حال وخیم نیروگاهای برق / امکان خاموشی های گسترده وجود دارد

ناترازی در حوزه انرژی مدتی است که در کشور وجود دارد و همانطور که در تابستان‌های گذشته شاهد بودیم، در فصول گرم سال، برق بسیاری از منازل و ادارات با خاموشی مواجه می‌شد. حتی برای این خاموشی‌ها، جدول زمانبندی نیز در نظر گرفته بودند.

بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی، بر این باور هستند که ما در کشور، یک ناترزای میان تولید و مصرف داریم که همین امر سبب خواهد شد تا در کشور با مشکل افت فشار و یا خاموشی‌های گشترده مواجه شویم. از سوی دیگر نیروگاه داران نیز تحت فشار هستند و بر این باورند که به دلیل آنکه دولت پول‌های آن هارا به موقع پرداخت نمی‌کند و یا کم پرداخت می‌کند، تحت فشار هستند و شرایط بدی دارند.

بررسی ناترازی از چند زاویه

فرزین سوادکوهی، کارشناس انرژی، در ارتباط با بحث ناترازی و کمبود برق در کشور اظهار کرد: کمبود برق و ناترازی در حوزه انرژی را می‌توان از چند زاویه بررسی کرد. به طور کلی، این یک واقعیت است که ما در کشورمان یک ناترازی تولید و مصرف داریم. تا چندی قبل، تولید برق در کشور ۸۵هزار مگاوات بود اما درحال‌حاضر تولید برق به ۹۱هزار مگاوات رسیده است. واقعیت امر این است که میزان مصرف در کشور از میزان تولید سبقت گرفته و سبب شده است تا این ناترازی به وجود بی‌آید.

سوادکوهی ادامه داد: بنده بارها اعلام کرده‌ام و نظر بسیاری از کارشناسان هم بر همین است که اصولا چیزی به عنوان نقشه راه و یک استراتژی در حوزه انرژی در کشور وجود ندارد و درواقع چنین چیزی را ترسیم نکرده‌ایم. یا اگر چیزی را در این قالب ارائه داده‌ایم، از یک قاعده مندی منسجم برخوردار نبوده و در واقع تنها در حد ایده مطرح شد، و کسی در این راه قدم نگذاشته است.

وی افزود: اگر بخواهیم از زاویه دیگری به این موضوع نگاه کنیم، مسئله تولید مطرح می‌شود. این نکته را باید بگویم که نیروگاه داران ما، شرایط بسیار بدی را دارند و برایشان صرف ندارد با این پول هایی که از دولت دریافت می‌کنند و گاهی دیر تسویه می‌شود، فعایت خود را ادامه دهند. عدم پرداخت به موقع پول از سوی دولت به نیروگاه داران، سبب می‌شود که نیروگاه دار نتواند هزینه‌های خود را که روزانه در حال افزایش است، تامین کند. به همین دلیل این احتمال وجود دارد که به زودی، بخش عمده این نیروگاه در اورهال و تعمیرات اساسی مشکل پیدا کرده و از مدار خارج شوند. پس اگر این مشکلات برای این نیروگاه‌ها وجود داشته باشد، با افت فشار مواجه می‌شویم.

نقش مهم الگوی مصرف

این کارشناس انرژی گفت: مسائل دیگری هم مانند تلفات در حوزه توزیع یکی دیگر از مشکلاتی است که در حوزه انرژی به ویژه برق وجود دارد. اعداد و ارقامی که در تلفات برق در بخش توزیع وجود دارد، تاثیرات منفی را در حوزه تحویل نیروی برق به مشترکان می‌گذارد.

سوادکوهی ادامه داد: یکی دیگر از مسائلی که در این حوزه وجود دارد، بحث الگوی مصرف و شدت مصرف انرژی در کشور است که همچنان بی‌برنامه مانده است و همواره تمام هزینه‌ها بر سر مصرف‌کنندگان سرشکن شده است و این قدام، منصفانه نبوده است. ما در حوزه مصرف هم وضعیت بسیار بد و پیچیده‌ای داریم و واقعیت امر این است که چاره‌ای غیر از این وجود ندارد. زمانی که ما برای مصرف کننده، امکان انتخاب دستگاه‌هایی که انرژی کم‌تری مصرف می‌کنند و راندمان بیشتری دارند را فراهم نکرده‌ایم، چطور می‌توان توقع داشت که مصرف خود را کاهش دهند.

