یک پیش‌بینی مهم از قیمت ارز / کدام دلار مناسب سرمایه‌گذاری است؟

بازار ارز این روزها حال‌ و اوضاع خوبی ندارد و نرخ اسکناس امریکایی‌ روزبه‌روز در حال افزایش قیمت است. دولت برای کنترل این بازار، اوراق ارزی را در برخی بانک‌ها ارائه کرد که البته تا امروز چندان هم موثر نبوده است. دلار سهمیه‌ای و اخذ ارز به روش ثبت‌نام با هر کد ملی نیز معایب خاص خود را دارد؛ چرا که با این روش حتی افرادی که نیازی به دلار نداشتند نیز به سمت خرید اسکناس امریکایی روی آوردند. این امر منجر به افزایش تقاضا شد و در نهایت میان عرضه و تقاضا عدم تناسب به وجود می‌آید. گرانی‌های بازار آزاد نیز بر هیچکس پوشیده نیست و به تبع آن نرخ بساری از کالاها تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند. دلار نیمایی نیز مختص واردکنندگان و دارای شرایط خاصی است. در بازار آشفته این روزهای ارز، همه مردم به سمت خرید دلار برای سوآوری بیشتر گرایش پیدا کرده‌اند که اگر بدانند کدام یک از آنها سودآورتر است، به سرمایه‌گذاری بهتر برای آنها منجر می‌شود. در ادامه به بررسی بازار‌ها و انواع متفاوت دلار می‌پردازیم و نظر سیدکمال سیدعلی؛ کارشناس بازار ارز را نیز در این باره جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

ماجرای ظهور بازار متشکل ارزی

اوضاع اقتصادی ایران و وضعیت بازار ارز در سال ۱۳۹۷ متلاطم و مغشوش شد. نرخ دلار در سال ۱۳۹۶ کمتر از ۴ هزار تومان معامله می‌شد، ناگهان روند صعودی به خود گرفت و در اواسط سال ۹۷ برای مدت کوتاهی در بازه قیمتی تقریبا ثابت ۱۸ هزار تومان نیز مورد معامله قرار گرفت. اختلافات فرامنطقه‌ای سیاسی و آشفتگی‌های اقتصاد و ارز، اعتماد عمومی نسبت به بازار را از بین برد و مردم به دنبال تبدیل هر چه بیشتر دارایی‌های خود به ارز بودند. در پی این موضوع، صرافی‌ها به شدت شلوغ و این مسئله منجر به ازدحام بازار و عدم تعادل عرضه و تقاضایی ارز شد. تحت تاثیر این امر آشفتگی در بازار شدت گرفت. کمی بعد شرایط کمی تغییر کرد، اما مردم همواره به بازار اعتماد نداشتند و همچنان حجم مبادلات ارزی بیشتر از سطح نیاز واقعی بازار برای واردات کالاها بود.

در این میان بانک مرکزی به منظور کنترل بازار، به فکر ایجاد بازاری به نام «بازار متشکل ارزی» افتاد. این بازار علاوه بر کمک به بانک مرکزی برای نظارت بیشتر بر معاملات، از تعیین دستوری نرخ ارز توسط آن نیز کاست. نهایتا در ۱۸/۱۰/۱۳۹۷ و در جلسه ۱۲۶۴ شورای پول و اعتبار موضوع «بازار متشکل معاملات ارزی» مطرح و مورد تصویب قرار گرفت.

از شکوه‌های صرافان تا هرج‌ومرج‌های بازار

بازار متشکل ارزی قانون‌مدار و چارچوب‌مند است اما قوانین سخت بانک مرکزی در این سامانه گلایه بسیاری از صرافان را به همراه داشته است. از سویی دیگر بی‌نظارتی و سودجویی‌های دلالان در بازار آزاد نیز کار را برای متقاضیان سخت کرده است. بی‌قانونی در قیمت‌گذاری و عدم نظارت بر آن از جمله معضلات بازار آزاد است. این موارد منجر به بی‌اعتمادی مردم به بازار آزاد برای خرید ارز شد.

فاصله قیمتی معنادار دلار نیمایی و آزاد

ارز نیمایی عمدتا قیمتی پایین‌تر از دلار آزاد دارد و تنها از طریق سامانه نیما و در شرایط و ضوابطی ویژه به واردکنندگان قانونی و با طی مراحل معین شده، توسط بانک مرکزی تعلق می‌گیرد. این ارز مختص واردکنندگان کالاهای مصرفی مجاز است.  محل تامین این ارز کجا است؟ دلار نیمایی در سامانه‌ای به همین نام و به عنوان ارزهای حاصل از صادرات ارائه می‌شود. این ارز، با نرخ نیما و از طریق صرافی های مجاز در نقش کارگزار به صادرکنندگان پرداخت می گردد.

از موارد یاد شده نتیجه می‌گیریم که این ارز برای عامه مردم قابل دسترسی است و امکان دریافت و استفاده از آن برای مصارف شخصی نیز امکان‌پذیر نیست. در برابر آن ارز آزاد قرار دارد که از طریق دلالان یا برخی صرافی‌ها و مراجع دیگر قابل تهیه است و قیمتی بالاتر از ارز نیمایی دارد که مردم عادی برای مصارف شخصی و سفرهای خود می‌توانند از آن استفاده کنند. لازم به ذکر است که از لحاظ نرخ فاصله معنا‌داری میان قیمت دلار در سامانه نیما با بازار آزاد، وجود دارد.

شرط بهبود بازار ارز

سید کمال سیدعلی؛ کارشناس بازارهای مالی سودآوری هر کدام از انواع ارز را وابسته به مصارف آن دانست و اظهار کرد: هر کدام از انواع دلارها قوانین و مصارف خاص خود را دارد. ارز نیمایی به واردات کالا اختصاص دارد. در بازار متشکل، ارز توافقی را به صورت اسکناس پرداخت می‌کنند و هر چقدر که از مردم بخرند به همان میزان نیز به خود آنها می‌فروشند و سقف معینی دارد. به طور کلی هر یک از ارزها مقررات و کاربرد خود را دارد و مسئله سودآوری برای مردم در اینجا مطرح نیست.

او همچنین درباره میزان اثرگذاری اوراق ارز در کنترل بازار عنوان کرد: اوراق ارز کماکان در بسیاری از بانک‌ها فروخته نمی‌شود و حتی شعب بانک ملی برای ارائه این اوراق هنوز آماده هم نیستند.

این کارشناس بازار ارز در پیش‌بینی نرخ دلار بیان کرد: در آینده نرخ اسکناس امریکایی به وضعیت کشور و روند تنش‌های سیاسی موجود بستگی دارد. اگر شرایط بهبود پیدا کند نرخ ارز نیز متناسب‌تر خواهد شد. همچنین اجرای توافق هسته‌ای و برجام نیز بسیار بر این بازار اثر‌ دارد که به آن نیز فعلا امیدی نیست.