خواب مردم این شهر ابدی شد / مسئولان برای زلزله چه کردند؟

در زمستانی سرد، زمانی که تمام مردم شهر در خواب بودند، زمین لرزید و آوار بر سر اهالی مردم بم خراب شد. خبر دردناک بود. زمین لرزه‌ای به بزرگی ۶/۶ ریشتر و به مدت ۱۲ ثانیه بم را لرزاند. عده‌ای که از خانه‌های مقاوم‌تری برخوردار بودند، جان سالم به در بردند و عده زیادی هم در زیر آوار گرفتار شدند. بعد از زمین لرزه، صدای ناله و گریه‌ در سطح شر پیچید که دل سنگ را هم به رحم می‌آورد. همه مات و حیران بودند و هنوز متوجه عمق فاجعه نشده بودند.

تخریب بالایی صورت گرفت و شهر با خاک یکسان شد. مادرانی که زیر آوار به دنبال فرزندان خود می‌گشتند و پدرانی که سعی بر برداشتن آوار از روی خانواده خود داشتند. زمین‌لرزه‌ای با بزرگی ۶/۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد روز جمعه ۵ دی ۱۳۸۲ به مدت ۱۲ ثانیه شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند. زمین لرزه بم بیشترین تلفات انسانی (حدود ۵۰هزار نفر) را درمیان تمام زمین لرزه‌های تاریخ ایران بر جای گذاشت. قبل از این حادثه شهر بم ۹۰٬۰۰۰ جمعیت داشت که در جریان زمین‌لرزه فقط یک سوم از آنان زنده ماندند اما طبق آمار رسمی این زمین‌لرزه ۲۶٬۲۷۱ کشته، ۳۰ هزار مجروح و بیش از ۱۰ هزار نفر بی‌خانمان به جای گذاشت.

علاوه بر آن ارگ تاریخی بم دچار خسارات بسیاری شد و هنوز متوجه نشده‌ایم که چرا مسئولان، نسبت به مقاوم‌سازی چنین میراثی، هیچ فعالتی را انجام نداده بودند.

این زلزله، خواب مردم بم را ابدی کرد و آن‌هایی که در رویای شیرین ساخت زندگی بهتر برای آینده بودند، دیگر از خواب بیدار نشدند و در همان رویای شیرین در خواب ابدی فرو رفتند. این فاجعه حتی مسئولان را هم از خواب بیدار نکرد و آنها در خواب خوش فرو رفته و شاید هم خود را به خواب زده‌اند. این زلزله چه فرزندانی را از پدر و مادرشان جدا کرد و یا چه خانواده هایی عزادار شدند. باید دید که چرا کشور ما در بحث مدیریت بحران و پیشگیری از بلایای طبیعی چرا تا کنون عملکرد مثبتی را نداشته است؟

زمانی که مسئولان به فکر بازسازی شهر زلزله زده می‌افتند، در روستاهایی که خانه آنها از خشت و گل درست شده بود، مجدد خانه را با خشت و گل مرمت می‌کنند. خب شمایی که برای بازسازی اقدام می‌کنید چرا با لوازم اولیه مناسب تری کار خود را به سرانجان نمی‌رسانید؟ چطور کشور برای مسائل دیگر بودجه کافی دارد؟ اما برای بازسازی منازل زلزله زده، بودجه ندارد و با لوازم بی‌کیفیت این کار را انجام می‌دهد.

تکرار تجربه ای دیگر از زلزله

کشور ما سرزمینی، زلزله خیز است و در شهر‌ها شاهد بودیم که زلزله‌های بزرگی رخ داده است. اگر بخواهیم به زلزله شدید تری اشاره کنیم، زمین لرزه کرمانشاه را یاد آور می‌شویم. به طور حتم زلزله کرمانشاه، با توجه به حجم خسارت و گستردگی جغرافیایی و از همه مهم‌تر، از دست دادن ۵۷۴ هم وطن، تلخ‌ترین اتفاق سال ۹۶ را به نام خود ثبت کرد.

زمین‌لرزه ۱۳۹۶ ایران - عراق به بزرگی ۷٫۳ در مقیاس بزرگای گشتاوری شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ در نزدیکی ازگله، استان کرمانشاه در نزدیکی مرز ایران و عراق در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر حلبچه عراق ایران رخ داد.

بر طبق گفته رئیس مرکز لرزه‌نگاری ایران چندین پیش لرزه قبل از زلزله ۷٫۳ ریشتری حوالی ساعت ۲۱ تا ۲۱:۴۸ اتفاق افتاده که موجب هشیاری مردم شد. بزرگترین پیش لرزه‌ها به قدرت ۴/۵ ریشتر ثبت شد و تعداد کشته‌ها در ایران به ۵۷۴ نفر رسیده و همچنین ۹٬۳۸۸ نفر نیز زخمی و حدود ۷۰٬۰۰۰ نفر بی‌خانمان شدند.

زندگی خیلی از اهالی کرمانشاه، در کانکس‌های سرد و بی‌امکانات، از سر گرفته شد. کسانی که حقشان نبود خانه‌های خود که شاید با هزار زحمت آن را خریده یا اجاره کرده بودند، از دست دهند، حالا در کانکس هایی زندگی می‌کنند که فاقد کوچکترین امکانات رفاهی است. البته دست دولت درد نکند اما این، کمترین کاری بود که می‌توان برای  مردم زلزله زده کرمانشاه انجام داد.

کاهش تلفات نسبت به رودبار و بم

شدت زلزله و وقوع آن در ساعات پایانی شب احتمال تکرار حوادثی همچون زلزله بم و رودبار را در پی داشت اما ۲ عامل سبب شد که از تلفات زلزله کاسته شود و تنها وقوع زلزله ۷ ریشتری خسارت‌های فراوان به‌دنبال داشته باشد.

عامل نخست وقوع پیش‌لرزه‌ای چهار و نیم ریشتری پیش از زلزله اصلی بود که سبب شد بسیاری از ساکنان مناطق نزدیک به زلزله اصلی در فضای باز حاضر شوند و در واقع نسبت به وقوع زلزله‌ای دیگر که شدت بالایی نیز داشت، آماده باشند. عامل بعدی در کاهش تلفات زلزله و احتمالاً خسارت‌ها، وقوع زلزله ازگله در عمق یازده کیلومتری زمین است که بر اساس اعلام نظر کارشناسان از شدت خسارت‌های وارده کاسته‌ است و تنها سازه‌های غیر ایمن و سنتی در برابر این زلزله تخریب شده‌اند.

باتوجه به آنکه کشور ما، لرزه خیز است و حادثه هم خبر نمی‌کند، باید دید تا مسئولان کشور، از اتفاقات اخیر چه درسی گرفته اند؟ اگر در کلانشهری مانند تهران، زلزله‌ای به بزرگی زمین لرزه‌های اخیر رخ دهد، چه بلایی بر سر تهران می‌آید؟ قطعا در صورت چنین اتفاقی، شاهد نابودی پایتخت خواهیم بود.