ورود نیمکت نشین‌ها به بورس در وقت اضافه

الهه بهرام: در شرایط کنونی که شیوع ویروس کرونا، سقوط قیمت نفت، تشدید تحریم‌ها و افت درآمدهای مالیاتی تقریباً تمامی معادلات درآمدی و بودجه‌ای دولت را برهم زده؛ تنها گزینة باقی مانده روی میز برای دولت توسل به بازار سرمایه است. حال دولتی که نیمه بیشتر راه را رفته و واپسین ماه‌های خود را سپری می‌کند در این برهه از زمان؛ تصمیم به واگذاری بخشی از دارایی‌های خود در قالب سهام در بازار سرمایه گرفته و پای ابرسهم هایی نظیر شستا که تا امروز جای خالی شان در بورس به شدت احساس می‌شد را به این بازار باز کرده است.

تأخیر در ورود ابرسهم‌های دولتی به میدان بورس

مجتبی شهبازی، مدیر معاملات کارگزاری بانک پاسارگاد با انتقاد به تأخیر در عرضه ابرسهم‌های دولت گفت: به این امر که چرا دولت پیش تر از این به فکر فروش سهام‌های شرکت هایش نیفتاده و ما سالیان سال از این ظرفیت محروم بوده ایم، ایراد بزرگی وارد است؛ زیرا اگر این اتفاق زودتر به وقوع می‌پیوست هم کسری بودجه و هم تشنگی بازار سرمایه برطرف می‌شد.

وی ادامه داد: در واقع دولت می‌بایست به جای انتشار اوراق بدهی به فروش دارایی‌های خود روی می‌آورد؛ تا افزایش نقدینگی ایجاد نشود و بتواند کسری بودجه خود را جبران کند.

نیما فاضلی، مدیرعامل سبدگردان آسال در این باره تصریح کرد: دولت دیر به فکر عرضه سهام‌های بنیادی شرکت هایش در بازار سرمایه افتاد؛ اما باز همین که اکنون به این نتیجه رسیده و در این راستا گام برداشته بسیار خوب و جای امیدواری است؛ چرا که توانسته در مدت زمان کوتاهی منابع مالی مردم را هدفمند کند.

مجید شکرالهی؛ مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری دیدگاهان نوین نیز بیان کرد: شستا و صندوق‌های ETF باید زودتر از این‌ها در بورس عرضه می‌شدند و این حجم از تعلل در این خصوص جایز نبود.

بازی دو سر برد عرضه سهام‌های دولتی

حال این سوال مطرح می‌شود که آیا واگذاری دارایی‌های دولت در بورس تنها منجر به کسب سود برای دولت می‌شود یا در این میان سهامداران و بازار سرمایه نیز نفع می‌برند؟

مدیر سبدگردان آسال در این باره بیان کرد: عرضه سهم‌های دولتی در میان سهامداران یک بازی برد-برد است؛ به این معنی که دولت کسری بودجه‌اش را از طریق سهام برخی از شرکت هایش که هیچ ارزش افزوده‌ای نداشته در اختیار مردم می‌گذارد تا از آن نفع ببرند و خود نیز از این میان منابع کسب کند.

فاضلی افزود: از آن جاییکه در این حالت سهم‌ها از حالت بنگاه داری خارج می‌شوند؛ پس علاوه بر دولت برای مردم هم فضایی ایجاد می‌شود که منافع به‌دست بیاورند.

مدیر معاملات کارگزاری بانک پاسارگاد نیز تأکید کرد: نمی‌توان گفت که در عرضه سهام‌های دولتی نفع دولت مرجح تر است یا مردم؛ بلکه این عرضه‌ها در بازار سرمایه برای هر دو طرف (دولت و مردم) سود آور و به نفع اقتصاد است.

شهبازی اضافه کرد: در واقع فروش سهام دولت در برخی شرکت‌های دولتی به مردم راهکاری است که علاوه بر افزایش درآمدهای دولت، به مردمی شدن اقتصاد و خصوصی‌سازی نیز کمک می‌کند.

مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری دیدگاهان نوین نیز اذعان کرد: عرضه سهم‌های بنیادی در شرایط کنونی؛ بهترین روش برای تأمین مالی و نیز کنترل سیل نقدینگی است. از این رو عرضه این قبیل سهام‌ها هم به نفع دولت و هم سهامداران است.

شکرالهی ادامه داد: در این مقطع از زمان رشد بی‌رویه شاخص بورس ناشی از هجوم نقدینگی؛ تا حدود زیادی مقاصد اقتصادی دولت (رهایی از کسری بودجه شدید و رفع معضلات اقتصادی) را محقق کرد.

حسین میری، کارشناس ارشد بازار سرمایه نیز در این باره بیان کرد: عرضه سهام‌های شرکت‌های دولتی نفعی دو طرفه است که هم به نفع سهامداران (بالقوه، بالفعل) است و هم به نفع دولت؛ از این رو نمی‌توان تعیین کرد که نفع کدوم گروه بیشتر است.

وی اضافه کرد: این حرکت دولت، برای بازار سرمایه نیز مفید بوده است و باعث افزایش حجم سرمایه‌گذاری در بازار شده است.

"بورس" در کانون توجه این روزهای دولت و مردم

ورود ابرسهام‌های شرکت‌های دولتی باعث شد که بازار سرمایه این روزها مرکز توجه عموم مردم قرار بگیرد و در شرایطی که کرونا اقتصاد کشور را مختل کرده است و بیشتر بازارها در رکود به سر می‌برند، شاخص کل بورس رکورد شکنی‌های پی در پی را به ثبت برساند. رکوردی که استارت آن با عرضه سهام شستا و فروش برخی از سهام‌های شرکت‌های دولتی به مردم از طریق صندوق‌های ETF در بورس زده شد و تا به امروز ورود نقدینگی‌های بسیاری را از آنِ تالار شیشه‌ای کرده است.

شهبازی در این باره متذکر شد: با اینکه این اقدام دولت نگاه بیشماری از مردم را به بورس جلب کرد و باعث ورود آنها به این عرصه شد؛ اما از این مطلب نیز نباید غافل ماند که بورس، فرصت طلایی برای دولت فراهم آورد تا از طریق آن بتواند به عرضه سهام‌های بنیادی شرکت هایش در راستای شفافیت بپردازد؛ به عنوان مثال تا قبل از این، شستا هیچ گونه شفافیتی نداشت اما درحال‌حاضر که از طریق دولت در بازار سرمایه عرضه شده مقوله شفافیت، پاسخگویی و نظارت سهامدار خرد را به همراه دارد.

فاضلی نیز تصریح کرد: با عرضه سهام‌های شرکت‌های دولتی؛ مردم بسیاری در قالب سهامدار وارد بورس شدند و پول‌های سرگردانشان را به جای تمرکز در بازارهای دیگر به این بازار وارد کردند که این امر مانع از رکود بازار سرمایه در این دوران شد.

شکرالهی نیز بیان کرد: از آن جایی که جذابیت هیچ از یک از بازارهای موازی (طلا، دلار و مسکن) با بازار سرمایه قابل مقایسه نیست و برای ورود به آن بازارها باید سرمایه‌ای هنگفت داشت؛ توجه عموم مردم در این برهه از زمان به سوی به بازار سرمایه است و هنوز هم ما شاهد سیل هجوم نقدینگی در این بازار هستیم.

نگرانی سهامداران از خروج یکباره دولت از بورس

در چند ماه اخیر؛ حمایت دولت از بورس، افزایش قیمت دلار و کاهش ارزش پول ملی موجب استقبال بی‌نظیر مردم از بورس و ورود افسار گسیخته نقدینگی به سمت این بازار شد. اکنون نیز با توجه به رشد بی‌سابقه شاخص بورس در چند ماه گذشته، سهامداران خرد و کلان با این ذهنیت که مبادا دولت به یکباره میدان را خالی کند؛ با کوچکترین اصلاحی در این بازار نگران از دست دادن سرمایه‌های خود می‌شوند و به سمت فروش پیش می‌روند که این موضوع زمینه ایجاد هیجان و نوسان‌های سنگین در بازار را فراهم خواهد می‌کند.

