اختصاصی گسترش نیوز
معتادان کوچک! / دانش آموزانی که در مدارس گل می زنند
حرف و حدیث های در گوشی اعتیاد دانش آموزان اخیرا جدی شده است و آمارهای رسمی از کودکان معتاد منتشر شده است که منجر به نگرانی والدین و سیاستگذاران آموزشی کشور شده است.
اعتیاد در سراسر جهان برای کشورها دردسرساز شده است و در ایران، آمار افراد درگیر با اعتیاد رو به افزایشی دارد. درحال‌حاضر، سن گرایش به مواد مخدر به نوجوانان رسیده است و بیشتر نوجوانان درگیر ماده مخدری به اسم گل (ماری جوانا) شده‌اند. استفاده از این مخدر آن‌قدر راحت است که نه در خفا بلکه در پارک‌ها جوانان استفاده می‌کنند. متأسفانه، این ماده مخدر، به راحتی در سطح شهر یافت می‌شود. به تازگی اخباری منتشر شده که بر اساس آن سن مصرف مواد مخدر و سیگار به مقاطع تحصیلی ابتدایی رسیده است. چنین آماری حاکی از آسیب‌های جبران‌ناپذیر به فرزندان کشورمان است. فارغ از مسائل اجتماعی و روان‌شناختی، فشارهای اقتصادی بر کودکان و نوجوانان نیز اثر می‌گذارد و به دلیل ظرفیت‌های متفاوت هر فرد و سنین متفاوت ممکن است به سوی مصرف انواع مخدر روی آورند. بسیاری از فعالان حوزه کودک نقش خانواده را برای جلوگیری از مصرف زودهنگام مواد مخدر حائز اهمیت می‌دانند اما نباید فراموش کرد که دانش‌آموزان بیشتر وقت خود را در مدرسه می‌گذرانند. مدرسه محل آموزش و درک مهارت‌های زندگی است؛ مکانی که علاوه بر آموزش موارد درسی باید راه‌حل‌هایی برای مقابله با فشارها و وسوسه‌های متفاوت نیز ارائه کند. در این گزارش نگاهی به پدیده اعتیاد کودکان از ۳ حوزه آموزش، جامعه و سلامت داریم. همراه گسترش نیوز باشید.
پذیرش اولین گام در جهت رفع معضل پیش رو
محمدرضا نیک‌نژاد ضمن اشاره به مصرف مواد مخدر در میان دانش‌آموزان کشور گفت: با توجه به گستردگی شمار دانش‌آموزان ایران و مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی که در کشور وجود دارد، آمار مصرف مواد مخدر در میان قشر محصل رو به افزایش است. برای این موضوع باید برنامه‌ریزی شود. ابتدا باید بپذیریم چنین واقعیتی وجود دارد؛ مسئولان چنین آماری را انکار می‌کنند. پذیرش مشکل اولین گام در حل مسئله است. پس از پذیرش، مسئولان باید گروهی را تشکیل دهند و راجع به این مسئله تحقیق و پژوهش کنند.
وی افزود: تابو بودن آموزش‌های جنسی در مدارس کشور، یکی دیگر از معضلاتی است که وجود دارد. این موضوع تنها مختص به مسئولان نیست و کل اجتماع نسبت به آن منتقد هستند. اگر آموزش‌های جنسی از ابتدایی و حتی متناسب با سن دانش‌آموزان شروع شود، خانواده‌ها اعتراض می‌کنند. هم‌زمان یا حتی پیش از تدوین سرفصل‌های آموزشی برای کتاب‌های درسی باید خانواده‌ها را توجیه کنیم. چه بسا اکنون فرزندتان در معرض این قضیه نباشند اما ممکن سال‌های بعد قرار گیرند.
این کارشناس آموزشی تأکید کرد: باید محتوای آموزشی متناسب با هر سنی در کتاب‌های درسی تدوین شود. اکنون این‌گونه بحث‌ها به صورت سلیقه‌ای سرکلاس‌ها بیان می‌شود و معلم برحسب درس‌ها فکر می‌کند باید درباره مسائل جنسی، آسیب‌های اجتماعی و سلامتی ناشی از مصرف مواد مخدر صحبت کند اما حد و حدود مطلوب و چارچوب‌مند آن را باید بداند تا باعث آسیب‌های بیشتر نشود؛ بنابراین از نکته‌های ضروری آموزش در این موضوعات آموزش کامل معلمان است. برای راهکارهای یاد شده حتماً باید مثلث آموزشی یعنی خانواده، مدرسه و دانش‌آموز مورد توجه قرار گیرد و همگی همپا و همفکر یک دیگر در جهت هدف پیش روند.
