اولین گام برای تغییر در تعداد یارانه‌ بگیران / ماجرای صدک بندی چیست؟

یارانه یک نوع کمک مالی است که دولت به مردم ارائه می‌دهد. این کمک مالی به منظور افزایش رفاه اجتماعی مردم و بهره‌برداری از کالاها و خدماتی که توسط دولت ارائه می‌شود، اعطا می‌شود. طرح یارانه در بسیاری از کشورها به عمل آمده است. در سال‌های اخیر، بخشی از خانواده‌های با درآمد بالا از دریافت یارانه توسط دولت محروم شده‌اند. در ادامه به خبر جدید درباره لغو یارانه در سال آینده می‌پردازیم.

فرض کنید یک نفر الان دهک هفتم است و یارانه می‌گیرد و مشمول یارانه تشویقی کالابرگی هم شده است حالا اگر دهک او جابه جا و مثلا هشتم شود، این فرد یارانه‌اش را می‌گیرد، اما دیگر مشمول خرید تشویقی و یارانه مضاعف نمی‌شود و یا اگر به دهک دهم رفت، یارانه‌اش حذف می‌شود. با اجرای صدک بندی، ۷۹ میلیون و ۶۰۰ هزار ایرانی یارانه بگیر (حدود ۸۰ میلیون ایرانی) در این چرخه صدک‌بندی می‌چرخند. این در حالی است که عده‌ای از مردم که حدود ۶ میلیون نفر می‌شوند از ابتدا در طرح هدفمندی ثبت نام نکرده‌اند و از چرخه دریافت یارانه خارج هستند.

حدود ۷۸ میلیون نفر از ایرانیان یارانه‌بگیر هستند. برخی هم در صف بررسی و ثبت‌نام برای دریافت یارانه هستند. از سوی دیگر به گفته علی عسگری، سرپرست سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها بیش از هفت میلیون و ۷۰۰ هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند که به این افراد یارانه ماهانه پرداخت می‌شود و یارانه دارو و نان هم اختصاص می‌یابد.

یارانه فروردین کی واریز می شود؟

بر اساس اعلام سازمان هدفمندی یارانه ها و برخی از یارانه بگیران شب گذشته یارانه ی دهک های اول تا سوم درآمدی به مبلغ ۴۰۰ هزار تومان واریز شد و از ساعت ۲۴ همان شب برای یارانه بگیران قابل برداشت است. همچنین یارانه ی دهک های چهارم تا نهم درآمدی هم روز پنجشنبه ی همین هفته یعنی ۳۰ ام فروردین ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد. برای اطلاع از جزئیات اینکه مبلغ یارانه جدید  با ما همراه باشید.

در بهمن ماه ۱۴۰۲ سازمان هدفمندی یارانه‌ها اطلاعیه ای صادر کرد که بر اساس آن زمان واریز یارانه نقدی دهک‌های یک تا سه را ۲۵ هر ماه و و سایر خانوارهای مشمول ( دهک های چهارم تا نهم) را سی ام هر ماه اعلام کرده بود.

از این رو پیرو اطلاعیه قبلی در مورد نحوه پرداخت یارانه کمک معیشتی و تغییرات در زمان پرداخت یارانه از ۲۰ هر ماه به ۲۵ (پرداخت دهک اول، دوم و سوم) و ۳۰ ماه (دهک چهارم تا نهم)، یارانه مرحله ۱۵۹ (یارانه فروردین ماه ۱۴۰۳) بر اساس دهک‌ بندی اعلامی از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، شب گذشته به حساب سرپرستان خانوار دهک‌های اول تا سوم کل کشور واریز و از ساعت ۲۴ قابل برداشت است.

از طرف دیگر هم در همان ماه با فرا رسیدن سالگرد پیروزی انقلاب، از ۱۷ بهمن‌ماه به مدت سه ماه مرحله جدید طرح کالابرگ الکترونیک تحت عنوان «طرح فجرانه» اجرا شد؛ فاز جدیدی که «شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه» حذف شده و اعتبار تشویقی آن از ۱۲۰ هزار تومان (اعتبار تشویقی کالابرگی) به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته است.

رقم یارانه در سال ۱۴۰۳

سخنگوی دولت درباره تغییرات پیش‌بینی شده گفته است: یارانه نه افزایش می‌یابد، نه شیوه پرداخت آن تغییر می‌کند و فقط شیوه دهک‌بندی به صدک‌بندی ارتقا می‌یابد. به گفته وی، به جای اینکه از نظر مالی در ۱۰ دهک باشد، هر دهک به ۱۰ دهک تقسیم می‌شود و این‌گونه به صورت دقیق و به صورت صدک تقسیم می‌شود.