مدیر سبدگردان آسال در این باره تشریح کرد: درحال‌حاضر خیلی از مردم نگران این امر هستند که عرضه سهام‌های دولتی رشد شاخص بورس را بیش از حد تصور مثبت کرده و این حباب می‌تواند به راحتی با اتمام عرضه سهام‌های دولتی بترکد. در صورتیکه باید گفت اکنون بازار سرمایه ما مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته جز رکن اصلی کشور محسوب می‌شود و این ترس مردم از روی نا آگاهی و جهل از بازار سرمایه است.

وی ادامه داد: قطعاً روند بورس همیشه صعودی نیست اما این اقدام دولت عمق این بازار بزرگ تر کرد تا مردم بتوانند اعتماد بیشتر و در نتیجه سودهای بهتری کنند.

مدیر معاملات کارگزاری بانک پاسارگاد نیز توضیح داد: مردم نباید نگران این مورد باشند؛ زیرا دولت به یکباره از بورس خارج نمی‌شود؛ بلکه در در گام اول سهام شرکت‌های دولتی عرضه اولیه می‌شوند و بخشی از سهامداریشان در دست مردم و زیر سایه نظارت سازمان بورس قرار می‌گیرد. در گام بعدی نیز دولت می‌بایست سهام شناور این شرکت‌ها را بیشتر کند (سهامداری شناور۱۰درصدی را ۳۰ درصد کند) تا هم رفع کسری بودجه صورت گیرد و هم بازار سرمایه ما تقاضایش برطرف شود. در نهایت بخش عمده سهام را به بخش خصوصی واقعی و مردم بدهد و از سهام این شرکت‌ها خارج شود.

وی خاطر نشان کرد: سهام دولتی به مرور زمان از دست دولت خارج می‌شود، از این رو کارایی و بهره‌وری در این شرکت‌ها افزایش و شناوری سهام در بازار سرمایه بالا می‌رود که از ایجاد حباب جلوگیری می‌کند.

برای سهامداران نوپا احتیاط شرط عقل است

شهبازی اظهار کرد: با این که بازار سرمایه مثبت و قابل اعتماد است اما برخلاف بازار پول، دارای ریسک بالایی است و می‌تواند اصل سرمایه این افراد را به خطر بیاندازد؛ از این رو توصیه می‌شود در بدو ورود سهامداران خرد به سمت صندوقهای سرمایه‌گذاری بروند؛ چرا که این صندوقها دارای کارشناسانی هستند که دائم در حال رصد و ارزیابی سهم‌ها هستند و از ریسک کمتری برخوردارند.

فاضلی متذکر شد: سهامداران تازه وارد باید به جای تک روی از طریق صندوق‌های سبدگردانی سهامداری کنند. از این رو وظیفه دولت و رسانه‌ها است که مردم را تشویق کنند و در این زمینه فرهنگ‌سازی کنند.

شکرالهی نیز یادآور شد: به دلیل ورود بازیگران جدید غیرحرفه‌ای از ابتدای امسال تاکنون( بالغ بر۴ میلیون کد بورسی جدید صادر شده است) ما اکنون در بازار سرمایه با یک دومینوی رفتار هیجانی مواجه هستیم.

وی افزود: از این رو دولت، وزارت اقتصاد و بانک مرکزی باید برای سامان دهی و جهت دهی هر چه بیشتر و بهتر این بازار تدابیر حرفه‌ای خردمندانه و هماهنگ داشته باشند و همچنین از طریق رسانه‌ها دانش سرمایه‌گذاری مردم را ارتقا دهند.