بورس صدرنشین اقتصاد حبابی

قره گوزلو در دومین سمینار آنلاین با موضوع «بررسی پیشنهادات ۲۵ پژوهشگر مالی و اقتصادی پیرامون شرایط کنونی بازار» گفت: پایه‌های اقتصاد و قیمت‌گذاری تغییر کرده است. یکسری از سهام خود دارای حباب‌اند اما به طور کلی این گزاره درست نیست. در حالی که P/R ملک در حد ۵۰ رسیده نمی‌شود بگوییم P/E شرکت‌ها در حد ۴، ۵ بماند. با توجه به رشد صنعت IT و دسترسی مردم به سامانه‌های آنلاین، تفکیک بازارها به صورت سابق از بین رفته است.

وی با اشاره به این که دریافت کد بورسی از دفاتر پیشخوان اطمینان خاطر بیشتری نسبت به دریافت آن از کارگزاری را به مردم داده که این اطمینان به بازار نیز تزریق شده است گفت: باید ببینیم سود شرکت‌ها در شرایط فعلی چقدر است و شاخص‌ها را بر این اساس حساب کنیم.

این کارشناس اقتصادی افزود: آخرین گزارش از ۷۰ فعال بازار سرمایه، P/E میانگین ۷۰ درصد شرکت‌های بازار، ۱۸ بوده و شرکت‌های کوچک‌تر ۳۱ بوده است. شرکت‌ھای بزرگی که داریم، با توجه به نرخ‌هایی که در بورس کالا عرضه شده، P/E حدود ۱۱ دارند.

در ادامه این نشست یزدان‌پناه گفت: وقتی جهش‌های بالا و سقوط‌های شدید داریم، در ژاپن، چین، امریکا و بحران مالی ۲۰۰۸، آن چیزی که راهنمای کنش‌گر است حرکت جمعی مردم است که انتظارات برون‌یاب روی آن اثر می‌گذارد.

وی ادامه داد: از یک‌جایی منطق محاسبه بر نرخ تنزیل به انتظارات برون‌یاب تبدیل می‌شود. در چنین حالتی، از بحث مالی به بحث اقتصاد کلان متغییر می‌کند. با رشد ۵٪ روزانه به نوعی حالت سرخوشی پدید می‌آید.

یزدان پناه با اشاره به این که در چنین حالتی سرمایه‌های بزرگ در حال خروج از بورس است در حالی که در طرف مقابل پول‌های خرد در حال معامله و خرید سهام هستند گفت: در حباب دات کام، شخصی با کارت اعتباری خود به دنبال خرید سهام است.

وی افرود: این نرخ حقیقی منفی، اشتباه جدی‌ای بود که سیاست‌گذار ما انجام داد در حالی که از زمستان گذشته می‌توانست تصحیح کند. این حمایت از بورس، اگر باور آن در مردم شکل بگیرد، انتظارات برون‌یاب به شدت اوج می‌گیرد. از طرف دیگر نیز بخشی از مردم به چنین باوری ممکن است برسند که ما سپر انسانی شده‌ایم و در صورت بروز مشکل بانک مرکزی به دنبال حل آن خواهد بود.

این کارشناس گفت: عده‌ای پس از کسب سود، به دنبال بازسازی پرتفوی خود خواهند رفت و به سمت بازارهای دیگر چون سکه و دلار خواهند رفت. کما اینکه تا کنون بخشی از آن صورت گرفته است. در شرایط فعلی، بانک از قدرت اعتباری خود برای وام دهی و خرید سهام استفاده خواهند کرد. عده‌ای وام جعاله دریافت می‌کنند و سپس در بورس سهام می‌خرند. بعد از سقوط بورس، بخش زیادی از وام‌های غیرعملیاتی برای بانک‌ها به وجود خواهد آمد. بسیاری از تولیدکننده‌ها نیز سرمایه در گردش خود را وارد بورس کرده و از این طریق نیز علاوه بر کاهش سرمایه‌گذاری، در بلندمدت نیز باعث بروز مشکل در سمت عرضه‌ی واقعی اقتصاد می‌شود.

حباب در بورس رشد شدیدی نسبت به سایرین داشته است

سید محمد صادالحسینی گفت: حباب در اقتصاد داریم و به این اعتقاد داریم. وقتی نرخ بهره حقیقی منفی است، سبب حباب می‌شود. اما این حباب در بورس رشد شدیدی نسبت به سایرین داشته است. با هر شاخص و سال پایه‌ای، بورس رشدهای بسیار زیادی نسبت به سایر بازارهای مسکن و دلار و طلا دارد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در شرایطی که نرخ رشد منفی داشته‌ایم، بورس رشد دلاری بالای ۲۰۰٪ داشته است. اینکه ریز جزییات شرکت‌ها باید دیده شود، حرف درستی است. اگر به صورت کلی می‌توان در مورد رشد مسکن صحبت کنیم، در مورد بورس نیز می‌شود. اما در بورس که وارد جزییات بشویم، وضعیت بدتر می‌شود.