به این ترتیب یارانه ی دهک های اول تا سوم ۴۰۰ هزار تومان به اضافه ی ۲۲۰ هزار تومان شده یعنی مبلغ ۶۶۰ هزار تومان به ازای هر نفر تعیین شده و در حساب سرپرستان خانوار شارژ شد و برای دهک های چهارم تا هفتم هم مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به اضافه ی ۲۲۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ در حساب افراد شارژ شد، البته به دهک های هشتم و نهم درآمدی کالابرگ تعلق نگرفته و همان یارانه ی ۳۰۰ هزار تومانی به حساب افراد مشمول واریز شد.

یارانه چه کسانی در ۱۴۰۳ قطع می‌شود؟

اولین گام برای تغییر در تعداد یارانه‌بگیران و شیوه‌ پرداخت یارانه توسط دولت سیزدهم برداشته شد و به زودی شمار یارانه‌بگیران می‌تواند دستخوش تغییر شود. اگر تا پیش از این جمعیت ایران به شکل دهک‌بندی طبقه‌بندی شده و میزان یارانه پرداختی بر اساس دهک هر خانوار تعیین می‌شد، قرار است به جای دسته‌بندی ده تایی در جامعه، جمعیت ایران به صد دسته طبقه‌بندی گردد. از این رو دهک به صدک تبدیل می‌شود.

مرکز آمار سالانه در گزارش بودجه خانوار، خانواده‎ها را بر اساس مجموع درآمد و هزینه‌های سالانه در ۱۰ گروه دسته‌بندی می‌کند. دهک اول کم‌درآمدترین گروه و دهک دهم پردرآمدترین گروه از خانواده‌ها تشکیل می‌دهند. تقسیمی که به دولت کمک می‌کند خانواده‌هایی که کم درآمد هستند و می‌بایست با پرداخت یارانه حمایت شوند را شناسایی کند. به تازگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از احتمال حذف یارانه برخی از افرادی که در دهک‌های بالا قرار دارند، با تغییر شیوه طبقه بندی از دهک به صدک خبر داده است.

قبلا دهک اول را داشتیم که پایین‌ترین دهک درآمدی از نظر معیشتی است و مثلا اگر تصمیم گرفته شود یارانه ویژه‌ای به این دهک داده شود می‌گویند به ۵ صدک اول یارانه ویژه را می‌دهیم که تعدادشان نصف مجموع دهک اول می‌شود؛ لذا قدرت تحلیل صدک خیلی راحت‌تر و فهم فاصله‌های آن خیلی بهتر است.

در این طرح شاخص‌های مختلفی بررسی می‌شود؛ این داده‌ها و شاخص‌ها خیلی مفصل هستند که مهمترین آن بعد خانوار و ساختار خانواده است؛ اینکه خانوار چند نفره است، چند نفر از اعضای خانوار درآمد دارند، آیا آن خانوار فرزند معلول و یا بیمار خاص دارد و موارد دیگر. یکی دیگر از شاخص‌ها، بررسی تراکنش‌های بانکی افراد و حساب بانکی آن‌ها در ابتدا و انتهای دوره، بررسی مانده حساب، سود بانکی، ساتنا، پایا و … لذا تمام حوزه و امور بانکی است. داشتن خودرو شاخص دیگری است که در طرح صدک بندی خانوارهای یارانه‌بگیر مورد بررسی قرار می‌گیرد که البته در آن تعداد خودرو و همچنین کیفیت و قیمت آن هم مهم است.

قبلا دهک اول را داشتیم که پایین‌ترین دهک درآمدی از نظر معیشتی است و مثلا اگر تصمیم گرفته شود یارانه ویژه‌ای به این دهک داده شود می‌گویند به ۵ صدک اول یارانه ویژه را می‌دهیم که تعدادشان نصف مجموع دهک اول می‌شود؛ لذا قدرت تحلیل صدک خیلی راحت‌تر و فهم فاصله‌های آن خیلی بهتر است.

در این طرح شاخص‌های مختلفی بررسی می‌شود؛ این داده‌ها و شاخص‌ها خیلی مفصل هستند که مهمترین آن بعد خانوار و ساختار خانواده است؛ اینکه خانوار چند نفره است، چند نفر از اعضای خانوار درآمد دارند، آیا آن خانوار فرزند معلول و یا بیمار خاص دارد و موارد دیگر. یکی دیگر از شاخص‌ها، بررسی تراکنش‌های بانکی افراد و حساب بانکی آن‌ها در ابتدا و انتهای دوره، بررسی مانده حساب، سود بانکی، ساتنا، پایا و … لذا تمام حوزه و امور بانکی است. داشتن خودرو شاخص دیگری است که در طرح صدک بندی خانوارهای یارانه‌بگیر مورد بررسی قرار می‌گیرد که البته در آن تعداد خودرو و همچنین کیفیت و قیمت آن هم مهم است.