نقش ایران در اوپک چیست؟

حسین کاظم پور، نماینده فقید ایران در اوپک که شنبه ۲۷ اردیبهشت بر اثر خونریزی مغزی درگذشت، همواره در پشت صحنه با مذاکرات در خصوص سیاست تولید، نقش سازنده‌ای را ایفا کرده و به وزیران نفت در دولتهای مختلف کمک می‌کرد.

فقدان وی در شرایط حساس تبعات ویرانگر پاندمی ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی و فشار حداکثری تحریم‌های امریکا علیه ایران روی داد.

درحال‌حاضر امیر حسین زمانی نیا، معاون امور بازرگانی و بین‌الملل وزارت نفت موقتا سمت نماینده ایران در اوپک را برعهده گرفته و جست و جو برای یک جانشین رسمی در جریان است.

وی گفت: ایران به عنوان یک عضو موسس اوپک، همچنان جایگاه مهمی در این گروه ایفا می‌کند و اکنون که اتحاد اوپک پلاس با روسیه تمدید شده است، تکرار روابط و نفوذی که کاظم پور در طول سالیان گذشته ایجاد کرده بود، دشوار خواهد بود.

ایران درحال‌حاضر از مشارکت در کاهش تولید اوپک پلاس معاف است که امتیاز مذکور در مذاکراتی که کاظم پور در اواخر سال ۲۰۱۸ داشت، کسب شد.

زمانی نیا در مصاحبه با اس‌اند پی گلوبال پلاتس گفت: هر کسی که جای کاظم پور را بگیرد به مدتی زمان نیاز خواهد شد تا مثل او عملکرد موثری پیدا کند. مطمئنا جانشین وی به خوبی کاظم پور نمی‌تواند عمل کند و اندکی زمان می‌برد اما ایران کارشناسان خوبی دارد.

معاون وزیر نفت در خصوص جایگزین کاظم پور و نفوذ وی به خصوص در برخورد با اعضایی مانند عربستان سعودی یا امارات متحده عربی، به پلاتس گفت: در کل فضای جهانی و فضا در سازمان‌های بین‌المللی دشوار شده است و این امر یقینا مشکلات را برای جانشین کاظم پور پیچیده خواهد کرد اما همان طور که گفتم ایران کارشناسان خوبی دارد.

وی درباره این که چه عاملی کاظم پور را تا این حد موثر کرده بود، پاسخ داد: خط سیاسی حسین کاظم پور روشن بود اما وی می‌توانست با هر کسی کار کند، با هر کسی بنشیند و درباره یک مسئله صحبت کرده و وی را متوجه کند. کاظم پور نه تنها در بازار نفت بلکه در مسائل سیاسی داخلی هم یک توافق ساز بود. وی یک دیپلمات صادق و یک سیاستمدار صادق بود. صراحت و قدرت استدلالش وی را برای همه شناخته شده کرده بود. کاظم پور به حقوق وزارت نفت نیاز نداشت و این موضوع عامل مهمی بود. وی بارزگان موفقی بود و ظاهرا هیچ دستمزدی دریافت نمی‌کرد و این امر به وی آزادی داده بود تا آنچه را که به عنوان یک کارشناس فکر می‌کند، دنبال کند.

زمانی نیا درباره این که وزارت نفت به دنبال چه کسی برای جانشینی کاظم پور است، گفت: خود جست و جو دشوار است و دلیل دیگری که جست و جو را دشوارتر کرده این است که دولت در آخرین سال خود است و اگر دولت جدیدی بود که هفت هشت سال پیش رو داشت، در این صورت جست و جوی فرد مذکور این اندازه دشوار نبود. فضا خوب نیست و بازار نفت مختل شده است و نقش اوپک مانند سابق نیست اما نقش اوپک و اوپک پلاس در ایجاد توازن در قیمتها و بازار نفت اهمیت پیدا کرده است.

