نگاه سرد بورس به استارت آپ ها | دیجی کالا طلسم تاریخی را می شکند؟

دیجی‌ کالا یکی از بزرگ ترین فروشگاه‌های اینترنتی در ایران است که محصولات متنوعی از لوازم خانگی، الکترونیکی، مد و پوشاک، کتاب، وسایل ورزشی و غیره را عرضه می‌کند. این وب‌سایت یک پلتفرم آنلاین جامع برای خرید و فروش کالاهای مختلف محسوب می شود که از محبوبیت بسیاری در بین مردم ایران برخوردار است.

دیجی‌ کالا به عنوان یکی از بزرگ ترین فروشگاه‌های آنلاین، انواع محصولات و خدمات مختلفی را ارائه می‌دهد. لوازم خانگی، کالاهای الکترونیکی، کالاهای ورزشی، کالاهای بهداشتی و همین طور کالاهای اساسی، برخی از دسته‌های اصلی محصولات دیجی‌ کالا به شمار می روند.

همچنین، دیجی‌ کالا خدماتی مانند ارسال رایگان برای سفارشات بالای حداقل خرید مشخص، پرداخت آنلاین امن، سیستم بازخورد و نظرات مشتریان، و گارانتی اصالت و کیفیت محصولات را نیز ارائه می کند.

دیجی کالا ابتدا با سرمایه ۲۰ میلیون تومانی برادران محمدی راه‌اندازی شد. حمید و سعید محمدی در سال ۱۳۸۵، دیجی کالا را پایه گذاری کردند و حالا پس از گذشت ۱۸ سال، این برند به عنوان بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی ایران و سومین سایت پرمخاطب در کشور مطرح است.

آغاز دیجی کالا ناشی از تجربه ناخوشایند و نامطلوب دو برادر در یک خرید سنتی بود که این تجربه آن‌ها را برانگیخت و با هدف افزایش آگاهی و ایجاد تجربه بهتر برای مشتریان تصمیم گرفتند یک فروشگاه آنلاین راه‌اندازی کنند. در روزهای ابتدایی فعالیت، تنها پنج نفر در این پروژه شرکت داشتند، اما به تدریج دیجی کالا به یک شرکت بزرگ تبدیل شد. در حال حاضر ارزش این فروشگاه اینترنتی معتبر و محبوب، بیش از میلیاردها تومان برآورد می شود.

ثروت بنیان گذاران دیجی کالا

استناد به آمارهای ارائه شده در چند سال اخیر درباره ارزش دیجی کالا، پاسخ به این پرسش که صاحبان این شرکت چه میزان ثروت دارند، تبدیل به یک کار دشوار می‌شود؛ زیرا در ایران شفافیت مالی کافی وجود ندارد. با این حال، با توجه به اطلاعات مالی موجود، می‌توان گفت که این دو برادر و کارآفرین موفق از چه میزان سرمایه برخوردار است. همانطور که در سال ۱۳۹۷ اعلام شد، حدود ۳۵ درصد از کل سهام دیجی کالا به برادران محمدی تعلق دارد.

مجله Economist در سال ۲۰۱۴(۱۳۹۳) ارزش شرکت دیجی کالا را ۱۵۰ میلیون دلار اعلام کرد. پس از آن و در سال ۱۳۹۶، طبق اعلام حمید محمدی، دیجی کالا ۲۱ درصد از سهام خود را به قیمت ۱۰۰ میلیون دلار به یک شرکت هلندی واگذار کرد. این گزارش بر این نکته صحه می گذارد که در سال ۱۳۹۶ ارزش دیجی کالا بیشتر از ۵۰۰ میلیون دلار بوده است.

بعد از گذشت حدودا ۳ سال، ناگهان شیوع کرونا در عین اینکه باعث ایجاد ضرر برای بسیاری از کسب و کارها شد، شرکت‌هایی مثل دیجی کالا و آمازون را رشد داد. بنابراین به احتمال بسیار زیاد دیجی کالا امروز ارزشی بیشتر از ۱ میلیارد دلار دارد. مخصوصا که به تازگی شرکت‌های زیرمجموعه زیادی مثل دیجی پی و… راه‌اندازی کرده و اغلب آنها هم مسیر رشد بسیار خوبی را طی کرده‌اند. ثروت برادران محمدی در سال ۱۴۰۰، برابر با ۸ هزار و ۷۵۰ میلیارد تومان است.

شیوع ویروس کرونا در سال ۱۳۹۸ به کسب و کارهای اینترنتی ضربه مهلکی وارد کرد. دیجی کالا نیز همانند سایر استارتاپ ها با زیان های سنگینی مواجه شد و ویروس همه گیر کرونا ارزش دیجی کالا را کاهشی کرد.

تعداد کارمندان دیجی کالا چقدر است؟

یکی از عواملی که می‌تواند نشان‌دهنده رشد سریع دیجی‌ کالا باشد، آمار کارکنان این شرکت محسوب می شود. در روزهای ابتدایی تأسیس دیجی‌ کالا، این شرکت تنها دارای ۵ نفر نیرو بود که ۲ نفر از آن‌ها خود برادران محمدی بودند. تقریباً ۷ سال بعد، تعداد کارکنان دیجی‌ کالا به ۲۰۰ نفر افزایش یافت و سال بعد، یعنی در انتهای سال ۱۳۹۳، بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر در این شرکت مشغول به کار بودند.

