افزایش عجیب کارمزد پیامک بانکی / برداشت پول از حساب مشتریان قانونی است؟

برخی از مشتریان بانک در هفته گذشته پیامک‌هایی دریافت کرده‌اند که مبلغ زیادی برای کارمزد خدمات پیامکی بانک از حساب آنها کسر شده است. این مشتریان اعتقاد دارند که مبلغ کسر شده غیرمعقول است و هزینه پیامکی باید کمتر از آن باشد. سوال اصلی این است که آیا بانک مجاز به دریافت این مبلغ است یا خیر؟

به طور معمول، در زمان افتتاح حساب در بانک‌ها، کارمندان بانک مشتریان را در مورد خدمات مختلف، از جمله خدمات پیامکی، آگاه می‌کنند و مشتریان می‌توانند انتخاب کنند که آیا می‌خواهند از این خدمات استفاده کنند یا خیر.

لذا بر اساس اطلاعات فعلی، باید به شیوه‌نامه و قوانین بانک رسالت مراجعه کرده و دستورالعمل‌های مربوط به کارمزد خدمات پیامکی را بررسی کرد تا بتوان به‌طور دقیق تشخیص داد که آیا بانک رسالت مجاز به دریافت این مبلغ است یا خیر.

در نتیجه این امر مشکلات متعددی در این مسیر وجود دارد. برای افتتاح حساب در بانک‌ها‌ به‌صورت حضوری، معمولا پرسنل مربوطه توضیحات کامل را ارائه می‌دهند پس از آن هم مشتریان می‌توانند سوالاتی را که دارند از آنان بپرسند. اما زمانی که افتتاح حساب در یک بانک تماما به فضای آنلاین منتقل می‌شود، فرصت تعامل با مشتری به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و معمولا مشتریان هم بخش توضیحات قرار داده شده برای خدمات را به خوبی مطالعه نمی‌کنند.  هرچند مسیرهای ارتباطی دیگر برای تعامل با مشتریان وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تماس تلفنی اشاره کرد، اما بسیاری از افراد به دلایل مختلف مانند صف طولانی پاسخگویی و زمان‌بر بودن این پروسه معمولا ترجیح می‌دهند که از آن استفاده نکنند.

مشتریان بانک رسالت گفته‌اند که در زمان افتتاح حساب و فعال‌سازی خدمات پیامکی، به هیچ عنوان متوجه هزینه آن نشده‌اند که این موضوع عدم تمرکز طراحی رابط کاربری و تجربه مشتری اپلیکیشن این بانک را نشان می‌دهد که موضوع به این مهمی را به‌درستی به مشتریان خود اطلاع‌رسانی نکرده است. اما با توجه به همه این مسائل، دریافت چنین هزینه‌ای قانونی است؟

بانک مرکزی چه می‌گوید

بانک مرکزی در خصوص هزینه کارمزد‌ پیامک‌های بانکی بخشنامه‌ای در سال ۱۳۹۹ منتشر کرده که همچنان بدون تغییر باقی مانده است. بر اساس این بخشنامه بانک‌ها باید در کنار هزینه اپراتورهای همراه، ۳۰ تومان بابت هر پیامک به اپراتورها پرداخت کنند. در سال ۱۴۰۲، اپراتورهای تلفن همراه به ناگاه هزینه‌های مربوط به کارمزد پیامک‌ها را به شکل چشمگیری افزایش دادند. معمولا تا پیش از آن، بانک‌ها بر اساس میانگین تعداد پیامک‌های مشتریان خود مبلغ حدودی را جهت کارمزد خدمات پیامکی از مشتریان دریافت می‌کردند. اما با افزایش هزینه‌های پیامکی بانک‌ها، دیگر نمی‌توان براساس میانگین کارمزد دریافت کرد.  به همین جهت بانک‌های مختلف سیاست‌های گوناگونی را در این خصوص در پیش گرفته‌اند.  برخی بانک‌ها کماکان هزینه کارمزدهای بانکی را ثابت نگه داشته و هزینه آن را از دیگر منابع درآمدی می‌پردازند.

برخی دیگر طی دوره‌های زمانی مختلف مانند سه‌ماهه، شش ماهه، ۱۰ ماهه و سالانه هزینه کارمزد هر شخص را از حسابش کسر می‌کنند. در نتیجه این امر، بانک رسالت هم یکی از بانک‌‌هایی است که هزینه پیامک‌ها را به‌صورت دوره‌های سه ماهه دریافت می‌کند و به همین دلیل هم بعضا برخی مشتریان با ارقام‌ مختلفی حتی تا ۲۵۰ هزار تومان (براساس گزارش‌های واصله به «دنیای اقتصاد») روبه‌رو شده‌اند.   با توجه به اینکه بانک رسالت یک بانک قرض‌الحسنه بوده و فعالیت‌های اقتصادی آن محدود به واسطه‌گری پولی شده، تنها منبع درآمدی آن کارمزد ۴ درصدی تسهیلات است و منبع درآمدی دیگری را در اختیار ندارد. در نتیجه این امر کنترل هزینه‌ها برای آن نسبت به دیگر بانک‌ها اهمیت بیشتری داشته و از این جهت نیاز است تا این بانک دخل و خرج خود را دقیق‌تر حساب کند.

