کمبود مخزن در کشور برای ذخیره سازی گاز/راهکارهای جلوگیری از قطعی احتمالی

ذخیره سازی گاز را می‌توان بهترین گزینه برای جبران ناترازی گاز و کاهش آلودگی هوا در زمستان دانست از یک سو دی اکسید کربن کاهش پیدا می‌کند و از سوی دیگر صنایع و نیروگاه‌ها با قطعی خوراک دست و پنجه نرم نمی‌کنند.

شاید برای همین است که اخیراً وزارت نفت «شیوه‌نامه جذب سرمایه‌گذار به منظور افزایش پایداری تأمین گاز طبیعی» را به صنایع ابلاغ کرده است. در این شیوه نامه اولویت با مشترکان عمده و نیروگاه‌ها، صنایع می‌توانند با نصب تجهیزات لازم، گاز ذخیره کنند، اقدامی که مشخص نیست صنایع به چه میزان از آن استقبال کنند.

تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد ذخیره سازی گاز برای تأمین گاز پایدار در دوره سرد سال امری اجتناب ناپذیر است. اکنون شرایطی مهیا شده است تا صنایع بزرگ نیز چنین رویه‌ای را در پیش بگیرند اما مشخص نیست اصلاً چنین مسأله‌ای صنایع را ترغیب به ذخیره سازی گاز می‌کند.

رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران در رابطه با ذخیره سازی گاز توسط صنایع و لزوم حرکت صنایع به این سمت برای جلوگیری از ناترازی انرژی گفت: مدل‌های توسعه و نگهداشت در موضوع گاز مشخص است و یکی از این روش‌ها ذخیره سازی گاز در فصول گرم سال برای استفاده در فصول سرد سال است.

مصطفی نخعی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هم در رابطه با این موضوع گفت: صنایع جزو عمده‌ترین بخش‌هایی هستند که به گاز نیاز دارند و در زمستان‌ها با ناترازی گاز و بالا رفتن گاز در بخش خانگی با افت فشار و قطعی و تعطیلی مواجه می‌شوند.

وی ادامه داد: صنایع در کشورهای پیشرفته دنیا به سمت صنعت ذخیره سازی گاز رفته‌اند تا در فصول گرم سال گاز را ذخیره و در فصول سرد سال از آن استفاده کنند. به این وسیله گاز برای آنها خیلی ارزان‌تر تمام می‌شود و باعث می‌شود با ضرر دهی و تعطیلی خطوط تولید در زمستان رو به رو نشوند.

حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم همین نظر را دارد و در رابطه با ذخیره سازی گاز توسط صنایع می‌گوید: در زمستان‌ها همیشه صنایع با مشکل ناترازی گاز مواجه هستند و به همین دلیل گاز مصرفی آنها در مقاطعی قطع می‌شود و تولید با مشکل روبرو می‌شود، در صورتی که اگر اقدام به ذخیره سازی گاز کنند یک اقدام دو سر سود برای آنها است.

حاجی دلیگانی خاطرنشان کرد: صنایع در کشورهای اروپایی برای حل مشکل کمبود گاز در زمستان‌ها چندین سال است که به سمت ذخیره سازی گاز رفته‌اند و هم اکنون تمام نیاز خود را در زمستان‌ها از محل مخازن ذخیره سازی گاز تأمین می‌کنند.

ذخیره سازی گاز برخی از کشورها بالای ۲۰ درصد از مصرف سالانه

ذخیره سازی گاز امری رایج در دنیاست که کشورهای اروپایی و حتی کشورهای همجوار به دلیل ناترازی گاز استقبال بیشتری نسبت به این موضوع نشان داده‌اند. پدیدار هم صحه بر این موضوع می‌گذارد و می‌گوید: کشورهای اروپایی به دلیل نداشتن منابع گازی و نیاز آن‌ها به واردات گاز، بیشترین میزان ذخیره‌سازی گاز را دارند و بخش عمده نیاز ذخیره‌سازی گاز در این کشورها توسط صنایع با توجیه‌پذیری کاملاً اقتصادی، انجام می‌پذیرد.