بر مبنای آخرین آمار و ارقام، می‌توان به دقت رشد واقعی دیجی‌ کالا را مشخص کرد. در سال ۱۳۹۷، تعداد کارکنان این شرکت از ۷۰۰ نفر به ۲۲۰۰ نفر افزایش پیدا کرد و در سال ۱۴۰۰، بیش از ۸ هزار نفر به طور مستقیم در دیجی‌کالا مشغول به کار شدند. اراده برادران محمدی این طور بود که تعداد کارمندان را به ۱۰ هزار نفر افزایش دهند و این هدف نیز در حال تحقق است.

با ایجاد آکادمی‌ها، همایش‌ها، کارگاه‌های آموزشی و استارتاپ‌های مختلف، کسب‌وکارهای بزرگ در حوزه تجارت الکترونیک سعی در تقویت و گسترش اکوسیستم خود دارند. این تلاش‌ها به طور غیرمستقیم به رشد اقتصاد دیجیتال و صنعت خرده‌فروشی در کشور و منطقه کمک می‌کنند. هیچ سامانه خرده‌فروشی آنلاین نمی‌تواند به تنهایی تمام فناوری‌ها و خدمات آینده را فراهم کند یا آن‌ها را توسعه دهد. راهکار هوشمندانه این است که از کارآفرینان و جوانان حمایت شود تا بتوانند در بازار پیشرفت کرده و به عنوان یک حلقه از این اکوسیستم در آینده نقش ایفا کنند.

نقش دیجی کالا در رشد و توسعه استارتاپ ها

دیجی‌ کالا در سال های اخیر تمام تلاش خود را به کار بسته تا نقش‌های حمایتی و راهنمایی خود را در زمینه استارتاپ‌ها، کارآفرینان و تولیدکنندگان علم و فناوری بهتر کند. حضور در برنامه‌های آموزشی و فعالیت‌های مرتبط با فناوری، به همراه برگزاری متنوع رویدادها، بخشی از این تلاش‌ها به حساب می آید.

این فروشگاه آنلاین محبوب طی دوره های گذشته و به سبب فعالیت های حمایتی خود، نقش به سزایی در رشد و توسعه سایر استارتاپ ها ایفا کرده است. می توان گفت که دیجی کالا به نوعی جاده صاف‌کن فروشگاه های آنلاین پس از خود شد و ساز و کار تازه ای را بنا نهاد که از گذر آن سایر پلتفرم های بعدی نظیر ایمالز، ترب و با سلام وارد این عرصه شدند.

دیجی کالا برای نخستین بار طریقه همکاری با سایر شرکت های فروشنده خُرد را به همگان نشان داد و با دارا بودن نماد اعتماد الکترونیکی(Enamad)، اطمینان خاطر منحصر به فردی را برای خریداران ایجاد کرد. کسب مجوز رسمی از برخی وزارتخانه ها سبب شد تا خریداران سرانجام به یک پلتفرم فروش، اعتماد کنند و با خیال راحت به خرید کالای مورد نظر خود بپردازند.

ماجرای ورود دیجی کالا به بازار بورس

 یکی از محورهای مهم برای ورود شرکت‌های استارتاپی نظیر دیجی‌کالا به بازار سرمایه، چگونگی احتساب دارایی‌های نامشهود به شمار می رود. دیجی‌کالا در گزارش سال ۹۸، از ارزش و اهمیت بالای زیرساخت های فناورانه و الگوریتم های نوین مورد استفاده خود سخن به میان آورد.

حمید محمدی به عنوان یکی از موسسان دیجی کالا در این خصوص گفت: «این دغدغه که دارایی‌های نامشهود چگونه محاسبه می‌شوند دغدغه درستی است اما واقعیت این است که این موضوع، خیلی ارتباطی با شرایط دیجی‌کالا ندارد. دلیل هم این است که کل دارایی‌های نامشهود ثبت شده در دفاتر دیجی‌کالا چیزی در حدود یک درصد از فروش یک سال دیجی‌کالا است. یعنی داریم درباره سهم بسیار کمی از ارزش دیجی‌کالا صحبت می‌کنیم. در واقع مسئله اینجاست که ما اصلا دارایی‌های نامشهود دیجی‌کالا را چندان در دفاتر دیجی‌کالا در نظر نگرفته‌ایم. پس برای دیجی‌کالا این موضوع یک دغدغه نیست اما شاید برای کسب‌وکارهای دیگری که دارایی نامشهود خود را در نظر گرفته‌اند، این موضوع یک دغدغه به‌جا باشد.»

در سال های اخیر بحث ورود برند دیجی کالا به بازار سرمایه بارها و بارها مطرح شده و هربار با بیان علتی، این اتفاق رخ نداده است. مسئولان مربوطه برای عدم ورود دیجی کالا به بورس دلایلی را مطرح می کنند و مخالفت خود را از این طریق به گوش صاحبان دیجی کالا می رسانند. در تاریخ ۲۹ اردیبشت، زمان عرضه دیجی‌کالا در بازار بورس مشخص شد اما در ادامه شاهد مخالفت ضمنی مسئولان در این خصوص بودیم. مدیران دیجی کالا بارها از انتظار خود برای ورود به بازار سرمایه سخن می گویند و امیدوار هستند که موانع موجود برای وقوع این رخداد از سر راه برداشته شود.