همه چیز درباره ETF / صندوق دارا دوم چیست و چرا خبرساز شد؟

ETF یا همان صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در واقع مخفف ۳واژه انگلیسی؛ Exchange Traded Fund است. اگر بخواهیم در مورد جزییات این مفهوم پر کاربرد بورسی توضیح دهیم بحث بسیار دقیق کارشناسانه‌ای نیاز است و احتمالا برای سهامداران تازه کار بازار سرمایه بسیار ملال آور خواهد بود. از همین رو سعی می‌کنیم به زبان ساده مفهوم «صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله»‌ یا همان ETF را توضیح بدهیم.

صندوق ETF یعنی چه؟

ETF‌ها یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بسیار شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند (راه ورود غیرحرفه‌ای‌ها به بورس)، اما قابلیت نقد شدن آسان ETF‌ها بالاتر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است؛ به بیان دیگر می‌توان گفت به سادگی معامله شده و سریع‌تر به پول نقد تبدیل می‌شوند. از دیگر ویژگی‌های این صندوق‌ها این است که ارزش خالص دارایی‌ها و قیمت صندوق‌های‌ سرمایه‌گذاری مشترک در پایان روز محاسبه می‌شود و بعد از این محاسبات، قابل خرید و فروش هستند، اما EFT این دست محدودیت‌های صندوق مشترک را ندارد و مثل بقیه سهام موجود در بازار بورس در طول روز قابل خرید و فروش هستند.

تفاوت صندوق ETF با سایر صندوق‌های بورسی در چیست؟

بنابر اعلام مسئولان سازمان خصوصی‌سازی و برای توزیع عادلانه سهام، هر ایرانی می‌تواند تا سقف ۲ میلیون تومان از واحدهای این صندوق ETF خریداری کند. جالب آن که هر واحد این صندوق‌ها ۱۰ هزار تومان ارزشگذاری شده ولی دولت تخفیفی ۲۰ درصدی برای خرید آنها در نظر گرفته، در واقع هر واحد ۸۵۰۰ تومان قیمت دارد که همین امر باعث می‌شود تازه واردهای بورسی بی‌درنگ وارد معاملات این صندوق‌ها شوند. البته‌ ای‌تی‌اف‌ ها با سهام عدالت هم تفاوت دارند چرا که این سهام به مردم واگذار نخواهد شد و فقط واحدهای این صندوق معامله می‌شوند و صرفا ارزش مدیریتی دارند. و اما نکته دیگر اینکه ترکیب ارائه‌کنندگان سهام در این صندوق‌ها از بین بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ هستند که قبلاً در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده‌اند، در این شرایط است که دولت سهم خود از این شرکت‌های بانکی و بیمه‌ای را برای خرید و فروش سهامداران عرضه می‌کند.

نحوه عرضه سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله یا همان ETF

برای سرمایه‌گذاری در بورس پیش از هر کاری باید در سامانه جامع اطلاعات مشتریان بورس اوراق بهادار (به طور مخفف: سجام) ثبت‌نام کنید و کد رهگیری خود را از سامانه دریافت کنید سپس برای احراز هویت به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه نمایید و در یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک عضو شوید تا کد بورسی دریافت کنید که امکان معامله برای شما در بازار بورس فراهم شود. اما اخیرا برای اینکه عرضه سهام به صورت عادلانه انجام شود و البته برای جذب سرمایه بیشتر کمی این روند تسهیل شده است و شما حتی بدون داشتن کد بورسی و فقط با شماره ملی خود می‌توانید سفارش خرید این نوع سهام را در سامانه ثبت نمایید. البته در نهایت و در مدت معینی باید برای دریافت کد بورسی اقدام نمایید اما برایث اینکه دچار گیر و دار اداری بورس نشوید سازمان خصوصی‌سازی این امکان را نیز فراهم کرده تا سرمایه‌گذاران از شرایط عادلانه و مساوی برای خرید برخوردار باشند.

انواع ETF

آن گونه که از عملکرد دولت برمی‌آید این دست عرضه‌های اولیه سهام بانک‌های صادرات، تجارت و ملت و شرکت‌های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین در قالب صندوق ETF فقط یکی از انواع صندوق‌های واگذاری دولتی است. دولت صندوق‌های زیر را نیز ارائه مینماید:

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله واسطه‌گری‌های مالی

این صندوق شامل سهام باقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت‌های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک‌ صادرات، بانک ملت و بانک تجارت با تخفیف ۲۰ درصد است.

