وضعیت فاجعه بار ایران در استفاده از راه آهن | مقصر کیست؟

با توجه به اینکه توسعه حمل‌ و نقل یکی از ملزومات و پیش‌نیازهای رشد و پیشرفت به شمار می‌آید و حمل‌ونقل ریلی در ایران و سایر نقاط جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اقتصاد آنلاین به تحلیل این موضوع مهم پرداخته است.

در همین خصوص علی ضیایی، کارشناس حوزه راه و حمل و نقل گفت: در صنعت حمل‌ونقل، حمل‌ونقل ریلی مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش آن است. درواقع سایر حمل‌ونقل‌ها نسبت حمل‌ونقل ریلی، فرعی محسوب می‌شوند. رابطه‌ای که سیستم زیرساخت‌های حمل و نقل با توسعه اقتصادی و اجتماعی دارد، مستقیم است. یعنی با رشد و توسعه این سیستم، توسعه و رشد اقتصادی و اجتماعی نیز اتفاق می‌افتد.

وی گفت: در ایران شبکه و طول شبکه حمل‌ونقل ریلی قابل قبول است. اما باید کامل‌تر شود. مشکل حمل‌ونقل ریلی، مطلوب نبودن شبکه آن نیست، بلکه نحوه استفاده از شبکه و عدم بهره‌برداری از راه آهن یکی از مشکلات اصلی حمل‌ونقل ریلی است. از قبیل نمونه‌های این مشکل می‌توان به برنامه‌ریزی نداشتن قطارهای باری و طبق برنامه حرکت نکردن آن‌ها و همچنین ظرفیت کم و غیرقابل دفاع شبکه‌ها اشاره کرد. ایران یکی از غیربهینه‌ترین استفاده‌ها را از راه آهن‌، در بین کشورهای بار ریل پسند مثل امریکا، استرالیا، چین، برزیل، روسیه و افریقای جنوبی دارد. استفاده و بهره‌وری ما از این حمل‌ونقل یک چهارم یا یک سوم کشورهای مذکور است. 

ضیایی درباره مسائل مهم راه آهن گفت: دو مسئله مهم در راه آهن، قیمت سوخت و تصدی نامعقول دولت و مداخله بیش از حد آن است. قیمت‌گذاری دستوری در راه آهن توسط دولت باید متوقف شود. زیرا هر زمانی که دولت سعی در قیمت‌گذاری دستوری داشت و می‌خواست از هدایت نامرئی بازار وارد دخالت مستقیم شود، توسعه در آن صنعت متوقف شده است. این معضل صرفا مختص به حمل‌ونقل ریلی نیست، بلکه در بخش‌های دیگر حمل‌ونقل مثل هوایی و جاده‌ای مخصوصا مسافری هم مشهود است. اگر قادر باشیم که دخالت مستقیم دولت را کمرنگ کنیم شاهد بهبود حمل و نقل ریلی و سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه خواهیم بود.

کلید بهبود حمل‌ونقل ریلی

او ادامه داد: اصلاح دو مسئله قیمت سوخت و قیمت‌گذاری دستوری، کلید بهبود حمل و نقل ریلی است. راه تصحیح این موضوعات زمانی است که دولت از سطح تصدی‌گری خود عقب نشینی کند و قیمت سوخت به سطحی برسد که حمل‌ونقل ریلی به حمل‌ونقل جاده‌ای ترجیح داده شود. البته علی‌رغم اینکه حمل‌ونقل ریلی تا حدودی کم قیمت‌تر از حمل‌ونقل جاده‌ای است، اما با توجه به غیر بهره‌ور بودن حمل‌ونقل ریلی و صرف زمان زیاد آن برای حمل بار، صاحبان کالا از حمل‌ونقل جاده‌ای استفاده می‌کنند. این اتفاق برای اقتصاد، ضررهای زیادی از جمله اتلاف سوخت دارد و ضربه‌های بسیاری به به جاده می‌زند. علاوه بر این باعث آلودگی هوا و ایجاد خطر می‌شود.‎‌

ضیایی در آخر گفت: برای حل مشکل درآمد و افزایش آن، باید به اقداماتی مانند بهره‌برداری بهینه ریلی و ۳ برابر حمل بیشتر محموله که می‌توان با آن‌ها به‌ افزایش درامد رسید، توجه داشت. از دیگر اقدامات ممکن می‌توان به واگذاری تعیین قیمت به اعضای شرکت راه‌آهن، شرکت‌های خصوصی، صاحبان واگن و لوکوموتیو اشاره کرد.