از خروج نظامیان آمریکایی از عراق چه خبر؟

به رغم گذشت حدود دو ماه از گفت وگوی راهبردی میان بغداد و واشنگتن که توافقات مختلفی از جمله در مساله نظامی و خروج نیروهای خارجی در عراق حاصل شد اما تاکنون اقدامی در راستای این توافقات صورت نگرفته است.

مفاد توافق شده این گفتگو پس از چندی با اظهارات مک کنزی در هاله ای از ابهام فرو رفت. مک کنزی گفته بود که ارتش آمریکا نه دائما از عراق خارج می شود و نه چشم انداز نزدیکی برای خروج می بیند. این اظهارات در عراق بسیار جنجال به پا کرد و شخصیت های متعدد سیاسی از احزاب مختلف خواهان موضع گیری دولت عراق در برابر این اظهارات شدند.

دفتر نخست وزیری عراق عصر پنجشنبه با انتشار اطلاعیه کوتاهی از دیدار مک کنزی و مصطفی الکاظمی نخست وزیر و فرمانده کل قوای عراق خبر داد.

در این دیدار که "متیو تولر" سفیر آمریکا در بغداد نیز حضور داشت؛ مک کنزی و الکاظمی "روابط عراق و ایالات متحده آمریکا و ائتلاف (آمریکایی)" را مورد بحث و بررسی قرار دادند.

ائتلاف آمریکایی مدعی است با دعوت دولت عراق و برای مبارزه با داعش در عراق حضور دارد و در این دیدار نیز طبق گفته دفتر نخست وزیری "تحولات میدانی و هماهنگی های مشترک در جنگ با داعش و نیز پیشرفت چشمگیر توانایی های نیروهای مسلح عراق" بررسی شد.

دفتر نخست وزیری عراق اعلام کرد که در دیدار امروز مک کنزی و الکاظمی توافق شد که اولین جلسه کمیته فنی تخصصی تشکیل شود تا مکانیزم هایی برای اجرای مفاد دور سوم گفتگوی استراتژیک بین عراق و ایالات متحده و نیز "عقب نشینی نیروهای جنگی" ائتلاف آمریکایی از عراق ایجاد شود.

بر پایه این گزارش، کمیته فنی - تخصصی ساعتی پس از اتمام گفتگو به دستور الکاظمی برای اجرایی کردن بندهای مفاد توافقات تشکیل شد اما با گذشت دوماه از آن هنوز جلسه ای تشکیل نداده است.

خروج زمانبندی شده آمریکا از عراق که در گفتگوی عراق و آمریکا جای داشت در گفتگوی امروز نیز مورد بحث قرار گرفت؛ اما آنچه که صریحا در اطلاعیه دفتر نخست وزیری به آن اشاره شده فقط خروج نیروهای ائتلاف آمریکایی آنهم نیروهای رزمی است و نه همه آنها.

در انتهای اطلاعیه نخست وزیری هم آمده که مسایل دیگری در رابطه با "روابط امنیتی دو کشور در زمینه های آموزش، پشتیبانی لجستیکی و تبادل اطلاعات برای پشتیبانی از تشکیلات ارتش عراق به گونه ای که امکان دستیابی به خوداتکایی را در مواجهه با چالش های فعلی و آینده بدست آورد" گفتگو و تبادل نظر شد.

نخست وزیر و وزیر خارجه عراق چندی پیش از نیاز نظامی و پشتیبانی به نیروهای خارجی ائتلاف و آمریکا سخن گفته بودند.

الکاظمی پیشتر گفته بود که بیش از ۶۰ درصد نیروهای آمریکایی خاک عراق را ترک گفته اند و حضور سایر نیروهای آمریکایی برای کمک به نیروهای مسلح عراق در بخش اطلاعات، پشتیبانی و نیروی هوایی است. نخست وزیر عراق همچنین چندین مرتبه اعلام کرده که عراق نیازی به نیروهای رزمی خارجی ندارد و حتی در نیروی زمینی نیز بی نیاز از خارجی هاست اما تنها در بخش های هوایی و پشتیبانی اطلاعاتی "تا زمان خودکفایی نیروهای مسلح" نیازهایی به نیروهای خارجی وجود دارد.

مساله خروج نیروهای آمریکایی از عراق از ابتدای دولت الکاظمی در دستور کار قرار دارد و پس از گفتگوی اوایل فروردین ماه قرار شد که طبق جدول زمان بندی ترسیم شده که طرفین پس از اتمام گفتگو معین می کنند نیروهای آمریکایی خاک عراق را ترک کنند.

