میراث شهیدجمهور برای یارانه بگیران / دولت برای یارانه‌ ها چه کرد؟

دولت سیزدهم تحت ریاست شهید آیت الله سیدابراهیم رئیسی از اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱، شروع به پرداخت یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی کرد. این مقدار یارانه‌ها در مقایسه با پرداختی‌های یارانه نقدی و معیشتی در ابتدای دوره ریاست او، تقریبا چهار برابر افزایش یافت.

ارزش دلاری یارانه ها

یارانه نقدی راهکاری بود که دولت دهم به ریاست محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۹ در پیش گرفت و به حساب سرپرستان خانوار ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به ازای هر عضو واریز کرد. در حالی که در زمان دولت احمدی‌نژاد، قیمت دلار حدود هزار تومان بود، ارزش یارانه‌ای که او پرداخت می‌کرد هم حدود ۴۵ دلار بود اما به‌مرور و با افزایش تورم و افزایش نرخ دلار به ۳۰۰۰ تومان، زمانی که دولت را تحویل حسن روحانی می‌داد، ارزش یارانه‌ای که پرداخت می‌شد، به حدود ۱۴ دلار کاهش یافت.

البته تا پایان دولت دوازدهم، لیست یارانه‌بگیران به‌صورت محسوسی تغییر نکرده و غربالگری موثری نشد؛ به طوری که همواره حدود ۹۵ درصد از ایرانی‌ها در جمع یارانه‌بگیران ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی قرار داشته‌اند و با وجود چالش‌های بسیاری که از سوی مجلس، کارشناسان و حتی مسئولان دولتی برای غربالگری یارانه‌بگیران وجود داشت، این هزینه برای سال‌ها به دوش دولت بود.

با وجود این به دلیل اینکه قیمت بنزین در سال ۱۳۹۸ افزایش یافت، دولت پرداخت یارانه معیشتی بنزین را هم آغاز کرد، مبلغ یارانه معیشتی برای خانوارها به تناسب تعداد اعضا متفاوت بود؛ به طوری که برای خانوار یک نفره ۵۵ هزار، دو نفره ۱۰۳ هزار، سه نفره ۱۳۸ هزار، چهار نفره ۱۷۲ هزار و پنج نفره و بالاتر ۲۰۵ هزار تومان در هر ماه پرداخت می‌شد از این رو مبلغ یارانه به حدود ۱۰۰ هزار تومان رسید. البته یارانه معیشتی برای خانوارهای کم‌بضاعت پرداخت می‌شد تا جایی که در آخرین یارانه بنزینی دولت دوازدهم، خانوارهای مشمول دریافت یارانه معیشتی بیش از ۱۹ میلیون و ۷۶۸ هزار نفر بودند. 

همچنین در حالی که دولت یازدهم که در شعارهای انتخاباتی خود بارها از حذف یارانه پردرآمدها و پرداخت هدفمند یارانه‌های نقدی سخن گفته بود در عمل به نتیجه‌ای نرسید و حتی زمانی که ثبت‌نام مجدد را برای متقاضیان در نظر گرفت در نهایت بازهم بیش از ۷۰ و چند میلیون نفر ثبت نام کردند و بعد از آن با وجود تکلیف‌های قانون بودجه در چند سال برای حذف سه دهک بالای درآمدی باز هم دولت اقدام جدی انجام نداد و به بهانه این‌که حذف یارانه‌بگیران ممکن است تبعات اجتماعی داشته و افراد نیازمند نیز در بین آنها حذف و آسیب ببینند از غربالگری دست کشید.

در دولت یازدهم و اولین دوره حسن روحانی، نرخ دلار با افزایش هزار تومانی همراه بود و به ۴۰۰۰ تومان رسید؛ اما در پایان دوره دوم ریاست جمهوری حسن روحانی، دلار با افزایش سرسام‌آور به ۲۷ هزار تومان رسیده که بدین‌ترتیب ارزش دلاری یارانه‌های نقدی هم کاهش یافت و در بهترین حالت به سه دلار رسید.

دولت سیزدهم برای یارانه‌ها چه کرد؟

با آغاز دولت سیزدهم به ریاست شهید جمهور سید ابراهیم رئیسی، مبلغ یارانه‌های نقدی ثابت بود تا اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ که مبلغ یارانه نقدی و معیشتی به ۳۰۰ هزار تومان برای دهک‌های چهارم تا نهم و مبلغ ۴۰۰ هزار تومان برای دهک‌های اول تا سوم رسید و در واقع این مبلغ با افزایش یارانه در سال ۱۴۰۱، حدود هشت برابر افزایش یافت. 

بر اساس آمار رسمی منتشرشده از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود به آن اشاره کرده است، از ابتدای پرداخت یارانه نقدی تا اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ که یارانه ۳۰۰ هزار تومانی و ۴۰۰ هزار تومانی برای دهک‌های مختلف در نظر گرفته شد، در هر سال دولت حدود ۴۱ هزار میلیارد تومان از منابع خود را صرف پرداخت یارانه نقدی مردم می‌کرد. همچنین دولت سیزدهم فقط در سال ۱۴۰۱ بابت پرداخت یارانه نقدی به مردم حدود ۷۳۸ هزار میلیارد تومان هزینه کرد.