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله خودروسازی و صنایع فلزی

این صندوق شامل سهام باقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در ایران خودرو، سایپا، شرکت ملی صنایع مس ایران و فولاد مبارکه با تخفیف ۲۵ درصد

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله صنایع پالایش و پتروشیمی

این صندوق شامل سهام باقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران با ۲۰ درصد تخفیف

ارزش این چند صندوق‌ای تی اف حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و هنوز زمانی قطعی برای عرضه آن مشخص نشده است.

دلیل اهمیت ETF چیست؟

دولت تصمیم گرفته است تا با توجه به سیاست‌های اقتصادی کلان کشور که مورد تایید قوه مقننه نیز قرار گرفته است بخش اعظم سهام خود در شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی را در قالب طرح‌های خصوصی‌سازی در بازار سرمایه به مردم عرضه نماید. این عملیات دولت ایران به جهت تحکیم پایه‌های «عدالت اجتماعی» صورت می‌گیرد و باعث می‌شود مالکیت در سطح عموم ملت نیز گسترش یابد و انحصار دولت در زمینه‌های مختلف اقتصادی کمتر شود و در نتیجه اجرای برنامه دولت هم کوچکتر می‌شود که موجب کاهش هزینه‌های دولتی و همچنین رونق بیشتر اقتصادی کشور نیز خواهد شد.

صندوق دارا دوم چیست و چرا خبرساز شده است؟

دومین صندوق سرمایه‌گذاری ETF دولتی است که با هدف دسترسی هر چه بیشتر مردم به بازار سهام و ارتقاء کمی و کیفی معاش اقتصادی خانوار ایرانی و توسط دولت عرضه می‌شود. تفاوت این صندوق در آزاد بودن پذیره‌نویسی برای همگان است و مدت دو هفته نیز برای خرید پس از پذیره‌نویسی فرصت در اختیار خریداران وجود خواهد داشت تا مردم نا آشنا به بازار سرمایه دچار پیچیدگی‌های بورس نشوند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی یا دارا دوم با ۲۰ درصد تخفیف عرضه می‌شوند و انتظار می‌رود مانند صندوق دارا یکم با استقبال بالای مردم و سرمایه‌گذاران خرد و کلان مواجه شود. برای خرید دارا دوم تنها کافی است فرد با کارت ملی خود به بانک مراجعه کرده و به سادگی اقدام به خرید سهام کنند. البته لازم به ذکر است افرادی که کد بورسی دارند احتیاجی به مراجعه به بانک نخواهند داشت و به سادگی از طریق سامانه‌های معاملاتی می‌توانند اقدام به خرید نمایند. البته یک نکته را نیز نباید فراموش کرد که خریداران تا یک ماه پس از تاریخ خرید، امکان فروش این نوع سهام را نخواهند داشت و حداقل وجه لازم جهت خرید از این صندوق نیز ۱۰۰هزار تومان است.

زمانی که بازار بورس در سال۹۹ به طرز بی‌سابقه و حیرت انگیزی رونق یافت، دولت نیز تصمیم گرفت برای تحکیم پایه‌های عدالت اجتماعی صندوق سرمایه‌گذاری دوم را نیز که مربوط به شرکت‌های پالایشی بود را نیز عرضه نماید و برای این عرضه‌ها چندین بار تاریخ اعلام شد ولی دولتی‌ها به قول خود عمل نکردند و نتوانستند در موعد مقرر سهام این شرکت‌ها را در بازار بورس تهران برای خرید مردم عرضه کنند. تا اینکه هفته قبل وزیر اقتصاد و وزیر نفت هر دو با توافق بر سر تاریخ ۵شهریور ماه امسال، نقطه پایانی بر حرف و حدیث‌های پیرامون آن گذاشتند. البته تا مقامات دولتی به تاریخ معینی برسند بازار بورس تحت تاثیر اخبار ضد و نقیض دچار نوسانات شدید و تنش‌های پیاپی شد و در نتیجه تاکنون بیش از ۲۰۰هزار واحد افت داشته است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا در پنجم شهریور ۹۹ سهام شرکت‌های پالایشی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله دارا دوم عرضه خواهد شد یا خیر؟