نتیجه برخورد شعاری با اقتصاد کشور

شرایط تحریمی مضیقه هایی را برای درآمدهای ارزی کشور ما ایجاد کرده است. این موضوع واقعیتی غیرقابل کتمان است که نباید ازاهیمت آن غافل بود. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که نوع مواجهه بانک مرکزی با این چالش بزرگ قطعا یکی از بدترین روش هایی بود که می شد اتخاذ کرد.

این تصمیمات آثار و عوارض بسیار زیانباری در همه بخش های اقتصادی به خصوص حوزه صادرات داشت. سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی و نرخ گذاری بر حسب این قیمت کار بسیار غیر کارشناسی و اشتباهی بود. همچنین اصرار به بازگشت ارز صادراتی صادرکنندگان به شکل دستوری، محدودیت های ایجاد شده پس از این دستور و فضاسازی هایی که در رسانه ها برای صادرکنندگان ایجاد شد اشتباهات بعدی بودند که متاسفانه سلسله وار ایجاد شدند. سیاست های ارزی بانک مرکزی موجب ایجاد بستر فساد شد و موجب شد که عده ای که اهل زد و بند و رانت بودند از این فضای گل آلود به ضرر ملت و به نفع خود فعالیت هایی را انجام دهند.

از قدیم گفته اند که خشت اول گر نهد معمار کج؛ تا ثریا می رود دیوار کج! خشت اول سیاست های بانک مرکزی در قبال صادرکنندگان خشت اشتباهی بود که متاسفانه این نهاد سیاست گذار نه تنها در صدد اصلاح آن مشکلات بر نیامد بلکه بر صحیح بودن آن ها اصرار داشت.

فعالان بخش خصوصی در جلسات مشترک با مدیران و روسای بانک مرکزی بارها مخالفت خود با سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی را اعلام کرده بودند اما بانک مرکزی بر مواضع خود اصرار کرد. در گذر زمان و از آنجا که سیاست مادر سیاستی غلط بود مرتبا با دستورالعمل ها و بخشنامه های متعدد که گاها متضاد یکدیگر بودند سعی شد تا این سیاست ها را ویرایش کنند اما متاسفانه نتیجه غیرقابل نبود.

در دورانی، ما بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار درآمد ارزی داشتیم. در آن زمان نیز به این علت که می خواستیم نشان دهیم تحریم ها کارساز نیستند برای هر مسافرت تفریحی، واردات سنگ قبر چینی، غذای حیوانات و... ارز دولتی اختصاص دادیم. به نظر می رسد که حاکمیت راه اشتباهی را طی می کند. یعنی به جای اینکه با فساد و عوامل فسادزا مبارزه و مقابله کند با بعضی از مفاسد مبارزه می کند. بانک مرکزی از ابتدا باید واردکننده را ملزم می کرد که با استفاده از ارز صادرات اقدام به واردات کند. برای کالاهای اساسی نیز شرکت بازرگانی دولتی یا سیستم های مشابه می توانستند با شبکه های مشخص توزیع، این کالاها را وارد و در بازار توزیع کنند. متاسفانه هنگامی که با اقتصاد شعاری برخورد می شود نتیجه ای جز وضعیت کنونی معیشت مردم نخواهد داشت.

امروزه بسیاری از ارز های صادراتی با سیستم مدنظر بانک مرکزی به کشور باز نمی گردد. البته لازم به ذکر است که صادرکنندگان در هر صورت ارز صادراتی خود را به کشور باز می گردانند چرا که اگر ارز صادراتی خود را وارد کشور نکند عملا امکان تداوم حیات نخواهد داشت. سیاست بانک مرکزی در خصوص بازگشت ارز حاصل از صادرات فرصتی برای صرافی ها ایجاد کرده تا با دریافت مابه التفاوتی تسویه حساب صادرکننده را به ظاهر در سیستم های بانک مرکزی انجام می دهند.