برندینگ، شاه کلید موفقیت در صادرات

ایران یکی از ۸ کشور مطرح در زمینه تولیدات مرکبات است و در این حوزه، حدود ۵.۴ میلیون تن در سال تولید داریم که مطلوب است. مرکبات تولیدی به درجه یک تا سه تقسیم می‌شوند که قاعدتا فقط محصولات درجه یک امکان صادرات را دارند. از لحاظ کیفی، تمام تولیدات ما قابلیت صادرات را ندارند. این در شرایطی است که بازار بین‌المللی مانند بازار داخلی نیست و در بازار صادرات باید اندازه میوه‌ها یکسان و در بسته‌بندی مشخصی باشد؛ نکته‌ای که تولیدکنندگان داخلی ما کمتر به آنها توجه می‌کنند.

تولیدکننده یا صادرکننده باید بستری را فراهم کند که ملاحظات مربوط به صادرات در آن رعایت شود. چین، هند و نیجریه، جزو تولیدکنندگان برتر جهان در تولید مرکبات هستند و باید به‌نوعی از نحوه کار و فعالیت آنها آموزش گرفت. در این میان، رایزن‌های اقتصادی باید اقدامات لازم برای صادرات را انجام دهند، چراکه تولیدکنندگان توانایی و شرایط لازم برای چنین ظرفیتی را ندارند. تولیدکننده نمی‌تواند کشورهای گوناگون را از لحاظ صادرات محصولات مختلف موردبررسی و ارزیابی قرار دهد. وزارتخانه‌های امور خارجه، جهادکشاورزی و صنعت، معدن و تجارت باید کارهای لازم را در زمینه صادرات محصولات کشاورزی را انجام دهند و بازارهای مختلف را شناسایی کنند. پس از آن، صادرکنندگان باید دست به کار شوند.

 ایران در حوزه میوه‌، صادرکننده خوبی بوده و به کشورهایی مانند هند، روسیه و عراق صادرات دارد و برخی از محصولات ما، حتی به اروپا صادر می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت توان صادراتی لازم را داریم و همین حالا هم جزو صادرکنندگان خوب منطقه هستیم. اینکه صادرات مرکبات قابل‌توجه است، نکته‌ای است که باید به آن توجه کرد. به‌عنوان مثال، ارمنستان یکی از کشورهای واردکننده مرکبات است. این کشور همسایه ما است و رابطه سیاسی خوبی نیز با آن داریم. بنابراین می‌توان گفت که بسترهای صادراتی خوبی داریم و باید نهادهای ذی‌ربط به این مسئله ورود و شرایط را فراهم کنند. از سوی دیگر باید مزیت‌های خود را بشناسیم و نسبت به آن درست عمل کنیم. باید طعم، نوع و اندازه مرکبات خود را به‌خوبی معرفی کنیم و کار تبلیغی و رسانه‌ای درستی انجام دهیم. رقابت در بازارهای بین‌الملل بالاست و به این سادگی نمی‌توان هر بازاری را تحت‌اختیار قرار داد. با توجه به این موارد باید گفت متاسفانه طی سال‌های اخیر کار ویژه‌ای در این زمینه انجام‌نشده و ما عمده مرکبات تولیدی را در بازار داخل مصرف می‌کنیم.

حمل‌ونقل نیز موضوعی است که باید به آن توجه کرد، اما اولویت نیست، زیرا در تمام محصولات کشاورزی فراگیر است. پرتقال ماندگاری بیشتری نسبت به سایر محصولات مانند سبزیجات دارد. ما حتی نتوانستیم کشورهای اطراف مانند جمهوری آذربایجان، ارمنستان، عراق و سایر کشورهای اطراف خلیج‌فارس را در این زمینه تامین کنیم. این در حالی است که تولید مرکبات را در جنوب کشور یعنی هرمزگان، فارس، جنوب کرمان و بخشی از خوزستان نیز داریم. این مرکبات از لحاظ طعم و مزه متفاوت و بازارپسند هستند. اگر بخواهیم صادرات به کشورهای دور داشته باشیم باید از کامیون‌های یخچال‌دار استفاده کنیم، اما می‌توان با کامیون‌های معمولی به کشورهای اطراف صادرات داشت.

ضعف در بخش بازاریابی و برندینگ باعث‌شده در بخش صادرات عقب بمانیم. میزان صادرات مرکبات کشور، ۲۷۰ هزار تن است. این در حالی است که بسیاری از پرتقال‌ها در سردخانه نگهداری می‌شوند تا شب عید به بازار عرضه شوند. این پرتقال‌ها در سردخانه کیفیت خود را از دست می‌دهند. بحث بازاریابی و برندینگ باعث‌شده صادرات خوبی نداشته باشیم.

کشورهای گوناگون تولیداتی دارند و برای صادرات تلاش کنند. ما هم باید پابه‌پای آنها به رقابت بپردازیم و دیگر نمی‌توانیم محصولات را به‌صورت فله‌ای صادر کنیم. گفتنی است عمده کشورها ذائقه ایرانی‌ها را ندارند و همچنین باید بسته‌بندی مشخصی برای جلب توجه آنها داشته باشیم. صادرات باید به‌طور مستمر انجام شود و نمی‌توان برای یک سال این کار را انجام داد و بین آن وقفه ایجاد کرد، چراکه با این روند، بازار صادراتی‌مان را از دست می‌دهیم.