کشاورزی، بسترساز امنیت غذایی

امنیت غذایی و ایمنی غذا از واژه‌هایی مهم و کاربردی است که امروزه در اسناد توسعه‌ای به آن پرداخته شده‌است و از سوی مسئولان به کار گرفته می‌شود. بنابر تعریف سازمان ملل در سال ۱۹۸۶، امنیت غذایی را دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن یک جسم سالم می‌دانند. طبق این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا سه رکن اصلی هستند. نام دیگر آن مصونیت غذایی است. به طور خلاصه، امنیت غذایی دسترسی به مواد غذایی سالم و مغذی کافی برای خوردن است. تامین غذای سالم و قابل دسترس برای ۸۵ میلیون نفر ایرانی آن هم با محدودیت منابع آب و خاک، مسئولیت سنگین و دشواری است. بنابراین برای تحقق امنیت غذایی باید حوزه کشاورزی در مرکز توجه دولت و جوامع قرار گیرد. برهمین اساس نیز«سند ملی امنیت غذا و تغذیه پایدار» که بر اساس بند ۶ سیاست‌های کلی سلامت، بند ۶ سیاست‌های کلی جمعیت، بند ۷ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و بند ۸ سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در حوزه محیط‌زیست و نقشه جامع علمی کشور تدوین و ابلاغ شده است. این سند که نقش بسزایی در تحکیم امنیت ملی و حکمرانی غذایی و ارتقای سلامت و تغذیه مردم، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد دارد، با بررسی وضعیت تغذیه، اهدافی را برای دستیابی به امنیت غذایی در سال ۱۴۱۱ طراحی کرده که از سال گذشته در دست اجرا است. در این بین برای تحقق اهداف یاد شده باید به نقش اراضی کشاورزی به‌عنوان بسترساز تامین امنیت زیستی و غذایی، نگاه ویژه داشت. با توجه به اینکه مساحت واقعی اراضی کشاورزی ایران هنوز به طور دقیق مشخص نیست، باید گفت حفظ اراضی کشاورزی پایه امنیت غذایی جامعه است. به همین دلیل نیز استفاده از فناوری‌های نوین و مکانیزاسیون در زمین‌های زراعی ضروری به نظر می‌رسد. چنانچه برای اجرای این طرح، دشت ورامین، به‌عنوان پایلوت یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی انتخاب شد و در نهایت مشخص شد این طرح در توسعه مجتمع‌های گلخانه‌ای و کشت محصولات کشاورزی موفق عمل کرده است. براساس اخبار منتشر شده؛ از ۱۸ میلیون هکتار زمین‌های کشاورزی حدود ۱۱ درصد از اراضی قابل کشاورزی بوده و تنها ۵ میلیون هکتار از این اراضی درجه یک و دو هستند که حدود ۵۰ درصد از محصولات کشاورزی در آن تولید می‌شود. بنابراین برای تامین امنیت غذایی، باید با جدیت در راستای یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی گام برداشت. همچنین برای موفقیت در این مسیر، باید اطلاع‌رسانی هدفمند و دقیق درباره تاثیر یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی انجام شود و در دستور کار دولت‌ها قرار گیرد. جلوگیری از خرد شدن زمین‌های کشاورزی و جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز در زمین‌های کشاورزی از الزامات اولیه اجرای این طرح است که می‌تواند در نهایت منجر به تولید اقتصادی و پایدار شود. از سوی دیگر، رفع محدودیت‌های اقتصادی، نبودن کشاورزی سنتی با اصلاح الگوی کشت، اجرای کشت قراردادی، یکپارچه‌سازی اراضی و رفع تداخلات می‌تواند به افزایش سوددهی زمین‌های خرد کشاورزی کمک کند. برای درک بهتر موضوع می‌توان به اهداف مهم یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی اشاره کرد که عبارتند از:

 ۱_ افزایش تولید در واحد سطح

۲_ افزایش درآمد کشاورزان

۳ _اعمال مدیریت بهینه در سطح مزارع و باغات و بهره‌وری کشاورزی

البته به نظر می‌رسد سازمان امور اراضی کشور در این موارد موفق عمل کرده و می‌توان با بهره از الگوی همین سازمان، ‌مسیر توسعه کشاورزی با هدف تامین امنیت غذایی پایدار را ادامه داد. در این بین نمی‌توان از نقش اتحادیه‌ها و تشکل‌ها در تامین امنیت غذایی کشور نیز گذشت. هدف‌گذاری‌های بخش کشاورزی بدون کمک اتحادیه‌ها و تشکل‌ها محقق نمی‌شود و به گفته بسیاری از کارشناسان، بخش کشاورزی با کمک اتحادیه‌ها و تشکل‌ها قابلیت تامین امنیت غذایی کشور را دارد./ روزنامه صمت