سر قانون پتروپالایشگاه‌ها بریده می‌شود؟
علیرغم حمایت زنگنه از قانون پتروپالایشگاه‌ها، روابط عمومی وزارت نفت در اقدامی قابل تامل به افرادی که اجرای این قانون را پیگیری می‌کنند برچسب «گروه‌های ذی نفع» زده است.
تیرماه ۹۸ در اوج تحریم‌های نفتی ایران، مجلس شورای اسلامی طرحی را با نام «توسعه صنایع پایین دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» تدوین و تصویب کرد. ایده اصلی این طرح برای تامین مالی پتروپالایشگاه‌ها، اعطای تنفس خوراک به این واحدها است. تنفس خوراک یک مشوق اقتصادی است که به کمک آن می‌توان نقدینگی سرگردان در کشور را جذب طرح‌های پتروپالایشی کرد.
در روش تنفس خوراک، ابتدا یک پتروپالایشگاه به کمک سازمان بورس و با استفاده از سرمایه‌های مردمی تامین مالی می‌شود و طی مدت ۴ سال ساخته می‌شود. سپس به محض بهره‌برداری به اندازه میزان سرمایه‌گذاری انجام شده برای احداث پتروپالایشگاه از یک تا دو سال تنفس خوراک برخوردار می‌شود. این تنفس خوراک از محل نفتی است که به دلیل تحریم‌های نفتی با کاهش تکلیفی تولید مواجه شده و در مخازن نفتی کشور، بلااستفاده مانده است.
بر اساس این قانون، پتروپالایشگاه یک تا دو سال خوراک نفت خام را از صندوق توسعه ملی دریافت می‌کند، ولی هزینه خوراک را علی‌الحساب پرداخت نمی‌کند و جزء بدهی پتروپالایشگاه به حساب می‌آید. از این طریق، در همان سال اول بهره‌برداری کل هزینه سرمایه‌گذاری شده توسط مردم را همراه با سود به آنها برمی گرداند و IRR پروژه به شدت بهبود می‌یابد. پس از آن این بدهی در قالب یک وام به صندوق توسعه ملی بازپرداخت خواهد شد و صندوق توسعه صاحب درآمدی می‌شود که در شرایط تحریم کاملا از آن محروم شده بود.
تعلل یک ساله قانون پتروپالایشگاه‌ها پشت درهای صندوق توسعه ملی
پس از تصویب این طرح در صحن علنی مجلس، در دی ماه سال گذشته آیین‌نامه اجرایی این قانون در هیات وزیران تصویب شد و در پایان تیرماه ۸ طرح برای ساخت پتروپالایشگاه و ۱۲ طرح برای ارتقای پالایشگاه‌های موجود، برای اخذ "تنفس خوراک" مورد تایید قرار گرفتند و بخش خصوصی برای ساخت پتروپالایشگاه‌ها اعلام آمادگی کرد.
اما علیرغم مصوبه مجلس و تعیین طرح‌های برگزیده، همچنان یک گام دیگر برای نهایی شدن قانون پتروپالایشگاه‌ها و کلید خوردن طرح‌ها، باقی مانده است و آن یک گام، مربوط به تایید جدول تنفس خوراک سالیانه به واحدهای پتروپالایشی توسط هیات امنای صندوق توسعه ملی است.
مطابق ماده ۱۶ آیین‌نامه قانون حمایت از توسعه پتروپالایشگاه‌ها، جلسه هیات امنای صندوق ملی برای تعیین تکلیف تنفس خوراک باید تا پیش از پایان سال ۱۳۹۸ تشکیل می‌شد، موضوعی که هم‌اکنون در حدود یک سال به تعویق افتاده است تا اجرای قانونی که منجر به بی‌اثر کردن تحریم‌ها می‌شود همچنان معطل باقی بماند.
وزارت نفت هیچ تلاشی برای تسریع در احداث طرح‌های پتروپالایشی نمی‌کند
دلیل اصلی تعلل در اعطای مجوز تنفس خوراک به پتروپالایشگاه‌ها به مخالفت سازمان برنامه و بودجه برمی‌گردد. روابط عمومی این سازمان با انتشار جوابیه‌ای بی‌توجهی وزارت نفت به تنظیم یک جدول دقیق برای زمان‌بندی تنفس خوراک به پتروپالایشگاه‌ها را به عنوان دلیل مخالفت خود ذکر کرده است.
ادعای سازمان برنامه مبنی بر اهمال کاری وزارت نفت در تنظیم دقیق جدول تنفس خوراک در حالی است که بیژن زنگنه وزیر نفت در مراسم بهره‌برداری رسمی از سه خط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی گفته بود: «در قانون احداث پتروپالایشگاه‌ها آنچه سهم وزارت نفت بوده به طور کامل انجام شده است».
در این بین یک سوال اساسی مطرح است، اینکه بر فرض صحت اظهارات وزیر نفت مبنی بر انجام وظایف این وزارتخانه در قانون پتروپالایشگاه‌ها، چرا شخص وزیر و تیم همراه که در هیات امنای صندوق توسعه ملی و کمیسیون تخصصی آن نیز عضویت دارند، هیچ تلاشی برای تسریع در اعطای مجوز تنفس خوراک به طرح‌های پتروپالایشی نمی‌کنند؟ مگر نه اینکه وزارت نفت متولی اصلی اجرای قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت» یا همان قانون پتروپالایشگاه‌هاست؟
بازی‌گردانی رسانه‌ای روابط عمومی وزارت نفت برای تعلل در قانون پتروپالایشگاه‌ها
برای پاسخ به این سوال شاید بد نباشد که به بررسی تفکرات و اقدامات بیژن زنگنه و تیم همراه در وزارت نفت درباره احداث پالایشگاه و پتروپالایشگاه پرداخته شود. یکی از نکات قابل تامل در این باره ناظر به عملکرد تیم رسانه‌ای وزارت نفت و موضع روابط عمومی این وزارتخانه نسبت به قانون پتروپالایشگاه‌ها است.
