رونمایی از برگ برنده ایران در برابر روسیه | منافع ایران چگونه تامین می شود؟

در حالی که گمانه زنی هایی مبنی بر احتمال منافع موازی دو خط ریلی رشت-آستارا و پارس آباد-بندرعباس به دنبال اعلام آمادگی روس ها برای سرمایه گذاری، ایجاد شده است، برخی کارشناسان صحبت هایی از مسیرهای دیگر برای اتصال ایران و روسیه به میان آورده اند.

شعیب بهمن، کارشناس ارشد حوزه قفقاز، با بیان اینکه در دنیای امروز، کریدورها به طور صرف برای حمل کالا مورد استفاده قرار نمی گیرند بلکه در کنار نقش مواصلاتی، جنبه توسعه ای هم پیدا کرده اند، گفت: در حقیقت کشورها از کریدورها استفاده می‌کنند تا به بخشی از زنجیره تامین مواصلاتی جهانی تبدیل شوند. پس نباید به کریدورهای ترانزیتی، فقط به عنوان یک مسیر حمل و نقلی که محلی برای کسب درآمد است، نگاه کرد، بلکه این یک فرصت برای توسعه اقتصادی کشور است.

وی افزود: ایران می تواند با احداث کارخانه‌ها و استقرار صنایع جدید در کنار کریدور، بخش‌های مختلف کشور را از حیث جغرافیایی توسعه بخشد و فرصت‌های شغلی قابل توجهی را ایجاد کند. برای تحقق این مهم باید مطالعات نیازسنجی و آمایش در داخل کشور انجام شود و نوع و حجم کالاهای عبوری از این کریدور، مورد شناسایی قرار گرفته، سپس مسیرهای خط ریلی جانمایی و ترسیم شود. ما باید هم ظرفیت های کشورهای دیگر را برآورد کنیم و هم ظرفیت‌هایی که خود می توانیم به عنوان ارزش افزوده در این ترانزیت کالا بیفزاییم را تشیخص دهیم.

به گفته بهمن، فرض کنید که روسیه صادر کننده الوار است، در نگاه صرفا حمل و نقلی به کریدورها، این الوار خام داخل ایران می شود و از کریدورهای ترانزیتی کشور عبور کرده و سپس به یک کشور سوم صادر می شود، اما در نگاه امروزی، ایران صرفا یک گذرگاه نیست بلکه می تواند با ایجاد کارخانه‌هایی در کنار این کریدور، الوار خام را به یک کالای جدید تبدیل کرده و صادر کننده کالای جدید باشد، به این ترتیب ایران هم از منافع حاصل از ترانزیت کالا بهره مند می شود و هم در زنجیره جهانی در حوزه های مختلف کالا، مواد غذایی و ... مشارکت دارد.

این کارشناس ارشد حوزه قفقاز در رابطه با سایر مسیرهای ارتباطی ایران و روسیه اظهار داشت: می توان به مسیر موجود در شرق دریای کاسپین اشاره کرد که این خط ریلی، ایران را به قزاقستان و ترکمنستان و سپس روسیه متصل می کند و  در آن تجارت کالا می تواند وجود داشته باشد. البته از آنجایی که این خط، به خط آهن تهران - شمال که در دوره پهلوی اول احداث شده و سال‌ها از ساخت آن می گذرد، متصل می شود، امکان جابجایی و حمل بار در تناژ بالا در آن میسر نیست ولی به هر حال بهبود زیرساخت ها در این حوزه کمک کننده است.

وی افزود: مسیر پیشنهادی دیگر، حمل و نقل ترکیبی ریلی- دریایی بین ایران و روسیه است که قسمت دریایی آن در پهنه دریای کاسپین و قسمت ریلی آن در ایران با خط آهن رشت- بندر کاسپین است که در حال حاضر تقریبا تکمیل شده است. توجه و اهتمام بر این کریدور ترکیبی آبی_ریلی از اهمیت بیشتری نسبت به دیگر مسیرها برخوردار است؛ زیرا ضمن هزینه کمتر به نسبت سایر مسیرها، نقش سایر بازیگران نظیر جمهوری آذربایجان در کریدور شمال-جنوب که در سال‌های گذشته در این مناسبات کارشکنی کرده و می تواند دوباره نیز آن را تکرار کند، را کمرنگ کرده و امکان اخلال گری هایشان را به حداقل می رساند.