قطعه سازان گرفتار تحریم!
این روزها قطعه سازان یکی از بخش های صنعت ایران هستند که به شدت در تنگنا قرارگرفته اند. از یک سو، تحریم های یک جانبه که علیه ایران اعمال شده است تأثیر صد درصدی بر کسب و کار و فعالیت آنان گذاشته است و از سوی دیگر، افزایش نهاده های تولید که به نوعی آن هم متأثر از تحریم ها و افزایش شدید نرخ است.
در این میان «رضا رضایی»، فعال این صنعت، علاوه بر این که بحث تحریم ها را از بُعد بیرونی تأثیرگذار بر شرایط امروز صنعت قطعه می داند، بُعد یا تحریم داخلی را نیز بخش مهم و اثرگذار بر این صنعت و خودروسازی می داند و معتقد است قطعه سازان با این وضعیت نمی توانند زیاد دوام بیاورند و افزایش تعداد خودروهای ناقص در کارخانه ها مؤید این مسئله است:
قطعه سازان با مشکل مواجه هستند، در این مورد زیاد صحبت شده است. می خواهم بدانم از نظر شما مشکل از کجا حادتر شد؟
از بُعد بیرونی، مشکل از مسئله تحریم، که تأکید آن به عبارتی جاده مخصوص بود، شروع و آرام آرام بخشی که خودرو را پشتیبانی می کرد در صنعت قطعه با محدودیت مواجه شد. بانک ها، مواد اولیه و دانش اولیه از جمله این موارد هستند. این موارد تشدید شدند و تا انتهای سال گذشته که کشتیرانی نیز به آن ها اضافه شد. در سال جاری به خصوص در بخش اقتصادی و نفت، که رگ حیاتی کشور است، مزید بر علت شد. در این جا به واسطه تحریم با مشکل ارزی مواجه شدیم. آمریکا و هم‌قطارانش در جای جای دنیا، شاهرگ های اقتصادی را مورد هدف قرار دادند. نهایتاً هر چه جلوتر می رویم فشار بیش تر می شود. دلیل هم کمبود ارز و عدم ورود ماشین آلات، دانش فنی و مواد اولیه و این گونه موارد هستند. اما مسئله دیگر، تحریم های داخلی است که به آن اضافه می شود.
منظور از تحریم های داخلی چیست؟
قطعه سازی و خودروسازی در تمام دنیا به لحاظ اشتغال، نقش در تولید ناخالص ملی و همچنین تأثیر در صنعت، بزرگ ترین صنعت استراتژیک است. به همین دلیل دولت ها در سرارسر دنیا برای این که خودروسازی سرپا بماند، قوانین مزاحم را یکی پس از دیگری برمی دارند. علاوه بر آن، برای این که بتوانند صادرات خوبی هم داشته باشند قوانین مشوقی به جای قوانین مزاحم تدوین می کنند. در مجموع، در شاخص های سهولت کسب و کار و شفافیت اقتصادی ایران، در دنیا نسبت به بسیاری از کشورها دارای مزیت نیستیم و واقعاً شایستگی پایینی داریم. این مسئله صنعت خودرو و قطعه سازی را در تنگنا قرار داده است.
منظور از شایستگی چیست؟
به طور مثال، از ۴ سال قبل به لحاظ مشکلات اقتصادی خودروسازان، بخشی از تأمین اقتصادی آن ها به گردن قطعه سازان افتاد. به بیان ساده، آن ها علاوه بر این که قیمت های ما را درست به روز نکردند؛ هر جا به هر دلیلی هم که پول کم می آوردند یک ماه پرداخت های قطعه سازان را عقب می انداختند. نهایتاً به جایی رسید که اگر مثلاً در سال ۸۹-۹۰ با تولید بالای یک میلیون خودرو ۶ یا ۷ میلیارد از خودروساز طلب‌کار بودند الان بالای ۲۰ میلیارد طلب‌کار هستند.
