انتظارات جامعه فرهنگیان از دولت چهاردهم | تکلیف معلمان چه خواهد شد؟

یکی از مهمترین عوامل توسعه و پیشرفت یک کشور، نظام آموزشی است. بنابراین، رئیس جمهور آینده باید به شکل جدی به اصلاحات و بهبود نظام آموزشی کشور توجه کند. در سال‌های اخیر، مشکلات و چالش‌هایی مانند عدم پرداخت به موقع حقوق و معوقات معلمان، رتبه‌بندی فرهنگیان و کمبود معلمان در کشور وجود دارد. در این زمان حساس و آستانه انتخابات ریاست جمهوری، با محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزش و پرورش به گفت و گو نشستیم. با گسترش نیوز همراه باشید.

اولویت ‌های دولت آینده در حوزه آموزش چه خواهد بود؟

اولویت ها و برنامه های دولت چهارهم را می توان به برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم کرد. امروزه بخش زیادی از آسیب دیدگی ها مربوط به سطح پرداخت ها است.

رئیس جمهور آینده باید تلاش کند در سال های ابتدایی ریاست جمهوری خود، توسعه آموزش و پرورش را طی برنامه ریزی های زمان بندی شده میان مدت به حدی برساند که رضایت معلمان را به همراه داشته باشد.

رئیس دولت چهاردهم باید بتواند با بهره گیری از ظرفیت گروه های آموزشی و شبکه‌های موجود، ارتباط منظم، قوی و ساماندهی شده‌ای میان فرهنگیان سراسر کشور با نهادهای صنفی و علمی برقرار کند تا با جلب رضایت تدریجی معلمان، نقصان بزرگی که سوغات دولت های پیشین است را با برنامه ریزی های خرد و کلان در حوزه آموزش و پرورش رفع کند. رئیس جمهور آینده از این طریق می تواند تا حد زیادی بر آموزش کشور تاثیر بگذارد.

معلم پیاده نظام ساختار آموزشی کشور است. ارتباط معلمان با برنامه ریزی های خرد و کلان تاثیر هنگفتی بر آموزش کشور خواهد داشت. کاهش فشار آموزشی حاکم بر والدین و دانش آموزان و ذی‌نفعان آموزش کشور، مسئولیت دیگر رئیس جمهور دولت چهاردهم است. دولت جدید باید بتواند فشار و اضطراب حاکم بر دانش آموزان را به صورت ملموسی کاهش دهد.

چه راهکارهایی برای کاهش فشار آموزشی وجود دارد؟

تحت آموزش قرار دادن معلمان و والدین از جمله راهکارهای کاهش استرس و فشار حاکم بر دانش آموزان به شمار می‌رود. به طور کلی موارد ذکر شده از جمله اهداف کوتاه مدتی است که پیش تر به آن اشاره شد؛ اما نکته حائز اهمیت این است که ساختار آموزشی در ایران ساختاری آزاردهنده است. به این معنا که مدارس کشور ما از لحاظ فیزیکی، سخت افزاری و نرم افزاری با استاندارد های جهانی فاصله بسیاری دارند. در دولت آینده انتظار می رود شکل فیزیکی و درون مایه ساختار اداری مدارس دستخوش تغییراتی شود.

یکی از چالش‌های مهم آموزش در ایران، گریز از آموزش است. دولت آینده چه برنامه‌ای برای حل این مشکل دارد؟

گریز از آموزش در دهه های اخیر به طور قابل توجهی در کشور نمود پیدا کرده است. پذیرفته‌تر کردن ساختار آموزشی از جمله راهکارهایی است که ریاست جمهوری دولت آینده می تواند در برابر این گریز اتخاذ کند. بدون شک، این امر نیازمند برنامه ریزی درازمدت تری خواهد بود.

انتظار می رود رئیس جمهور و مسئولان آینده کشور در یک سال ابتدایی دولت خود، موضوعات مطرح شده را در رسانه ها و میان خانواده ها و ذی نفعان آموزش به اشتراک بگذارند تا به طرح کلی دست پیدا کنند. شایان ذکر است که دستیابی به این طرح تغییر در آموزش کشور را به دنبال خواهد داشت.

با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی‌های جهانی، چقدر می‌توان به پیشرفت در ساختار آموزشی کشور امیدوار بود؟

دولت آینده می تواند با استفاده از تجربیات کشورهای پیشرو در آموزش گام هایی موثری در اجرای این طرح بردارد.

در چند دهه اخیر نظام آموزشی در ایران درگیر مسائل و چالش های گوناگونی از جمله خصوصی سازی و افت آموزش، دور شدن از فضای کیفی جهانی و عدم رعایت عدالت آموزشی بوده است. نکته حائز اهمیت این است که این چالش ها، آسیب های اساسی و بی شماری را مشمول ساختار آموزش کشور کرده است.

