سرنوشت تلخ یارانه برای تولید کنندگان انرژی / حضور سرمایه گذار خارجی ضروری است

بحران انرژی، در کشور مدت‌ها است که زنگ خطرش به گوش می‌رسد و تا کنون اقدام موثری برای حفظ و نگهداری از انرژی‌های حیاتی کشور صورت نگرفته است. به روزی فکر کنید که هیچ گازی در کشور وجود ندارد. آیا دچار مشکل نخواهیم شد؟ همین بحث در سایر حامل‌های انرژی هعم مطرح است.

سو مصرف گاز در کشور علی‌رغم ناتوانی بخش نفت و گاز برای استخراج، ذخیره و توسعه میادین و ذخایر زیر زمینی گاز نوعی ناترازی را برای کشور رقم زده است.

استفاده از گاز برای صنایع و مصارف خانگی سال‌ها که در دسترس است و این دسترسی با نرخ مناسب به‌دست مصرف‌کننده داخلی می‌رسد از این جهت مصرف انرژی در ایران با چالش مواجه بوده است. چرا که سو مصرف گاز در کشور علیرغم ناتوانی بخش نفت و گاز برای استخراج، ذخیره و توسعه میادین و ذخایر زیر زمینی گاز نوعی ناترازی را برای کشور رقم زده است.

عملکرد دولت ها باعث بحران گاز شد

فریدون اسعدی، کارشناس انرژی در ارتباط با بحران گاز در کشور اظهار کرد: کلیه عملکردها در بحث تولید، مصرف و در سال‌های اخیر باتوجه به آنکه سرمایه‌گذاری در این حوزه صورت نگرفته است و همچنین به واسطه سایه سنگین تحریم‌ها، وضعیت مطلبوبی در بحث گاز نداریم.

وی ادامه داد: تحریم‌های صورت گرفته از بخش نفت و گاز آغاز شده است و این تحریم‌ها سبب شده است تا در خصوص تولید، سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادستی، با مشکلات اساسی مواجه شویم.

این کارشناس انرژی افزود: نبود توانمندی مناسب و یا نبود سرمایه‌گذاری خارجی در کشور سبب شده است که وضعیت کشور از لحاظ منابع گازی در شرایط نا مساعد قرار گیرد. امروز کسری تراز انرژی در فصول سرد و گرم هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند. نفت و گاز طبیعی بیش از ۹۹درصد انرژی اولیه کشور را تشکیل می‌دهد.

اسعدی گفت: چنین موضوعی اگر همین امروز و با تمام وجود برطرف شود و تمام مسئولان دست به‌دست هم بدهند برای حل مشکل کمبود گاز در کشور، شاید حدود ۳ سال دیگر بتوانیم این ناترازی را جبران کنیم. اگر هم امروز برای این مشکل چاره‌ای اندیشیده نشود، در سال‌های بعد بحران جدی تری خواهیم داشت.

ضرورت استفاده از سرمایه گذار خارجی

وی در ادامه این گفت‌وگو به گسترش نیوز گفت: طبق بررسی‌های انجام شده تا قبل از سال ۱۳۹۰، حدود ۸۰درصد منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز کشور به ویژه در بخش‌های بالا دستی، سرمایه‌گذار خارجی تامین کرده است. در همین سال‌های اخیر هم به دلیل وضعیتی که تحریم برای کشور ایجاد کرد، سبب شد نتوانیم این ظرفیتی که در سالیان گذشته از طریق منابع سرمایه‌گذاری خارجی جذب می‌شد را داشته باشیم.

این کارشناس انرژی ادامه داد: در بحث منابع داخلی نفت و گاز هم ۲ اتفاق بسیار بد و نامناسب رخ داد. درکنار تحریمی که علیه کشور صورت گرفت، سبب شد تا در بحث صادرات نفت با مشکلات بسیاری مواجه شویم اما در بحث صادرات گاز، مشکلی نداشتیم. در بحث صادرات نفت از روزی ۲.۵میلیون بشکه در روز به روزی ۷۰۰هزار بشکه رسیده است. بنابراین این چنین چیزی یکی از مسائل مهمی بود که سبب شد تا از محل منابع داخی نتوانیم منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری و کسری هایی که از نبود جذب سرمایه‌گذاری خارجی اتفاق افتاد را جبران کنیم.

اسعدی خاطرنشان کرد: اتفاق بد دوم که در کشور افتاد، اجرای نامناسب قانون هدفمند کردن یارانه‌ها بود. البته این نکته لازم به ذکر است که بنده یکی از موافقین این طرح هستم. اگر قرار است کشور به رویه اصلاحی مناسبی در ارتباط با حوزه انرژی به ویژه در حوزه مصرف داشته باشد، قانون هدفمند کردن بسیار قانون خوب و به جایی است و ما باید به سمت اصلاح برویم. اما این نکته باید یادمان باشد که قانون هدفمند کردن متاسفانه بد مجرا شد.