نخعی نیز با انتقاد از جدی نگرفته شدن ذخیره سازی گاز اضافه کرد: بحث ذخیره سازی گاز یک موضوع مهم است ما جزو معدود کشورهای دارای ذخایر گازی در دنیا هستیم که ذخایر ذخیره سازی گاز در کشور ما خیلی محدود است.

وی ادامه داد: متوسط ذخیره سازی گاز در دنیا حدوداً ۱۰ درصد است و ذخیره سازی گاز کشورهای توسعه یافته و مصرف کننده گاز مثل کشورهای اروپایی و یا کشورهای تولید کننده گاز مثل کانادا و قطر بالای ۲۰ درصد از مصرف سالانه است.

توسعه انشعاب اشتباه بود؟

ایران کشوری که ۴۳۰ هزار کیلومتر شبکه گاز شهری و روستایی و ۳۹ هزار کیلومتر شبکه پرفشار گاز دارد و با توجه به افزایش ناترازی گاز درسال‌های اخیر دست از توسعه شبکه گاز نکشید.

پدیدار با انتقاد از استفاده بی رویه و بی برنامگی دولت برای توسعه شبکه گاز رسانی در کشور گفت: شرکت ملی گاز ایران یک میلیون انشعاب جدید گاز داده که این نشان دهنده عدم برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز برای هدایت سیستمی است. ضرورتی ندارد به همه روستاها حتی روستاهای صعب‌العبور گاز رسانی شود بلکه بهتر است به آنها سیستم‌های دیگری برای گرمایش بدهیم.

به گفته وی ناترازی گاز ناشی از رفتارهای ناموزون در تولید، توزیع و مصرف گاز است.

کمبود مخزن در کشور برای ذخیره سازی گاز

پدیدار اضافه کرد: برای این کار نیازمند ۲۰ مخزن ذخیره سازی گاز هستیم ولی در حال حاضر فقط ۳ مخزن داریم.

رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران افزود: دولت آئین نامه این موضوع را به صنایع ابلاغ کرده و از آنها خواسته که به سمت ذخیره سازی گاز حرکت کنند و تسهیلات لازم را هم در اختیار آنها گذاشته است ولی تاکنون هیچ آماری نداریم که صنایع به این سمت رفته‌اند یا خیر. با این حال قطعاً با فراهم شدن زمینه لازم دولت باید به این سمت برود.

حاجی دلیگانی هم می‌گوید شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز بایستی انبارهای ذخیره گاز به اندازه کافی تأسیس می‌کردند زیرا تنها راه ذخیره‌سازی گاز همین است.

وی در ادامه بیان کرد: اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد ولی تنها راه جبران ناترازی گاز در زمستان‌ها مخصوصاً برای صنایع ذخیره سازی گاز است.

ظرفیت ذخیره سازی در ایران کمتر از ۱ درصد است

حاجی دلیگانی با اشاره به اینکه ذخیره سازی گاز امری هزینه بر اما الزام آور است، خاطرنشان کرد: ما یا باید میزان تولید را به حدی بالا ببریم که در زمان پیک مصرف با کمبود روبرو نشویم و یا اینکه در زمانی که مازاد تولید داریم ذخیره سازی انجام دهیم تا در زمان پیک مصرف از این گاز استفاده کنیم البته ذخیره سازی گاز هزینه بر است اما راهی جز این نداریم.

به گفته نخعی کشور ما در فصول گرم سال گاز مازاد دارد که می‌تواند این گاز مازاد را به جای صادرات یا عدم برداشت گاز، به سمت اعطای این گاز به صنایع در قالب‌های مختلف از جمله CNG، LPG، LNG و گاز طبیعی در اختیار صنایع دارای مخازن ذخیره‌سازی قرار دهد.