یعنی همچنان بحث مطالبات معوق باز است؟
بله، همین جور دارد عقب می افتد. ای کاش عقب می افتاد و مابقی نهاده های تولید ثابت می ماند؛ در این حالت می گفتیم که فقط پول‌مان آن جاست و باید از بانک با بهره ۲۰ درصد وام بگیریم و این ۲۰ درصد را تقبل می کردیم. متأسفانه این طور نیست. به عنوان مثال، من هنوز طلب آذرماه را نگرفته ام. آن هنگام با دلار ۱۱ هزار تومان به خودروساز جنس داده ام و پولم را نگرفته ام، الان که می خواهم بعد از ۷ ماه طلبم را بگیرم دلار بالای ۲۲ هزار تومان رسیده است. به بیان بسیار ساده، ۱۰۰ درصد ارزش پول من کاهش پیدا کرده است. این هم یک عارضه دیگر است. در واقع، هر چه قدر از ارزش پول قطعه ساز کاسته می شود به همان میزان از توان اجرایی آن کاسته می شود. به عنوان مثال، اگر با یک میلیارد برای یک هفته مواد اولیه می خریدیم، اگر این پول را الان بدهند می توانیم برای ۳ روز خرید کنیم.
چه نقشی برای دولت قائل هستید؟
همان طور که اشاره کردم خودرو یک صنعت استراتژیک است و نقش بسیار مهمی در اشتغال پایدار و تولید ناخالص ملی دارد و نزدیک به ۷۰ صنعت به آن وابسته است و با خودروسازی حرکت می کند. این صنعت باید از طریق زیرساختی توسط دولت حمایت شود. نمی گویم دولت پول مجانی بدهد، اما باید حمایت کند. به عنوان مثال، یک ماه قبل از شیوع گسترده کرونا دولت فرانسه ۱۰ میلیارد یورو به «پژو» پول داد. ما این جا از این انتظارات نداریم ، اما وقتی که هنگام دریافت طلب‌مان می شود، خودروساز به قطعه ساز می گوید مشکلاتی که تو داری من هم دارم و علاوه بر آن دولت اجازه نمی دهد که خودرو را با قیمت تمام شده در بازار بفروشم. حتا اگر با ۳۰ درصد قیمت تمام شده هم در بازار بفروشم، دلیل و مانعی که نمی توانم پول بدهم قیمت گذاری خودروست. طی جلساتی هم که در مجلس داشتیم بیان کردم که در ۳ دوره مجلس نتوانسته اند مشکل قطعه سازان را برطرف کنند، یعنی این قدر پیچیده است.
مسئله مشکلات داخلی را بیش تر باز کنید؟
۷۰ تا ۸۰ درصد مواد اولیه داخلی و دولتی است؛ خانوداه پتروشیمی، آهن، فولاد آلومینیوم و مس و…. مثلاً پتروشیمی قیمت محصولاتش را براساس فوب خلیج فارس به دلار محاسبه می کند و در نرخ روز ضرب می کند و قیمت مواد را اعلام می کند. ارز هم که هر روز بالا می رود، در این صورت هیچ موقع قیمت ارز ثابت نیست. این در حالی است که مرتب از ارزش پول و قدرت خرید کاسته شده و نرخ ارز و مواد اولیه هم به شدت افزایش پیدا کرده است. سایر هزینه های مرتبط بر این صنعت هم که افزایش یافته است. چه انتظاری می توان داشت که قطعه ساز بدون مشکل به تولید ادامه و روتین تحویل بدهد. کجای دنیا همچین موردی یافت می شود. بعد می خواهند رقابت کنیم، صادرکنیم. خب طبیعتاً نمی شود.
با توجه به وضعیت امروز تا کی می تواند دوام بیاورد؟
با این وضع پیش برود خیلی طول نمی کشد و چندان نمی توانند دوام بیاورند. اکنون نزدیک به ۱۰۰ هزار خودرو ناقص کف کارخانه ها خوابیده اند. ادامه این مشکل می تواند خودروسازی را نیز با مشکلات جدی تر مواجه کند و خود این مسئله مؤید این نکته است که وضعیت قطعه سازان مناسب نیست.
ارسال نظر