عمومیت گرفتن مصرف مخدر در میان تمامی اقشار
نیک‌نژاد در گفتگو با گسترش نیوز علت گرایش دانش‌آموزان کم سن‌وسال به مواد مخدر را فشارهای اجتماعی و فراگیری فضای اطلاع‌رسانی و آگاهی در زمینه‌های فراتر از سنشان دانست و خاطرنشان کرد: شاید ۱۵ سال پیش خانمی را نمی‌دیدیم که سیگار بکشد اما امروز این امر رایج شده که خود ریشه‌های گسترش برخی رفتارها در جامعه و سنین پایین‌تر شده است. این امر مختص ایران نیست بلکه در کل جهان، کودکان و نوجوانان با چنین معضلی مواجه هستند. امروز افراد پایین‌تر از سن‌هایی که درگذشته شاهد بودیم، با حجم وسیعی از اطلاعات روبرو هستند و با جزئیات با آن‌ها آشنا می‌شوند.
وی بیان کرد: مصرف مواد مخدر در میان خواننده رپ تا دیگر اقشار جامعه رواج دارد. این افراد هیچ چارچوب اخلاقی برای خود قائل نیستند. ساختار آموزشی کشور ما دست روی دست گذاشته و کاری در این زمینه انجام نمی‌دهد. خانواده واقعاً آگاهی، تخصص و توانایی کنترل چنین موضوعی را ندارد و با این حجم از مشکلات اقتصادی نمی‌تواند گذران معیشت را رها و به مسائل این‌چنینی بپردازد. از سویی دیگر دغدغه‌های آموزش‌وپرورش نیز آموزه‌های ایدئولوژیک است که منجر به تقویت پایه‌های سیاسی خود می‌شود و در بسیاری از موارد نیز کارآمد نیست. آموزش مهارت‌های زندگی، مهارت‌های اجتماعی و مبارزه با آسیب‌ها در اولویت‌های ابتدایی ساختار آموزشی و به تبع آن ساختار سیاسی نیست.
این کارشناس آموزشی راهکار تشخیص معلمان برای دانش‌آموز معتاد را تجربه‌های شخصی دانست و عنوان کرد: متأسفانه این‌گونه مسائل بسیار زیاد شده و همه ما در سطح جامعه این‌گونه معضلات را می‌بینم. دانش‌آموزان زمانی که سرکلاس می‌آیند تغییر رفتار می‌دهند. فردی که مواد مخدر مصرف کرده باشد به‌مرور زمان دچار افسردگی و بی‌حوصلگی می‌شود. در این حالت اگر معلمان بخواهند با دانش‌آموزان وارد چالش شوند چه بسا معضل بدتری شکل می‌گیرد. البته شاید مانند دیگر موارد حذف، طرد و تنبیه کوتاه‌ترین مسیری است که جامعه و ساختار آموزشی برای مقابله با چنین آسیب‌هایی می‌شناسد.
نیک‌نژاد در پایان اضافه کرد: البته معلمان دلسوز نیز داریم که حتی به صورت فردی مطالعه می‌کنند و با خود دانش‌آموز وارد مذاکره می‌شوند. تشخیص مصرف مواد مخدر در دانش‌آموز تا اندازه‌ای به معلم، مدرسه، ارتباط مسئولان مدرسه با خانواده و گفتگو با دانش آموزان بستگی دارد. ضرورت پیگیری این‌گونه مسائل به ویژه در مناطقی که محرومیت اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی بیشتری دارند چندین برابر حس می‌شود. البته گاهی معلمان ارتباط خود با دانش‌آموزان را بد اعمال می‌کنند اما احساس وظیفه حکم می‌کند که اگر ساختار به فکر موارد این‌چنینی نیست خودمان احساس مسئولیت کنیم.
عدم کنترل خانواده‌ها
سهراب مظاهری، کارشناس جامعه‌شناسی، پیرامون اعتیاد نوجوانان در گفتگو با گسترش نیوز گفت: بحث اعتیاد نوجوانان، مربوط به شرایط دیروز و امروز نیست. این وضعیت در سیستم آموزشی ما یک شرایط متفاوتی است. زمینه برای آنکه نوجوانان، بتوانند با یکدیگر در ارتباط باشند، فراهم شده است.
مظاهری اظهار کرد: چنین مواردی، زمانی تشدید می‌شود که در خانه و مدارس تجربیات خود در فضای مجازی را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. بیشترین چیزی که در بین نوجوانان رایج شده، مواد روان‌گردان است. نوجوانان علاقه دارند همه‌چیز را آزمایش کنند و تجربه‌های جدید به دست بیاورند. متأسفانه بارز‌ترین عاملی که درباره این موضوع وجود دارد، حمایت خانواده‌ها است. خانواده‌ها مانع داشتن موبایل برای نوجوانان نمی‌شوند و متوجه آن نیستند که فرزندشان در چه گروه‌هایی عضو می‌شوند.
