شوک بورس کالا به بازار خودرو / خریداران غافگیر شدند !

فروش خودرو در بورس کالا به معنای عرضه و فروش خودروها در بازار مالی است. در این حالت، خودروها به عنوان یک صنعت دیگر در بورس قابل معامله هستند و می‌توانند به عنوان دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار بگیرند.

محمدرضا فاطمی امین، وزیر سایق صمت، در زمان اخذ رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی ساماندهی بازار خودرو را یکی از وعده‌های جدی خود عنوان کرد. التهاب قیمتی در بازار خودرو از ابتدای دولت سیزدهم بر خلاف وعده‌های فاطمی امین پیش رفت و خودرو از کالای مصرفی به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شد.

درحالی که دولت سیزدهم وعده داده بود که با حذف قرعه کشی خودرو بازار را به سمت رقابتی شدن و تعیین قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا پیش خواهد برد، اما فعالیت سامانه یکپارچه خودرو نه تنها متوقف نشد، بلکه به صورت جدی‌تری هم ادامه یافت.

تغییر وضعیت سامانه یکپارچه فروش خودرو

سامانه تخصیص یکپارچه خودروها ایده‌ای بود که فاطمی امین آن را برای مدیریت بازار خودرو ارائه کرد و بعد از یک دوره فعالیت، در مهرماه سال ۱۴۰۱ تغییر ماهیت داد. بر اساس وضعیت جدید، سامانه یکپارچه خودرو از حالت از قرعه‌کشی گردانه شانس به قرعه‌کشی نوبت‌دهی تغییر وضعیت داد.

اقدام عجیب خودرویی دولت در اسفند ۱۴۰۱

در اسفند ۱۴۰۱ و همزمان با التهابات شدید قیمتی در بازار خودرو فعالیت سامانه یکپارچه فروش خودرو بسیار پررنگ‌تر شد و وزارت صمت با وعده حذف قرعه کشی در فروش خودرو و همچنین جبران کسری آمار تولید خودرو در کشور خودروسازان خصوصی و دولتی را ملزم به پیش فروش ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو با موعد تحویل تیر تا اسفند سال ۱۴۰۲ با ۵۰ درصد پیش پرداخت کرد. نرخ در این طرح علی الحساب بود و نرخ نهایی در زمان ارسال دعوتنامه تعیین می‌شد.

در این مدت عده بسیاری از مردم برای سرمایه‌گذاری در حوزه خودرو اقدام به ثبت نام در سامانه یکپارچه خودرو کردند و بخشی از دارایی‌ها در حساب‌های افراد بلوکه شد. بسیاری از کارشناسان حوزه خودرو این اقدام دولت را اساسا اشتباه دانسته و عنوان کردند که با شرایط فعلی نمی‌توان برای آینده صنعت خودروسازی برنامه‌ریزی دقیقی داشت.

درحالی که وزارت صمت، ره‌اندازی سامانه یکپارچه فروش خودرو را یک دستاورد برای خود می‌دانست، کارشناسان صنعت خودرو بر این باور بودند خودرو باید در یک بازار حقیقی خرید و فروش شود.

عرضه خودرو در بورس کالا؛ مسیر عجیب صمت برای کنترل بازار

یکی دیگر از راه‌هایی که دولت در سال ۱۴۰۱ برای فروش خودرو استفاده کرد، عرضه خودرو در بورس کالا بود که بازهم این مسیر محلی برای حضور سرمایه‌گذاران شد. به گفته تصمیم‌گیران دولتی، عرضه خودرو در بورس کالا یکی از روش‌های فروشی بود که خودروسازان و مونتاژکاران بشدت به دنبال آن بودند.نکته قابل تامل در این میان دور زدن قیمت‌های شورای رقابت بود. خودروسازان با عرضه محصولات خود در بورس کالا قیمت‌های شورای رقابت را دور می‌زدند و محصولات بر اساس تقاضای بازار قیمت‌گذاری می‌شد.

البته فروش خودرو در بورس کالا موافقانی هم داشت، موافقان این طرح معتقد بودند که با توجه به مشخص بودن موعد تحویل و شناسایی متقاضی واقعی با پرداخت درصد قابل توجه از نرخ پایه وضعیت بازار خودرو بهتر می‌شود.

منتقدان عرضه خودرو در بورس کالا چه گفتند؟

در مقابل منتقدان طرح فروش خودرو در بورکالا معتقد بودند که این طرح مشکلاتی مانند عدم مشخص بودن نرخ دقیق، نرخ مزایده‌ای، عدم استناد به نرخ شورای رقابت، عدم تخصیص خودرو برای بازندگان، عدم وجود اولویت تحویل خودرو برای طرح جوانی و خودرو فرسوده، پیچیدگی در سفارش، بازه زمانی بسیار کوتاه سفارش‌گذاری، عدم ارائه آمار متقاضیان و سفارش‌ها و مشخص نبودن علل عدم احراز شرایط و همچنین پیش پرداخت با درصد قابل توجه از نرخ پایه خودرو را به وجود می‌آورد. در بهمن ماه ۱۴۰۲ و با توافق وزارت صمت و سازمان بورس عرضه خودرو در بورس کالا متوقف و همه چیز به سامانه یکپارچه سپرده شد.

تعطیلی سامانه یکپارچه فروش خودرو؛ از شایعه تا واقعیت

درحالی که فعالیت سامانه یکپارچه در دوران وزارت عباس علی آبادی ادامه دارد، اما حضور کج‌دار و مریز شرکت‌های خودروسازی در بورس کالا این شایبه را به وجود آورده که سامانه یکپارچه نفس‌های آخر خود را می‌کشد.

در ماه‌های اخیر بهمن موتور با عرضه محصولات خود در بورس کالا، از سامانه یکپارچه دوری کرد و این روزها بازگشت کرمان موتور به بورس کالا شایعه تعطیلی سامانه یکپارچه را قوت بخشیده است.

گفتنی است، عباس علی آبادی، وزیر کنونی صمت در جلسه دریافت رای اعتماد تاکید کرد که طرح جامعی برای بهبود وضعیت خودرو ارائه خواهم کرد به شما اطمینان می‌دهم این مشکل را می‌شود به زودی حل کرد چرا که راه‌حل‌های هوشمندانه‌ای برای حل آن وجود دارد.