درحالیکه بیژن زنگنه وزیر نفت در اظهار نظری از قانون پتروپالایشگاه‌ها حمایت کرده و مطرح کرده است که وزارت نفت به تمامی مسئولیت‌های خود در قانون پتروپالایشگاه‌ها عمل کرده است، خبرگزاری شانا (رسانه روابط عمومی وزارت نفت) در اقدامی قابل تامل، به افرادی که پیگیر اجرای هر چه سریعتر قانون پتروپالایشگاه‌ها هستند برچسب «گروه‌های ذی نفع» می‌زند و به آنها حمله می‌کند (تصویر ۱).
همانطور که در تصویر ۱ قابل مشاهده است، خبرگزاری شانا که رسانه رسمی وزارت نفت است به جای اینکه خود را مسئول پیگیری وظایف قانونی وزارت نفت بداند، از پیگیری سایر رسانه‌های رسمی کشور برای احداث پتروپالایشگاه‌ها و خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی انتقاد کرده و موضع خود علیه قانون پتروپالایشگاه‌ها را با عبارت «فشار رسانه‌ای برخی گروه‌های ذی نفع» بیان می‌کند.
نکته جالب توجه اینکه پس از انتقاد خبرگزاری فارس به مخالفت سازمان برنامه و بودجه با اعطای تنفس خوراک در قالب گزارش ««ابد و یک روز» تعلل در اعطای تنفس خوراک به پتروپالایشگاه‌ها/ پشت پای نوبخت به قانون خنثی کردن تحریم‌ها»، سازمان برنامه و بودجه جوابیه‌ای را منتشر کرده و وزارت نفت را مسئول تعلل در اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها عنوان کرده است، ولی در روالی غیرمعمول روابط عمومی وزارت نفت با انتشار همان جوابیه و با رویکردی افراطی انگشت اتهام بر روی رسانه‌هایی گرفته است که پیگیر اجرای این قانون هستند، انگار نه انگار که خود این وزارتخانه در وظایف خود کوتاهی کرده است.
اتهام روابط عمومی وزارت نفت به رسانه‌های پیگیر برای تسریع در اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها در حالی است که رهبر انقلاب در سخنرانی خود در دیدار با تولیدکنندگان و صنعتگران با تاکید بر ضرورت تسریع در اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها گفتند: «یک قانونی (قانون پتروپالایشگاه‌ها) اخیراً در زمینه‌ی صنایعِ پایین‌دستیِ نفت و گاز تصویب شده است. این قانون باید اجرایی بشود. بعضی از قوانین در مجلس تصویب می‌شود ولی اجرایی نمی‌شود؛ یعنی آیین‌نامه‌های لازم تهیّه نمی‌شود، همین طور می‌ماند. باید سریعاً این کار انجام بگیرد؛ باید دنبال بکنند که این کار انجام بگیرد».
آیا وزارت نفت قصد دارد با پنبه سر «قانون پتروپالایشگاه‌ها» را ببُرد؟
در واقع به نظر می‌رسد که هر چند بیژن زنگنه وزیر نفت در ظاهر در مصاحبه‌های خود بر پیگیری وزارت نفت در قانون پتروپالایشگاه‌ها تاکید می‌کند اما عملا در فضای واقعی، چندان هم پیگیری خاصی توسط این وزارتخانه برای اجرای این قانون انجام نمی‌شود و یا حتی در مواردی، تیم رسانه‌ای وابسته به وزارت نفت به جای پیگیری اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها در فضای رسانه‌ای، علیه اجرای این قانون موضع‌گیری می‌کنند و این بدین معناست که وزارت نفت در انجام وظایف خود برای اجرای قانون اهمال‌کاری می‌کند.
شاید این تعلل وزارت نفت در پیگیری برای اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها چندان هم بی‌ربط به مواضع بیژن زنگنه وزیر نفت در مخالفت با پالایشگاه‌سازی و اصرار ایشان بر خام‌فروشی نفت نباشد. بیژن زنگنه در گذشته در برنامه اقتصادی پایش در شبکه یک سیما در مرداد ۹۳ در واکنش به این پرسش که چرا طی سال‌های ۷۶ تا ۸۴ که وزیر نفت بودید، هیچ پالایشگاه جدیدی نساختید به صراحت عنوان کرده است که "ساخت پالایشگاه به صرفه و سودآور نیست، من تأسیس پالایشگاه را امری مقدس نمی‌دانم". وی همچنین در اظهار نظری دیگر گفته بود که "چرا با ساخت پالایشگاه، باید کشور را به کثافت بکشانیم".
حال باید منتظر ماند و دید که آیا وزارت نفت به وظایف خود در قانون پتروپالایشگاه‌ها عمل کرده و پیگیر تسریع در فرآیند اعطای تنفس خوراک به این واحدها خواهد شد یا همچنان این وزارتخانه تلاش می‌کند که مسکوت گذاشتن این قضیه قانون پتروپالایشگاه‌ها را نیز با پنبه سر ببرد؟
به محمد سعید بگید درست کنه کند پترو پالا یشگاه تحریم بی اثر شود