نگاهی به دستاوردهای عرضه گاز در بورس انرژی

آیین‌نامه عرضه گاز در بورس انرژی پیرو مصوبه مجلس شورای اسلامی در بودجه سال ۱۴۰۰ بوده و بر اساس آن پیش‌بینی شده است که شرکت ملی گاز ایران باید حداکثر ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز را از طریق مکانیزم بورس عرضه کند و در بودجه ۱۴۰۰ آیین‌نامه‌ای با همکاری وزارت نفت تنظیم شد و به تصویب وزیران رسید. فلسفه تصویب این آیین‌نامه اجرای مصوبه مجلس در بودجه ۱۴۰۰ بوده است.

موضوع دیگری که مطرح بوده این است که به گاز به عنوان یک کالای قابل معامله در بورس، نگاه شود و همچنین باید شرایطی فراهم آید که بخش خصوصی نیز وارد فرآیندهای معاملاتی و تجارت گاز شود. در آیین‌نامه مورد بررسی طیف‌های مختلفی لحاظ شده است به گونه‌ای که علاوه بر فروش داخلی گاز امکان صادرات آن نیز وجود دارد.

در رابطه با صادرات گاز باید گفت که در آیین‌نامه تبیین شده به تمام شرایط این محصول اشاره شده است که شاید بتوان گفت صادرات گاز مهم‌ترین مفاد آن باشد. مفاد مندرج با چارچوبی که شرکت گاز مشخص می‌کند وارد حوزه اجرا می‌شود. صادرات گاز نسبت به سایر فرآورده‌ها از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار بوده و قطعا عرضه شدن گاز در بورس انرژی شرایط صادرات آن را تحت تاثیر قرار خواهد داد و فضای صادراتی جدیدی را ایجاد می‌کند. قابل ذکر است که صادرات به سمتی خواهد رفت که در شرایط تحریمی نیز معاملات بین‌الملل صورت گیرد.

شرایط معاملات بورسی اعلام می‌شود

آیین‌نامه ابلاغ شده دارای بندهای مختلفی است که در رابطه با تجاری‌سازی و افزایش سهم بخش خصوصی در حوزه انرژی مطرح شده که دیگر عرضه‌کنندگان که صلاحیت آنها به تایید شرکت گاز و بورس می‌رسد، در سال ۱۴۰۰ می‌توانند گاز طبیعی را از یکی از منابع گازهای بازیافتی از مشعل واحدهای عملیاتی، گاز صرفه‌جویی‌شده در قالب گواهی‌های صرفه‌جویی در بازار بهینه‌سازی مصرف انرژی و طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشو، تامین و در بورس انرژی عرضه کنند.

امکان صادرات را در تبصره ماده ۶ آیین‌نامه ابلاغ شده می‌توان مورد بررسی قرار داد و قیمت پایه عرضه گاز در رینگ صادراتی بر مبنای حداقل قیمت بازار صادرات هدف تعیین می‌شود.

سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که عرضه گاز در بورس کالا موجب تغییری در تعرفه‌های پرداختی این فرآورده می‌شود که پاسخ این سوال خیر است و آن نیز به این دلیل بوده که حجم عرضه در بورس میزان کمی در نظر گرفته شده و تمام فرآیند معاملات گاز طبیعی برای مصوبه مصرف‌کنندگان آزاد نشده است و مصرف‌کنندگان بر اساس قیمت‌های تعزیراتی، گاز را خریداری می‌کنند. در نتیجه افزایش و تغییر قیمتی چه در سطح خانگی و چه صنعتی لحاظ نخواهد شد.

به موجب این آیین‌نامه، شرکت ملی گاز ایران مکلف است در سال ۱۴۰۰، با در نظر داشتن تراز تولید و مصرف گاز طبیعی، زیرساخت‌های فیزیکی و نرم‌افزاری لازم را برای عرضه و انجام معامله تا سقف حداکثر ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در بورس ایجاد کند.

میزان و نحوه معاملات گاز در بورس هنوز مشخص نیست و در اولین اطلاعیه عرضه‌ای که شرکت گاز درخواست آن را بدهد شرایط عرضه و تقاضا همانند سایر معاملات بورسی به روشنی گزارش خواهد شد و بورس فضایی برای شفافیت معاملات است. در واقع عرضه گاز در بورس فرصت تازه‌ای برای آغاز راه‌اندازی بازار گاز در کشور بوده که امید است به خوبی پیش رود و در نهایت شرکت‌ ملی گاز ایران و بورس انرژی ایران همچنین موظف‌ هستند در راستای اجرای این آیین‌نامه، هر سه ماه یک بار گزارش عملکرد درباره معاملات گاز طبیعی را به وزارت نفت، سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی ارائه کنند.