وی ادامه داد: البته ما ظرفیتمان کمتر از ۱ درصد است و در این موضوع کار خاصی را انجام نداده‌ایم و اگر بخواهیم یک ظرفیت ۱۰ درصدی برای ذخیره سازی را ایجاد می‌کنیم می‌توانیم بخش قابل توجهی از نیاز گازی را در فصل سرد سال که با ناترازی مواجه هستیم مرتفع کنیم.

این عضو کمیسیون انرژی مجلس بیان کرد: در همین راستا در ابتدای سال جاری، به تمامی صنایع دارای کمبود گازی در فصل زمستان اطلاع داده شد که در صورت سرمایه‌گذاری در جهت ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز، گاز طبیعی یا CNG و LPG، LNG قرار خواهد داد. در همین جهت نیز به صنایع در جهت سرمایه‌گذاری در ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز مشوق‌های متنوعی نیز اعطا شده است.

مینی ال ان جی راه اندازی شده در داخل کشور نداریم

نخعی خاطرنشان کرد: بحث ذخیره سازی در اشل بزرگ و میادین زیر زمینی شرایط خاص خود را دارد ولی در صنایع می‌تواند از طریق مینی ال ان جی ها اتفاق بیفتد. یک سری اقداماتی توسط بخش خصوصی شروع شده ولی ما هنوز مینی ال ان جی راه اندازی شده در داخل کشور نداریم.

به گفته نخعی اقداماتی برای ذخیره سازی گاز شروع شده که باید حمایت شود تا توسعه پیدا کنند. این مینی ال ان جی ها می‌توانند نیاز صنایع که با قطعی گاز مواجه می‌شوند را برطرف کنند.

لزوم ذخیره سازی؛ قطعی گاز بر قیمت تمام شده صنایع تأثیر گذار است

حاجی دلیگانی ادامه داد: وقتی گاز صنایع در زمستان‌ها قطع شود بر روی قیمت تمام شده محصولات آنها تأثیرگذار می‌شود زیرا آنها به دلیل قطع گاز ضرر می‌کنند و برای جبران ضرر خود قیمت تمام شده کالای تولیدی را افزایش می‌دهند.

نماینده مردم اصفهان در مجلس گفت: به برخی از صنایع اگر سوخت داده نشود آنها مجبور می‌شوند از سوخت‌های جایگزین استفاده کنند که این هم برای سلامتی مردم ضرر دارد و بنابراین راهی جز ذخیره سازی گاز توسط صنایع وجود ندارد.

حاجی دلیگانی گفت: در برنامه هفتم مجلس ذخیره سازی گاز توسط صنایع را قید کرده است و دولت هم آئین نامه آن را به صنایع ابلاغ و تسهیلات لازم را نیز برای آنها تعیین کرده است تا گاز را به هر نوعی که می‌خواهند و با قیمت پایین در تابستان‌ها به آنها تخصیص دهند تا بتوانند اقدام به ذخیره سازی گاز کنند.

این نماینده مجلس یازدهم ادامه داد: دولت همچنین برای صنایع این امکان را به وجود آورده است تا از سرمایه‌گذاران استفاده کنند و بتوانند منابع مورد نیاز خود برای تأمین مخازن سرمایه گذاری را تأمین کنند.

وی افزود: با توجه به اینکه این امکان برای صنایع توسط دولت فراهم شده و در برنامه هفتم هم قید شده اگر صنایع به این سمت نروند خودشان آسیب می‌بینند.

پدیدار هم در این زمینه گفته بود: صنایع وقتی به سمت ذخیره سازی گاز بروند به خودشان کمک زیادی کرده‌اند. آنها می‌توانند گاز را در تابستان‌ها در مخازن خود ذخیره و در زمستان‌ها مورد استفاده قرار دهند.

حالا باید دید با شیوه نامه‌ای که به تازگی ابلاغ شده است صنایع رغبتی برای ذخیره سازی از خود نشان می‌دهند یا آنکه به دلیل هزینه بر بودن ذخیره سازی تن به چنین اقدامی نداده و به استفاده از سوخت‌های جایگزین ادامه می‌دهند.