چه خبر از توافق ایران و چین؟

توافق همکاری‌های اقتصادی بین چین و ایران در مراحل پایانی برای اجرا شدن قرار دارند.

این توافق شامل سرمایه‌‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری پکن در تهران خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود معادلات خاورمیانه را که همین حالا هم دستخوش تغییر است، بیش از پیش جابه‌جا کند.

در شرایط کنونی ایران درگیر تحریم‌های امریکا و شیوع ویروس کرونا است و اجرای این توافق چند صد میلیارد دلاری می‌تواند از نظر اقتصادی به این کشور کمک زیادی بکند.

برای چین توافق با تهران بُرد بُرد است این کشور نه تنها از طریق این قرارداد دسترسی بیشتری به منابع هیدروکربنی و حامل‌های انرژی خواهد داشت بلکه حضور خود را در اقیانوس هند نیز پررنگ‌تر خواهد کرد.

با توجه به سرمایه‌گذاری هندی‌ها در ایران به خصوص در بندر چابهار اجرای این توافق البته برای بسیاری باعث شگفتی است. از سال ۲۰۱۰ چین تلاش کرده است تا با بستن ۱۷ قرارداد همکاری به ارزش ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار و تلاش برای رساندن حجم مبادلات تجاری به ۶۰۰ میلیارد دلار طی ۱۰ سال آینده تلاش کرده است تا روابط دوستانه‌ای را با ایران ایجاد کند.

تلاش‌های حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران و شی‌ جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در حال ثمر دادن در قالب این توافق تجاری ۲۵ ساله است. البته در این مسیر فشار حداکثری دولت امریکا علیه تهران هم بی‌تأثیر نبوده است.

فشار تحریم‌های امریکا باعث شد تا رشد اقتصادی ایران کاهش یابد و تولید نفت این کشور از ۳.۸ بشکه در روز در اوایل سال ۲۰۱۸ به ۲.۱ میلیون بشکه در آوریل سال ۲۰۱۹ کاهش یابد.

ارزش ریال ایران نیز تا دسامبر سال ۲۰۱۹ به نصف کاهش داشت و همین امر باعث شد تا طرف‌های ایرانی به مذاکرات خود با پکن سرعت بدهند.

مقابله به مثل ایران با آمریکا

از منظر ژئوپلتیک یک چیز کاملاً مشخص است اگر شما علیه یک کشور بیش از حد فشار بیاورید دیر یا زود مقابله به مثل خواهد کرد. پکن تمام و کمال آماده شده تا ۲۸۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی ایران سرمایه‌گذاری کرده و ۱۲۰ میلیارد دلار دیگر نیز برای بروز رسانی زیرساخت‌های تولید و حمل‌ونقل این کشور تزریق کند.

بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری قرار است در ۵ سال نخست این توافق انجام شود و این ظرفیت وجود دارد که سرمایه‌گذاری پکن هر ۵ سال افزایش یابد.

در قالب این توافق ۲۵ ساله صدها پروژه زیرساختی در حوزه‌های حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای، بنادر، تأسیس کارخانه و پالایشگاه در ایران انجام خواهد شد در عوض به شرکت‌های چینی این امکان داده می‌شود تا در زمان حضور در مناقصه‌های پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی در ایران اولویت داده شده و در صادرات این محصولات از ایران به پکن هم تخفیف ۱۲ درصدی داده شود.

شرکت هوآوی چین هم قرار است زیرساخت ایجاد شبکه مخابراتی ۵G را در ایران کلید بزند.از طرف دیگر چینی‌ها می‌توانند در قالب توافق با ایران به بنادر این کشور در ساحل خلیج‌فارس و تنگه هرمز نیز دست پیدا کنند.

چینی‌ها تا کنون توانسته‌اند در گوآدار پاکستان، سریلانکا و جیبوتی بنادری ایجاد کنند. البته بسیاری از آنچه که گفته شد بر مبنای اطلاعاتی است که به صورت غیررسمی از سوی منابع مختلف اعلام شده است و در واقع جزییات آن هنوز از سوی دو کشور محرمانه تلقی شده و قرار است قبل از اجرا به تصویب مجلس شورای اسلامی در ایران نیز برسد.

پکن و تهران در تقابل با واشنگتن

این توافق هر چه که باشد به طور قطع پکن و تهران را در یک تقابل با واشنگتن قرار خواهد داد. برای ایران همکاری با پکن نه تنها سیاست فشار حداکثری امریکا را خنثی خواهد کرد بلکه حمایت بین‌المللی از ایران را هم بیش از پیش نمایان خواهد کرد. از منظر چین این توافق یک گام شاخص است و حضور این کشور در دریای خزر و اقیانوس هند را تقویت کرده و ایران را به یک متحد جدایی ناپذیر چین تبدیل می‌کند.

به لطف منابع عظیم نفت و گاز ایران تهران می‌تواند به پکن در زمان هرگونه اعمال محدودیت نفتی از سوی امریکا کمک کند به علاوه اینکه چین با داشتن یک متحد قوی در قلب خاورمیانه می‌تواند هر زمان که بخواهد توجه امریکا را به این منطقه جلب کند و باعث شود که تمرکز امریکا از موضوع مورد اختلاف به خصوص احتمالاً از دریای جنوبی چین کاهش یابد.

از نظر بسیاری از کارشناسان این مسئله می‌تواند به افزایش تولید نفت ایران در آینده‌ای نزدیک و حفظ نقش این کشور در حوزه انرژی منجر شود.