از جمله اساسی ترین آسیب های ذکر شده می توان به (کنکور) اشاره کرد. آمارهای اخیر بر طبقاتی شدن کنکور در کشور دلالت دارد. دانش اموزان با سطح متوسط و پایین به ندرت قادر به ورود به دانشگاه‌های برتر و رشته های برند در جامعه هستند. این امر به معنی آسیب دیدگی عمیق آموزش و پرورش در کشور است.

دولت آینده می تواند با برگزاری نشست هایی در داخل کشور و الگوبرداری از نظام آموزشی کشورهای همسایه همچون ترکیه، عمان، عربستان که در دهه گذشته پیشرفت چشمگیری در ساختار آموزشی خود داشته‌اند تغییرات مهمی در کشور اعمال کند.

متاسفانه دولت سیزدهم از تجربیات مفید کشورهای همسایه دوری می‌کرد. شایان ذکر است که دولت پیشین آگاهی کاملی نسبت به ضرورت این بهره‌گیری داشت؛ اما در عمل اتفاق مهمی حاصل نشد؛ چرا که آزمون های جهانی که ایران در آن ها شرکت می کند، خلاف ادعاهای دولت سیزدهم را نشان می دهد.

در صورتی که رئیس جمهور آینده دید مثبتی نسبت به تحولات و تکنولوژی های روز دنیا داشته باشد، گام های موثری در زمینه حل مشکلات نظام آموزشی برداشته خواهد شد. 

دو کاندیدای ریاست‌جمهوری در صورتی که دارای نگاه مثبتی نسبت به ارتباطات و تکنولوژی‌های جهانی باشند، می‌توان تا حد زیادی به پیشرفت در ساختار آموزشی امیدوار بود.

عدم ارتباط جهانی، گریز از آموزش را به چالش بسیار بزرگی تبدیل خواهد کرد. دولت آینده باید برنامه ریزی های دقیقی را در جهت ایجاد و گسترش این ارتباطات مفید در پیش بگیرد.

یکی از چالش‌های همیشگی آموزش و پرورش، کمبود معلم بوده است. به نظر شما این مشکل در دولت آینده حل خواهد شد؟

ساختار آموزش و پرورش، ساختاری ریشه‌دار و گسترده است که نظمی اساسی در آن وجود دارد؛ چرا که کنترل ۱۶ میلیون دانش‌آموز به وسیله ۱ میلیون معلم با وجود ساختار جغرافیایی گسترده‌ی ایران، تنها توسط یک نظام آموزشی منظم حاصل می شود.

در صورتی که کمبود بسیار و آزاردهنده معلم، دغدغه دولت آینده باشد می توان امید داشت که این کمبود تا حد زیادی کاهش یابد. مسئولان آینده کشور در سال های ابتدایی دولت خود، با آمارگیری های دقیق و مشخص کردن کمبودها می توانند تاثیرات مثبتی در جبران این کاستی ها ایفا کنند.

بهره‌گیری صحیح و ایجاد بستری برای دانشجویان، افزایش سهمیه دانشگاه فرهنگیان به طور چشمگیری چالش های اخیر آموزش و پرورش را رو به بهبودی خواهد برد. به طور کلی، دولت آینده تنها با یک برنامه ریزی اصولی و دقیق، توانایی مدیریت بحران ها و مشکلات نظام آموزشی را خواهد داشت. گسترش دانشگاه فرهنگیان و احیای تربیت معلم، جذب نیرو از دانشگاه های دیگر در صورت نزدیکی رشته‌ها، از جمله راهکارهای مفید در جبران کمبود معلم خواهد بود.

موضوع دیگری که در بحث آموزش و پرورش مطرح می‌شود، طبقاتی شدن کنکور است. نظر شما در این مورد چیست؟

کنکور از ساختار اصلی خود به شدت فاصله گرفته است! آموزش در ایران، دیگر عمومی نیست و امروزه با آموزش طبقاتی مواجه هستیم؛ چرا که آموزش حتی در مدارس دولتی دیگر رایگان نیست و خانواده ها ملزم به پرداخت هزینه هایی هستند. اقتصاد ایران، بحران های نظام آموزشی را روز به روز در سطح کشور چالش برانگیز تر کرده است.

کنکور، باید از آموزش جدا شود؛ چرا که هیچ گونه ارتباطی نباید با آموزش اخلاقی و سوادی دانش آموزان داشته باشد. کنکور، مسئله‌ پیچیده ای است که بهبود آن نیازمند فرهنگ سازی در خانواده ها و ایجاد تبعیض مثبت در برخی دانش آموزان مستعد و علاقه‌مند به تحصیل است.

یکی دیگر از مشکلات آموزش و پرورش، کمبود بودجه است. به نظر شما دولت آینده چه تدابیری برای حل این مشکل باید اتخاذ کند؟

کمبود بودجه سالهاست که منشا مشکلات آموزشی در کشور شمرده می شود. امید است دولت آینده بتواند این تخصیص بودجه را تا حدی افزایش دهد.