وی افزود: بخش عمده‌ای از تولید و مصرف ما در فصول گرم سال، صرف سیستم‌های سرمایشی می‌شود. سیستم‌های سرمایشی ما، عقب افتاده، عقب مانده و با راندمان‌های بسیار کم و با مصرف بسیار بالا است. سیستم‌های سرمایشی مانند کولرهای گازی، نرخ بسیار بالایی دارند که مردم معمول نمی‌توانند آن را تهیه کنند. چیزهایی که مردم تهیه می‌کنند از لحاظ نوار انرژی، جزو کالاهای پر مصرف است. کالاهایی که به نسبت مصرف کم‌تری دارند، نرخ بسیار بالایی دارند و تعدادشان هم در بازار محدود است. پس باید گفت، مصرف کننده، قدرت انتخاب ندارد. چطور می‌توان از مصرف‌کننده توقع داشت که در چنین شرایطی کم مصرف کند. حتی با تشویق‌ها و پاداش هایی که از سوی وزارت نیرو، برای مشترکان کم مصرف درنظر می‌گیرد، شاهد آن هستیم که چندان تاثیر خاصی ندارد یا اگر هم تاثیر داشته باشد مانند یک مسکن عمل می‌کند و بسیار مقطعی خواهد بود.

این کارشناس انرژی در ادامه به خبرنگار گسترش نیوز گفت: به طور کلی باید، استراتژی انرژی ۱ بار برای همیشه، طراحی شود و کسانی که کارشناس واقعی و صاحب نظر هستند، در این امر دخیل شوند و ابزار‌ها و ضمانت‌های اجرایی این استراتژی برای سال‌های آینده، این باشد که تحرک پیدا کنند و فعالیت داشته باشند. در کل باید گفت، ناترازی میان تولید و مصرف می‌تواند مشکل ساز باشد و این امکان وجود دارد در روزهای آینده شاهد خاموشی‌های گسترده باشیم.

صادرات برق؛ درست یا غلط؟

سوادکوهی در پاسخ به این سوال که باتوجه به آنکه نیاز کشور به برق زیاد است؛ آیا صادرات برق کار درستی خواهد بود یا خیر گفت: یک باور عامیانه‌ای وجود دارد که چون مشکل داریم و برق کم داریم نباید صادر کنیم. این نکته را باید گفت که برق مانند سوخت فسیلی نیست و در شبکه‌ها وجود دارد. اگر از برق استفاده نکنیم، عملا جایی برای ذخیره‌سازی وجود ندارد. در حوزه برق ما امکان اینکه بتوانیم یک واحد انرژی ذخیره کنیم وجود ندارد.

وی افزود: از طرف دیگر باتوجه به نیازهای مالی که در کشور وجود دارد و تعدادی از کشورها هستند که برق ایران را می‌خرند، یکی از دلایل صادرات این است که ما بتوانیم خلا‌های مالی در کشور را پر کنیم و این امر را موجه می‌دانیم. از یک طرف به دلایل روابط سیاسی و روابط خاص بین‌الملل که درحال‌حاضر بسیار ضعیف و تنها مختص  به چند کشور اطراف شده است، برای آنکه این ارتباط دچار مشکل نشود، باید به اجبار تن دهیم به قراردادهایی که با کشورها بسته‌ایم. فقط صادرات نیست و گاهی اوقات واردات هم وجود دارد. اگر ما به این کشورها برق ندهیم، نمی‌توانیم در صورت کمبود، برق وارد کرده و به سراغ این کشورها برویم.

سوادکوهی در پایان گفت: برنامه‌ریزی باید در بحث صادرات و واردات صورت گیرد که در فصل هایی که نیاز به برق داشتیم و با کمبود مواجه شدیم، بتوانیم نیاز خود را از کشور‌های دیگر برطرف کنیم اما خب چنین چیزی شکل آشفته‌ای دارد و با نگاه‌ها و سلیقه‌های متفاوت مدیریتی درگیر شده است. چنین امری نیاز به بررسی کارشناسانه دارد که آیا نیاز است ما برق را صادر کنیم یا خیر.