این کارشناس جامعه‌شناسی در ادامه افزود: به دلیل آنکه کنترل جدی و آشنایی کامل از سوی پدر و مادران گرفتار در شرایط زندگی امروز جامعه وجود ندارد، این آسیب‌پذیری از نهاد اصلی خانواده شروع می‌شود و در مدارس اپیدمی خواهد شد. تنها راه علاج برای پیشگیری از آنکه نوجوانان درگیر اعتیاد نشوند این است که یک ارتباط پیوسته و دائمی میان اولیا و مربیان آموزشی برقرار باشد.
مظاهری در پایان تأکید کرد: رسانه‌ها باید در بخش پیشگیری از اعتیاد نوجوانان تلاش‌های بسیاری را انجام دهند تا پدر‌ها و مادرها احساس مسئولیت کنند، نسبت به آنکه باید با مدرسه ارتباط داشته باشند. باید با اولیا مدرسه ارتباط داشته باشند.
نشانه‌های ظاهری در کودکانی که مواد مصرف می‌کنند
مسلم رادمنش عضو سازمان نظام روانشناسی به خبرنگار گسترش نیوز گفت: بین کودکی تا نوجوانی تفاوت‌های مهمی مطرح است. در نوجوانی، خلقیات کودک متفاوت می‌شود. در این سن به فرض اگر کودک پسر باشد، خود را مردی بالغ تصور می‌کند و محیط و خانواده نیز تاثیر منفی خودشان را بیشتر به کودک نوجوان انتقال می‌دهند و یا کودکی که در یک فضای متشنج بین والدین زندگی می‌کند به شدت مستعد است که به مصرف مواد مخدر روی بیاورد.
رادمنش اظهار کرد: اغلب کودکان تمایل دارند که مواد مخدر را بیرون از خانه مصرف کنند؛ بنابراین تاخیرهای نامتعارف بچه‌ها بیرون از خانه و حتی وقتی به خانه برمی گردند، نشانه احتمالی اعتیاد است. پیدا کردن سیگار یا انواع مواد مخدر در جیب لباس یا بین لوازم شخصی‌شان نیز زنگ هشدار است. همچنین تغییر در الگوی خواب نیز موضوع مهمی است. حالت شیدایی، شادی و نشاط افراطی در فرزندان خود نشانه روشنی برای مصرف مخدر است. علائم پرخاشگری نیز در کودکان مصرف‌کننده به وفور دیده می‌شود.
این روانشناس تأکید کرد: کودکانی که آلوده به مصرف مواد مخدر مثل گل می‌شوند، ممکن است بیشتر وقت خودشان را صرف گوشی و فضای مجازی کنند. قرارهای متعددی بیرون از خانه داشته باشند و در ساعت مقرر به منزل برنگردند. از لحاظ رفتاری و ظاهری مثلاً لب‌های این کودکان حالت خاصی پیدا می‌کند و تیره‌تر از حالت نرمال است. اگر گل مصرف کنند لب‌هایشان شفافیت بیش از حدی خواهد داشت. حتی غیرطبیعی بودن در حالت چشم‌های کودکانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند قابل مشاهده است.
رادمنش به والدینی که فرزندشان گرفتار استفاده از مواد مخدر هستند، توصیه کرد: والدین حتما با یک متخصص و مشاور با فرزندشان تعامل داشته باشند. در مجموع افراد از نزدیکان خود کمترین تأثیر را می‌پذیرند. پدر و مادرها وقتی دچار این مشکلی می‌شوند، متأسفانه یا پدر، مادر را مقصر می‌داند و یا مادر ، پدر را مسبب ماجرا می‌داند و یا هر دو فرزند را مقصر این اتفاق می‌دانند. اغلب خانواده‌های ایرانی مشکل را بیرون از خانواده جستجو می‌کنند در صورتی که باید در خودشان جستجو کنند؛ بنابراین پدر و مادر در قدم اول باید با یک مشاور متخصص مشاوره بگیرد و نشانه‌ها را به متخصص اطلاع دهد. در یک نمونه که نوجوان ۱۵ ساله سیگار می‌کشید، سؤال پرسیده شد که آیا پدر سیگار مصرف می‌کند یا خیر که پاسخ مثبت بود. سؤال دوم این بود که رابطه پدر با فرزند چگونه است که در پاسخ گفته شد رابطه خوبی ندارد و مدام فحاشی بین‌شان است. در این نمونه وقتی نشانه‌ها را کنار هم می‌گذاریم به جوابی منطقی می‌رسیم که فرزند به اندازه کافی دلیل برای آلوده شدن داشته است.
ارسال نظر