الحسینی افزود: ۲۰٪ شرکت‌های دارای ارزش بازاری بزرگ ما، P/E میانه‌ای نزدیک ۴۰ دارند. بخش غالب بازار حتی از Nav ذاتی خود بالاتر است، در حالی که باید قدرت نقدشوندگی کم آنها را نیز درنظر بگیریم و تنها چند شرکت با P/Nav وضعیت مناسبی دارند.

بورس علت نیست، معلول است

در ادامه این نشست وکیلی گفت: بورس علت نیست، معلول است. نامه دوستان دو بخش دارد، بخشی به سیاست‌گذار است که در این جلسه قابل بحث نیستند. اکشن پلن ما چیست؟ مخاطب ما کیست؟ اما در این پهنه که ما می‌بینیم، سهام‌داران حقیقی معامله می‌کنند. شاید فرهنگ سهام‌داری را نیاز داریم. کاهش بجای کاهش ۵۰٪ کارمزد خودش، این درآمد را صرف آموزش فرهنگ بورس می‌شد!

این پیغام شما اگر فرار از بورس باشد، پیام درستی نیست. در کنار رشد سریع بورس که نگران‌کننده است، باید راهکار ارائه داد. یکی از راهکارها گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری است.

۸۰ درصد معاملات حقیقی است

قره گوزلو گفت: ما در مورد GDP صحبت می‌کنیم برای نرمالایز کردن، در خرید و فروش باید با P/S مقایسه کنیم. در حالت فعلی ما می‌گوییم، پارادایم جدیدی اتفاق افتاده است. این پارادایم بحث منافع کشورهای مختلف و انرژی و... قرار دارد.

وی با اشاره به این که در حالت فعلی حبابی نیست. اما اگر بعد از این بالاتر برود می‌توان گفت حباب است افزود: اگر نرخ دلار تغییر کند، این حرف را دیگر نمی‌توان گفت. با این روند که ۸۰ درصد معاملات حقیقی‌ست، خطرناک است. اینکه دولت فقط تبلیغ کرده بازار مثبت است اما سهمی عرضه نمی‌کند از نکات درست نامه است. شناوری سهام باید افزایش پیدا کند و بزرگ شود.

افزایش نرخ بهره باعث کاهش مصرف می‌شود

الحسینی در ادامه این نشست گفت: راجع به نرخ بهره، آقای وکیلی فرمودند که تناقض نامه است. آقای قره‌گوزلو نیز گریزی زدند. در اقتصادی که نرخ بهره منفی است، نمی‌توان گفت که نرخ بهره کم باشد! یعنی پولی را از افرادی بگیریم و به افرادی دیگر بدهیم. در نهایت این باعث حباب می‌شود و افزایش نرخ بهره باعث کاهش مصرف و افزایش پس‌انداز می‌شود.

این کارشناس اقتصادی افزود: در مدل گرودون، هم K و G اسمی هستند و تورم در آنها لحاظ شدند. در این ادبیات گفته می‌شود P نباید تورم داشته باشد اما تحقیقات جدید در اقتصاد امریکا نشان می‌دهند که همبستگی منفی بین P/E و تورم وجود دارد. هیچ مدل قیمت‌گذاری‌ای نمی‌گوید که بازار چنین وضعی داشته باشد.

وی با اشاره به این که خود E موجود در P/E در GDP وجود دارد و اتفاقاً باید با آن مقایسه شود گفت: اینکه باید آینده‌نگر بود، در ادبیات مالی هست و در آن شکی نیست. البته باید در نظر گرفت که هیجانات نیز وجود دارند! اگر آن را نبینیم، هیچگاه حباب‌های اتفاق افتاده در جهان را نمی‌توان توضیح داد! در کنار بحث P باید این را نیز دید.

اینکه دولت رفتار خاصی انجام بدهد مدنظر نیست

یزدان‌پناه گفت: من پیش‌بینی‌ای از عرضه‌ی دولت و کاهش شاخص ندارم اما خطر تاخیر انداختن آن خطر بیشتری دارد تا اینکه در شاخص ۱.۸ میلیونی انجام شود. اگر اردیبهشت نیز این مسیر را در پیش نمی‌گرفتند دولتی‌ها، وضعیت بهتری داشتیم.

وی گفت: مخاطب نامه، سیاست‌گذار بود و اساساً نامه شأن خود را بازار نمی‌بیند. اتفاقاً چون راهکار می‌دهد، علت را در بورس نمی‌بیند. غیر از بحث انتظارات برون‌یاب که در آخر نامه اضافه می‌شود، سیاست‌گذاری پولی و انباشت نقدینگی و در نهایت هم ضمانت دولت پشت این رشد بورس علت را می‌بیند.

این کارشناس ادامه داد: اگر بحث ۸۰ درصدی آقای قره‌گوزلو در بیمه‌گری دولت از بورس را بازیگران بازار نیز قبول داشته باشند که در کلیت نامه اختلافی نیست. اینکه دولت رفتار خاصی انجام بدهد مدنظر نیست. بلکه این حمایت‌های لفظی منظور است