با دیدن این نام خانوادگی از خنده روده بر می شوید | اولین شناسنامه به نام چه کسی ثبت شد؟

در ایران، نخستین مجموعه رسمی ثبت‌احوال در سوم دی ماه ۱۲۹۷ به عنوان بخشی از بلدیه تاسیس شد و نخستین سند ولایت یا همان شناسنامه هم در همین تاریخ برای فردی به نام «فاطمه ایرانی» در تهران به ثبت رسید. نخستین سند هویتی ایرانیان خارج از کشور در اسفند ‌ماه ۱۳۰۸ در شهر بمبئی به نام «عبدالحسین سپنتا» صادر شد. سپنتا همان کسی است که بعد‌ها نخستین فیلم صامت ایرانی با عنوان «دختر لر» را ساخت.

 سال از زمان اجبار بکارگیری نام خانوادگی برای اتباع ایرانی به دستور رضاشاه می‌گذرد و از آن زمان تاکنون، اسناد هویتی ایرانیان، تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است و امروز در حالی سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار شناسنامه تعویض می‌شود که ایرانیان در انتظار دریافت کارت هوشمند ملی با بهره‌گیری از آخرین فناوری‌های روز دنیا هستند. نام خانوادگی ، شهرت و یا فامیلی، بخشی از نام یک فرد است که نشان‌دهنده تعلق وی به یک خانواده است. پیدایش نام خانوادگی به حدود ۲۸۵۰ سال پیش از میلاد مسیح و برای خاندان‌های مهم و سرشناس چین باستان بازمی‌گردد.

ثبت نخستین سند ولایت یا شناسنامه به نام «فاطمه ایرانی» در ۱۲۹۷ 

در ایران، نخستین مجموعه رسمی ثبت‌احوال در سوم دی ماه ۱۲۹۷ به عنوان بخشی از بلدیه تاسیس شد و نخستین سند ولایت یا همان شناسنامه هم در همین تاریخ برای فردی به نام «فاطمه ایرانی» در تهران به ثبت رسید.

نخستین سند هویتی ایرانیان خارج از کشور در اسفند ‌ماه ۱۳۰۸ در شهر بمبئی به نام «عبدالحسین سپنتا» صادر شد. سپنتا همان کسی است که بعد‌ها نخستین فیلم صامت ایرانی با عنوان «دختر لر» را ساخت.

اگر چه در ایران انتخاب نام خانوادگی از سال‌های انقلاب مشروطه در میان قشر روشنفکر جامعه رواج یافته بود، اما با پایان یافتن جنگ جهانی اول و در سال ۱۳۰۴، واحد زیرمجموعه بلدیه به «اداره» ارتقا یافت و عنوان «احصائیه» برای آن انتخاب شد. پس از آن و در زمان سلطنت رضاشاه، در سال ۱۳۱۳ با تصویب قانون مدنی، استفاده از القاب گذشته منسوخ و انتخاب نام خانوادگی برای کلیه اتباع ایران اجباری شد.

در این دوران، افرادی به عنوان مامور ثبت به مناطق مختلف فرستاده می‌شدند تا نام خانوادگی برای هر طایفه مرجع قانونی داشته باشد. گزینش نام خانوادگی نیز، معمولا از چند روش پیروی می‌کرد که یکی از آنها پیشه نیاکان در یک قوم است. محل اسکان قوم و نام یا شهرت بزرگ خاندان (پدر، پدربزرگ، جد)، از دیگر شیوه‌های متداول انتخاب نام خانوادگی بوده است. گاهی هم یک نام خانوادگی بر اساس شغل یا حرفه (همچون صراف، جواهریان، پزشکزاد) یا یک ویژگی بدنی یا فیزیکی (خوش‌چهره، قهرمان) بازمی‌گشت.

در نهایت و با تصویب قانون مدنی کشور در سال ۱۳۱۳ ثبت نام خانوادگی نیز، اجباری شد. بر اساس قانون، سرپرست خانواده باید برای خانواده خود نام‌خانوادگی انتخاب می‌کرد و نام خانوادگی تخصیص یافته از سوی وی به سایر افراد خانواده‌اش هم اطلاق می‌شد. و از آن زمان تاکنون بیش از چهار نسل از ایرانیان به این نام‌های خانوادگی خوانده می‌شوند.

محسن اسماعیل؛ مدیرکل اسناد هویتی سازمان ثبت احوال کشور  با اشاره به تشکیل سازمان ثبت احوال کشور در سال ۱۳۵۲، اظهار کرد: در سال ۱۳۵۴ قانون ثبت احوال کشور توسط مجلس تصویب و ابلاغ شد و در سال ۶۳ نیز، مورد بازنگری واقع شد.

به گفته وی، بر اساس قانون ایرانیان باید ظرف مدت ۱۵ روز از ولادت فرزندشان و ۱۰ روز پس از فوت بستگان، این اتفاق را ثبت کنند. اسماعیلی با بیان اینکه صدور شناسنامه، گواهی‌های مختلف همچون تجرد و وفات، گواهی موالید اتباع خارجه و انتشار آمار‌های جمعیتی و وقایع حیاتی، حفظ و نگهداری دفاتر از جمله وظایف ثبت احوال است، تصریح کرد: صدور کارت شناسایی ملی نیز، از سال ۱۳۸۰ در مجموعه وظایف اصلی سازمان ثبت احوال قرار گرفته است.وی در ادامه، با بیان اینکه بر اساس پایگاه اطلاعات جمعیتی کشور تاکنون بیش از ۱۰۱میلیون و ۴۵۱هزار و ۱۹۳ شناسنامه صادر شده است، افزود: سالانه یک میلیون ۲۰۰ شناسنامه تعویض می‌شوند که از این میان، ۳۰۰ هزار شناسنامه به دلیل مفقود شدن و با ذکر عنوان المثنی و حدود ۹۰۰ هزار شناسنامه نیز، به دلایلی نظیر مستعمل شدن یا تغییر اطلاعات هویتی افراد و بدون ذکر عنوان المثنی صادر می‌شود.

تولد شناسنامه در کشور ما مربوط به حدود ۱ قرن پیش است. پیش از آن پشت جلد قرآن یا کتاب‌های مقدس دیگر برای پیروان سایر ادیان محل ثبت وقوع اتفاقاتی مانند تولد اشخاص و سینه سنگ‌های قبرستان محل ثبت تاریخ مرگ آنان بود. ۳۰ مرداد ۱۳۱۳ ⁧ثبت نام‌خانوادگی⁩ در ایران اجباری شد. 

در ادامه نگاهی به نام های خانوادگی  عجیب داریم که تا به امروز در شناسنامه ایرانی ها ثبت شده است. باورکردنی نیست اما در گذشته اسامی ادویه ها و واحد های پولی به عنوان اسامی افراد انتخاب می شد.