معاون وزیر نفت در خصوص نامزدهای این سمت، حاضر نشد از کسی نام ببرد اما اظهار کرد که حدود هفت تا هشت کاندیدا در نفت و خارج از حوزه نفت وجود دارند که برخی از آنها از وزارت خارجه هستند.

وی در خصوص این که در صورت پیشنهاد، آیا تمایل دارد این سمت را بپذیرد، پاسخ داد من نماینده موقتی هستم و چند روز پیش این موضوع به اوپک اعلام شد. سمتی وجود دارد که باید یک نفر عهده دار آن شود. من و وزیر نفت به دنبال انتخاب یک نفر به عنوان نماینده ایران در اوپک هستیم و تا زمانی که کسی انتخاب شود، این سمت برعهده من خواهد بود.

زمانی نیا در پاسخ به این پرسش پلاتس که از دست دادن کاظم پور و سهم ایران از بازار نفت برای شما نگران‌کننده نیست، اظهار کرد: من مایل نیستم از واژه نگران‌کننده استفاده کنم. چالش ما افزایش پیدا کرده است، تولید اندک بوده و بازار بسیار محدود است و تحریمهای غیرمنصفانه امریکا همچنان علیه ایران بکار گرفته می‌شود. مصرف نفت کاهش پیدا کرده و بیماری کووید ۱۹ مشکلات را مضاعف کرده است. به همین دلیل است که می‌گویم فضای بین‌المللی به طور کلی شکننده و چالش برانگیز شده است. مسائل امنیتی، اقتصادی و نفتی بسیار پیچیده و چالش برانگیز شده‌اند.

نماینده موقت ایران در اوپک در خصوص نحوه رویارویی ایران با شرایط چالش برانگیز و دفاع از صنعت نفت خود گفت: با توجه به این که انتخابات ریاست جمهوری امریکا در پیش است، بعید است وضعیت تحریمها تا نوامبر تغییری کند. بازار نفت به‌تدریج رو به بهبود است و نشانه هایی از افزایش تدریجی مصرف حداقل در چین دیده می‌شود و تصور ما بر این است که طی یک تا دو ماه آینده سایر کشورهای جهان هم به‌تدریج خود را با وضعیت فعلی وفق می‌ددهند اما مشکل ما تحریمها هستند. مشکل ایران چگونگی فروش نفت است. گاهی امریکاییها در مطبوعات از قاچاق نفت صحبت می‌کنند اما این قاچاق نفت نیست بلکه کسب و کار مشروعی است که امریکایی‌ها تحریم کرده‌اند و این امر فروش نفت را قاچاق نمی‌سازد. با این حال تحریمها یک مزیت برای اقتصاد ایران داشته که با چالشهای بسیاری روبه‌روست و باعث تطبیق ساختاری تدریجی با درآمد نفتی کمتر شده است. در نهایت به نظر می‌رسد در پنج تا ۱۰ سال آینده ایران خود را در وضعیتی پیدا می‌کند که نیاز چندانی به درآمد نفتی نخواهد داشت. بنابراین آسیبی که ما از سقوط قیمت نفت تجربه کردیم، نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر تولیدکننده نفت قابل مدیریت بود.

وی در مورد تعداد مشتریان نفت ایران حاضر به توضیح نشد اما این گفته که ایران درحال‌حاضر دو یا سه مشتری نفتی دارد را رد کرد.

معاون وزیر نفت درباره تاثیر شیوع ویروس کرونا بر تولید نفت ایران اظهار کرد که ملاحظات سلامتی مشکلی برای ما ایجاد نکرد زیرا مقامات بهداشت در این عرصه به خوبی عمل کردند. ویروس کرونا و ملاحظات بهداشتی روی تولید نفت ایران تاثیر نگذاشت اما تقاضای کمتر برای نفت تاثیرگذار بود.

وی درباره این که آیا سیاست ایران در خصوص اوپک با تغییرات فعلی بازار عوض شده است، پاسخ داد: سیاست ایران در قبال اوپک تغییر نکرده و ما همچنان اوپک را دارای ظرفیت ایفای نقش در برقراری توازن بازار می‌بینیم.