ایران و عربستان دنیا را غافلگیر کردند

فرشید فرزانگان، عضو اتاق بازرگانی ایران، درباره وضعیت فعلی روابط تجاری ایران و عربستان، اظهار داشت که از زمان امضای توافق دو کشور در مارس ۲۰۲۳ برای احیای روابط دیپلماتیک، تجارت بین ایران و عربستان سعودی تغییرات قابل‌توجهی داشته است. در چند ماه اول پس از توافق، ایران حدود ۱۴ میلیون دلار فولاد به عربستان صادر کرد. بر اساس این اطلاعات، مقامات خوش‌ بین هستند و پیش‌ بینی می‌کنند که تجارت دوجانبه به زودی به یک میلیارد دلار برسد و احتمالاً در میان‌مدت با تمرکز بر محصولاتی مانند فولاد، زعفران، فرش و میوه‌های خشک به دو میلیارد دلار رشد خواهد کرد.

وی افزود: این تحولات نشان‌دهنده تعهد مجدد به تعاملات اقتصادی است که می‌تواند روابط بین دو کشور را تقویت کند هر چند چالش‌های همیشگی مانند تحریم‌های آمریکا همچنان ممکن است از توسعه کامل این رشد تجارت دوجانبه جلوگیری کند.

فرزانگان درباره احتمال تشکیل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عربستان اظهار کرد: اتاق بازرگانی ایران آمادگی خود را برای ایجاد یک اتاق مشترک بازرگانی با عربستان سعودی اعلام کرده است و این اقدام با همکاری نمایندگی‌های کنسولی و سفارت ایران در جده و ریاض صورت می‌گیرد. براساس بیانیه‌ها، تشکیل این اتاق مشترک بازرگانی به عنوان یک گام مهم برای تقویت همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور دیده می‌شود و مقامات امیدوارند که این اتاق به توسعه پایدار روابط اقتصادی دو کشور کمک کند. چنین برنامه‌ریزی‌هایی برای تبادل هیات‌های تجاری بین دو کشور به محض بازگشایی سفارتخانه‌ها و آغاز به کار سفرا آغاز می‌شود و این تبادلات می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای همکاری‌های بیشتر ایجاد کند.

این کارشناس اقتصاد کشورهای عربی در ادامه چالش‌های موجود بر سر راه توسعه روابط اقتصادی بین ایران و عربستان را تشریح کرد و گفت: نخست اینکه تنش‌های ژئوپلیتیکی و پیشینه درگیری‌ها و حمایت از طرف‌های مخالف در منازعات منطقه‌ای روابط دو کشور را پیچیده کرده است. چالش دوم تحریم‌ها و انزوای سیاسی است به عبارت دیگر تحریم‌های امریکا علیه ایران نیز ارتباط اقتصادی مستقیم با سایر کشورها از جمله عربستان را پیچیده کرده است.

وی اضافه کرد: موضوع دیگر اختلافات فرهنگی و مذهبی است؛ تفاوت‌های مذهبی و فرهنگی بین حکومت شیعه ایران و اکثریت سنی عربستان به بی‌اعتمادی و نزاع دامن زده است. همچنین مسائل رسانه‌ای و برداشت‌های عمومی نیز در هر دو کشور نقش دارند و می‌توانند بر نگرش‌های دولتی و مردمی نسبت به همکاری‌های اقتصادی تاثیر بگذارند و افزون بر اینها فشارهای داخلی و نفوذ خارجی نیز بر روابط اقتصادی دو کشور موثر هستند؛ فشارهای داخلی از سوی گروه‌های محافظه‌کار و نفوذ قدرت‌های خارجی مانند آمریکا و چین بر روابط دوجانبه تاثیر می‌گذارند.

فرزانگان خاطرنشان کرد: این چالش‌ها محیط پیچیده‌ای را برای تداوم بهبود روابط و گسترش تعاملات اقتصادی بین ایران و عربستان فراهم می‌کنند.

رئیس پیشین اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات در پاسخ به این پرسش که آیا ایران می‌تواند سهمی از توسعه صنایع غیرنفتی عربستان داشته باشد؟ گفت: ایران امکانات خوبی برای سهم داشتن در توسعه صنایع غیرنفتی عربستان سعودی دارد. 

وی افزود: با توجه به چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان که هدف آن کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تقویت بخش‌هایی مانند گردشگری، صنعت ساختمان، فناوری و صنایع دستی و محصولات کشاورزی و تبدیلی است، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و همکاری‌های اقتصادی میان ایران و عربستان افزایش یافته‌اند. در پی تمرکز رو به رشد عربستان بر صنایع غیرنفتی و تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایران می‌تواند در نقش یک شریک تجاری مهم در این تحولات شرکت کند و از فرصت‌های اقتصادی که این بخش‌ها ارائه می‌دهند بهره‌مند شود.

فرزانگان یادآور شد: در دوره‌ جدید روابط ایران و عربستان به نظر می‌رسد که دو کشور با وجود چالش‌ها و نزاع‌های گذشته به سمت پذیرش یکدیگر به عنوان شرکای اقتصادی حرکت کرده‌اند. بخش خصوصی در هر دو کشور نیز علاقه‌مند به برقراری و تحکیم این ارتباطات تجاری است. این رویکرد می‌تواند به توسعه پایدار و ایجاد صلح و ثبات در منطقه کمک کند، به شرطی که ارتباطات اقتصادی به قدری قوی و مستقل باشند که از نوسانات سیاسی مصون بمانند. 

وی بیان  کرد: برای دستیابی به این هدف توسعه روابط بخش خصوصی دو کشور به عنوان یک استراتژی کلیدی مطرح است تا از این طریق بتوان پایه‌های روابط را محکم‌تر کرد و از تاثیرپذیری آن‌ها از تغییرات سیاسی کاست. این تمرکز می‌تواند به عنوان یک الگو برای سایر کشورهای منطقه نیز عمل کند و به عنوان یک رویکرد مثبت در تعاملات بین‌المللی مورد توجه قرار گیرد.

فرزانگان درباره شمار حضور عربستانی‌ها در اکسپو ۲۰۲۴ تهران گفت: در فهرست نهایی از پنج شخصیت عربستانی نام برده شده که در این رویداد حضور داشتند اما ما موفق به دیدار ایشان نشدیم.