اجرای نامناسب قانون هدفمندی یارانه‌ها

وی درباره اینکه چرا قانون هدفمند کردن یارانه‌ها به درستی اجرایی نشد گفت: دلیل این است که اگر ما رجوع کنیم به سوابق قانون هدفمند کردن، در مجلس هفتم و هشتم بود که ما مخالف بودیم بحث ۴۵هزار و پانصد تومان و باتوجه به محاسباتی که صورت گرفته بود، نشان می‌داد اگر قرار است ۵۰درصد منابع صرف یارانه نفت شود و الباقی به شرکت‌های خدمات دهنده انرژی تخصیص داده شود، باید نقدی‌ها را در حدود ۱۲هزار و پانصد تومان به هرنفر تخصیص داده شود.

این کارشناس انرژی ادامه داد: متاسفانه در دولت آقای احمدی‌نژاد و آقای فرزین که درحال‌حاضر رئیس بانک مرکزی است، مسئولیت هدفمندی را عهده دار بود و بر تقسیم مبلغ ۴۵هزار و پانصد تومان توافق داشتند. شیوه تخصیص منابع سبب شد تا هدفمندی با یک کسری بسیار شدید روبه رو شود به دلیل آنکه دولت و دولت‌ها یک نارضایتی از محل اعتراضات مردم برای خود بخرند و دولت هم برای آنکه مشمول این داستان نشود، به منابع شرکت‌های عرضه‌کننده انرژی مانند شرکت‌های گاز، شرکت ملی نفت و شرکت توانیر دست اندازی کرد.

اسعدی خاطرنشان کرد: عملا این شکل اجرای قانون هدفمند کردن سبب شد تا حاکمیت شرکتی این شرکت‌ها دچار یک اشکال بزرگ شود و این شرکت‌ها به اداره کل برای تامین منابع هدفمند کردن تبدیل شدند. یک زمان اگر شرکت توانیر از محل فروش برق، منابع سرمایه‌گذاری برای تولید برق به ویژه در نیروگاه را تامین می‌کرد، شکل اجرای قانون هدفمند کردن سبب شد تا فروش برق از دست شرکت توانیر خارج شود و در اختیار سازمان هدفمندی یارانه‌ها قرار گیرد و بین مردم توزیع شود.

وی گفت: چنین برخوردهایی سبب شد تا بحران انرژی در کشور، شکل جدی به خود بگیرد. در همین جریانات یک اتفاق بد دیگری هم اتفاق افتاد و آن اتفاق این است که ما در بحث بهینه‌سازی هیچ فعالیت مثبتی را انجام نداده‌ایم و در مرکز پژوهش‌ها در قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر صحبت‌ها و قانون هایی را گنجانده بودیم که محلول‌های بهینه‌سازی را در دستور کار قرار دهند.

بهینه سازی اهمیت دارد

این کارشناس انرژی افزود: نبود اهتمام جدی در دولت‌های مختلف برای مقوله بهینه‌سازی سبب شد تا چنین بحران‌هایی جدی شود. این قضیه به لحاظ مباحث مربوط به امنیت ملی کشور بسیار خدشه دار می‌بینم و می‌تواند امنیت ملی کشور را دچار اشکال کند. همان‌طور که در تابستان ۹۸ در خوزستان، اتفاقاتی افتاد. ناتوانی کشور و ناتوانی دولت‌ها برای تامین انرژی پایدار برای تمام بخش‌ها و به ویژه بخش خانگی خطر بسیار جدی برای کشور است و در سال‌های آینده می‌تواند کشور را با یک بحران بزرگ مواجه کند.

اسعدی در ارتباط با آینده وضعیت انرژی در کشور اظهار کرد: عمق این فاجعه بسیار جدی است. از سال ۱۴۰۴ به بعد این قول را می‌دهم که اگر سالی ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار برای میدان گازی پارس جنوبی سرمایه‌گذاری نشود، سالی یک فاز معادل ۲۵میلیون متر مکعب در روز دتلاین برای تولید خواهیم داشت. چنین چیزی می‌تواند خطری بسیار جدی داشته باشد و کشور را با تهدیدات امنیتی مواجه کند.

وی ادامه داد: درحال‌حاضر و در دولت آقای رئیسی ما شاهد بودیم که برق تولید و مولد را قطع کردند و آن را به بخش خانگی دادند. این جور که مشخص است، بخش تولید برای دولت در اولویت نیست. ما  بنگاه‌های رقابت‌پذیری را با دست خودمان از دور رقابت خارج می‌کنیم.