اشتباه، افزایش تولید گاز تاثیر چندانی در بلند مدت نخواهد داشت و همچنان در بحث تامین گاز مورد نیاز کشور، ناترازی و کمبود‌هایی وجود خواهد داشت. در صورتی که کاهش مصرف حتی دو درجه‌ای گاز در این ایام، می‌تواند کمک بزرگی برای مقابله با ناترازی گاز در کشور باشد و از ایجاد چالش و مشکل برای صنایع مختلف جلوگیری کند.

در حال حاضر ایران دومین دارنده گاز در جهان، سومین تولیدکننده و چارمین مصرف کننده این انرژی شناخته می‌شود. پس میزان ذخایر و تولید گاز در کشور شرایط نامناسبی هم ندارد و باید علاوه بر تلاش‌هایی که دولت برای بهینه‌سازی انجام می‌دهد، مردم نیز همراه باشند و در فصول سرد سال که میزان مصرف گاز مخصوصا در بخش خانگی و تجاری افزایش پیدا می‌کند، تلاش کنند که در کاهش ناترازی گاز، موثر باشند.