گفت وگوی امسال بین بغداد و واشنگتن در حالی سومین دور خود را پشت سر گذاشت که دو دور قبلی آن بر مسایل نظامی و حضور نیروهای نظامی ائتلاف آمریکایی در خاک عراق متمرکز بود و اساسا شکل‌گیری این گفت وگو نیز به علت نارضایتی عمومی از حضور نظامیان خارجی در خاک عراق بر می‌گردد.

در بیانیه مشترکی که پس از پایان گفت وگوهای راهبردی بین بغداد و واشنگتن منتشر شد، درباره مساله نظامی تاکید شد که نظامیان آمریکایی براساس زمانبندی مشخصی که تیم‌های مذاکره کننده پس از این گفت وگو معین می‌کنند؛ خاک عراق را ترک گفته و سطح ماموریت نظامیان آمریکایی نیز از رزمی به مستشاری کاهش یابد؛ همچنین بر مالکیت عراق بر پایگاه‌های تحت سیطره نیروهای خارجی و آمریکایی نیز تاکید شد.

«مصطفی الکاظمی» نخست وزیر و فرمانده کل قوای عراق ساعتی پس از اتمام گفت وگوی راهبردی با طرف آمریکایی دستور داد که کمیته‌ای برای اقدام در راستای اجرایی کردن مفاد تعیین شده در گفت وگو تشکیل شود تا در اسرع وقت مفاد آن عملی شوند. البته ناگفته نماند که مفاد بیانیه مشترک صرفا نظامی نبوده و در بخش‌های اقتصاد و تجارت، پزشکی، میراث فرهنگی و چندین موضوع دیگر نیز توافقاتی بین دو طرف حاصل شده بود.

اظهارات اخیر مک کنزی واکنشی از سوی دولتمردان عراقی درپی نداشت و فقط مشاور امنیت ملی عراق در واکنش به آن سخنان بر لزوم پایبندی به مفاد توافقات انجام شده تاکید کرد. برهم صالح رییس جمهور عراق نیز حدود دوهفته بعد در بیانیه ای که به مسایل مختلف پرداخته بود اشاره ای هم به حضور نظامیان آمریکا داشت و اعلام کرد که واشنگتن و بغداد بدنبال حضور دائمی آمریکا در عراق نیستند؛ اما اشاره ای به اظهارات مک کنزی نداشت.

آمریکا با گذشت کمتر از سه هفته از این گفتگو چندین سامانه پدافندی در سفارت خود در بغداد و نیز پایگاه ویکتوری در نزدیکی فرودگاه بغداد نصب و راه اندازی کرد که باعث نارضایتی مردم از شلیک های بی هدف آن و واکنش های سیاسی شد. این اقدام در حالی صورت گرفت که آمریکا آنرا برای "محافظت از حملات احتمالی" عنوان کرده بود اما در گفتگوی راهبردی یک ماه قبل از آن از دولت عراق تعهد گرفته بود که محافظت از مراکز نظامی و سیاسی واشنگتن را تامین کند؛ ولی خود راسا اقدام به این امر کرد و این بند توافق را نقض کرد.

پایگاه های الحریر اربیل در اقلیم کردستان، بلد در صلاح الدین، عین الاسد در الانبار و ویکتوریای بغداد نیز از نقاطی هستند که نظامیان و شرکت های آمریکایی حضور دارند؛ پایگاه های مزبور عمدتا استفاده های هوایی داشته و برای پرواز پهپادهای جاسوسی و جنگنده های نظامی استفاده می شود.

اقدامات پی در پی آمریکا اعم از نصب تجهیزات نظامی و اظهارات مک کنزی که با سکوت دولت عراق همراه شده بود از نظر کارشناسان باعث جری تر شدن آمریکا در مساله استمرار حضور خود در عراق و نیز توجیه کردن آن شده است.

نخست وزیر عراق همچنین دو روز پیش با فرمانده جدید ناتو در کشورش دیدار کرد و از تلاش دولت برای تقویت روابط دو جانبه بین عراق و ناتو سخن گفت و خاطرنشان کرد که ارتباط عراق و ناتو "در زمینه های غیر رزمی و مطابق با الزامات دولت عراق و احترام به حاکمیت کشور محصور می شود".

مجلس عراق دیماه سال ۹۸ مصوبه اخراج تمامی نیروهای نظامی بیگانه از خاک این کشور را تصویب کرد که در سایه انتقال دولت مستعفی عبدالمهدی به دولت موقت و نوپای الکاظمی و نیز تعلل این دولت همچنان بی نتیجه باقی مانده و نیروهای خارجی نیز با استفاده از این مساله حضور خود را "در راستای آموزش و پشتیبانی" عنوان می کنند.