 هزینه اپراتورها چقدر است؟

هزینه کارمزد پیامک‌های بانکی برای دو اپراتور بزرگ کشور متفاوت است. بر اساس تعرفه‌های سال ۱۴۰۲، هزینه هر یک عدد پیامک اپراتور همراه اول، برای خطوط دائمی، ۸.۹ و برای خطوط اعتباری، ۱۰.۶ تومان است و در خصوص اپراتور ایرانسل، برای خطوط دائمی داخل ایران، ۹.۹ و برای خطوط اعتباری، ۱۱.۶ تومان است. این مبلغ با هزینه ۳۰ تومانی کارمزد هر پیامک که توسط بانک مرکزی تعیین شده جمع می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت که مشتریان همراه اول کمتر از ایرانسل و مشتریان خطوط دائمی کمتر از مشتریان خطوط اعتباری کارمزد پیامک‌های بانکی را پرداخت می‌کنند.

مزایای قیمت‌گذاری تبعیضی

این سیستم قیمت‌گذاری به نسبت سیستم قبلی که همه مشتریان هزینه یکسانی را پرداخت می‌کردند، سیستم عادلانه‌تری محسوب می‌شود، چراکه موجب می‌شود هر مشتری با توجه به میزان استفاده خود از خدمات کارمزد پرداخت کند. اما در سیستم قبلی، افرادی که کمتر از خدمات پیامکی بهره می‌بردند هزینه افرادی را که بیشتر از این خدمات استفاده می‌کردند، پرداخت می‌کردند. پیش‌تر نیز موضوع هزینه‌های بانکی خبرساز شده بود. در همین راستا، محمدرضا جمشیدی، دبیر کانون بانک‌های خصوصی هم در این ارتباط به تسنیم گفته بود: شکایتی را به سازمان پدافند غیرعامل ارسال کردیم؛ آنها هم نامه‌ای به تنظیم مقررات ارسال کرده‌اند که رقم در نظر گرفته‌شده برای پیامک‌ها خیلی بالاست، ولی با وجود این، هنوز نتیجه خاصی حاصل نشده است. طبق اعلام جمشیدی، برخی بانک‌ها در حوزه هزینه پیامک، سلیقه‌ای عمل می‌کنند و رقم‌های در نظر گرفته‌شده برای کارمزد پیامک را کم یا زیاد می‌کنند، اما با توجه به رقم‌های اعلامی از سوی سازمان تنظیم مقررات، حتی کارمزد ۱۰۰هزار تومانی هم کم است و کفاف هزینه‌های اعلامی این سازمان را نمی‌دهد.

چگونه می‌توان با این شرایط سازگار شد؟

در وهله اول، بهتر است بانک‌ها در خصوص اطلاع‌رسانی موضوع هزینه کارمزد پیامک‌ها دقت بیشتری را به خرج دهند. کارمندان باجه که وظیفه افتتاح حساب‌ها را بر عهده دارند بهتر است که مشتریان را کاملا از هزینه‌های مربوط به پیامک‌ها مطلع سازند. برای بانک‌هایی مانند رسالت و اصطلاحا نئوبانک‌های ایرانی بهتر است تا رابط کاربری اپلیکیشن‌های بانکی خود را به گونه‌ای طراحی کنند تا مشتریان کاملا متوجه هزینه‌ای که بناست به آنان تحمیل شود، باشند. از سوی دیگر می‌توان پیامک‌های بانکی را برای مشتریان شخصی‌سازی کرد. به این شکل که هر مشتری صرفا پیامک‌های مرتبط با یک خدمت خاص یا رویداد مشخص مثلا کسر از حساب یا ارسال رمز دوم را دریافت کند.

البته هم اکنون نیز برخی بانک‌ها پیامک‌های خدمات مختلف خود مانند رمز دوم پویا، ورود به خدمات اینترنت بانک و موبایل بانک و سایر اطلاع‌رسانی‌های بانک را به رایگان ارسال می‌کنند. شخصی‌سازی خدمات مرتبط با کسر از حساب نیز می‌تواند شخصی شود. مثلا مشتریان تنها برای تراکنش‌های بالای ۱۰۰ هزار تومان پیامک کسر و اضافه حساب دریافت کنند که البته هم اکنون برخی بانک‌ها برای مبالغ زیر ۳۰ هزار تومان پیامک ارسال نمی‌کنند.  مشتریان نیز می‌توانند از بانک‌هایی که کارمزد کمتری در حوزه پیامک‌ها دریافت می‌کنند برای حساب‌های جاری خود استفاده کنند و از بانک‌هایی مانند رسالت بیشتر برای سپرده‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت استفاده کنند.