تاثیر مذاکرات بر بازار ارز و خودرو

هرچند بازدهی بازارهای مسکن، ارز و سکه نیز در آذر مثبت بوده، اما بازار خودرو بیشترین بازدهی را به ثبت رسانده تا عملا رکورددار افزایش قیمت در آخرین ماه پاییز باشد. طبق محاسبات بازدهی بازار مسکن در آذر ماه و نسبت به آبان، حدود ۲درصد بوده، اما ارز و سکه هر دو بازدهی ۶درصدی را به ثبت رسانده‌اند. این در حالی است که بازدهی بازار خودرو (طبق داده‌های بازار آنلاین – دیوار- در بازه زمانی تحت بررسی حدود ۷درصد بوده است.

با توجه به اینکه خرید و فروش خودرو مدت‌هاست در رکودی سنگین به سر می‌برد، انتظار می‌رفت بازار سیر نزولی را در قیمت پیش بگیرد یا حداقل ثبات داشته باشد. با این حال اما مجموعه اتفاقات رخ‌داده سبب شد منحنی قیت در بازار خودرو صعودی شود و حتی از بازار ارز و سکه هم جلو بزند.

 «قیمت ارز»، «بیم و امید مذاکرات برجامی» و رشد قیمت کارخانه‌ای و همچنین «روند عرضه» عوامل اثرگذار مهم در بازار خودرو طی آخرین ماه پاییز بوده‌اند که برآیند آنها رشد ۷درصدی قیمت را رقم زده است.

بازار خودرو به‌ویژه طی دوران تحریم (سه سال و نیم گذشته) معمولا دنباله‌رو انتظارات تورمی و ارز بوده؛ عواملی که گاهی حتی اثر عرضه را نیز کمرنگ کرده‌اند. در این دوران معمولا هرگاه انتظارات تورمی رشد کرده و قیمت ارز صعودی شده، منحنی قیمت در بازار خودرو نیز روندی افزایشی به خود گرفته است. از آن سو با افت انتظارات تورمی و قیمت ارز نیز از هیجان قیمت بازار خودرو کاسته شده است. در این دوران، منحنی قیمت خودرو قله‌ها و دره‌های فراوانی را به خود دیده که عوامل اصلی آن، همین انتظارات تورمی و قیمت ارز بوده و هست. تا همین چند هفته پیش، بلندترین قله‌ای که منحنی بازار خودرو به خود دیده بود، به قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا مربوط می‌شد. حالا اما قیمت‌های فعلی نشان می‌دهد قله‌ای جدید و بلندتر در بازار خودرو ایجاد شده است. این قله البته می‌توانست بلندتر از این نیز باشد؛ اما برآیند عوامل اثرگذار، صعود کمتر از ۷درصدی را در آذر رقم زده است.

در این بین، هرچند ازسرگیری مذاکرات برجام در وین، ابتدا سبب شد انتظارات تورمی رو به کاهش برود و با نزولی شدن قیمت ارز، خودرو نیز کوتاه بیاید، با این حال در ادامه شرایط تغییر کرد و همزمان با ارسال سیگنال‌های مثبت و منفی از وین، بازارها دچار نوسان شدند. هروقت اخبار امیدوارکننده از مذاکرات منتشر می‌شد، انتظارات تورمی و قیمت ارز کاهش می‌یافت یا حداقل ثباتی نسبی را به خود می‌دید و با مخابره اخبار منفی، عکس این اتفاقات رخ می‌داد. در آذر ماه اما انتشار اخباری مبنی بر به بن‌بست خوردن مذاکرات و در ادامه، توقف موقت گفت‌وگوها، انتظارات تورمی را شارژ کرد تا قیمت ارز هم بالا برود. با رشد انتظارات تورمی و صعودی شدن قیمت ارز، طبیعی بود که منحنی قیمت خودرو روندی افزایشی به خود بگیرد. علاوه بر انتظارات تورمی و قیمت ارز، عامل سومی هم در آذر ماه وجود داشت که بر آتش قیمت دمید. این عامل، مصوبه ستاد تنظیم بازار مبنی بر افزایش ۱۸درصدی قیمت خودروهای داخلی بود که اواسط آذر ابلاغ شد و خودروسازان توانستند پس از حدودا ۷ماه قیمت محصولاتشان را بالا ببرند. با توجه به اینکه معمولا افزایش رسمی قیمت خودرو به بازار نیز منتقل می‌شود، گمان می رفت این اتفاق از پس مصوبه ستاد تنظیم بازار نیز رخ بدهد. به عبارت بهتر، انتظار می‌رفت بازار خودرو به اندازه همان ۱۸درصد افزایش رسمی قیمت و یا حتی بیشتر، درگیر رشد قیمت شود. این در حالی است که محاسبات نشان می‌دهد زیر ۷درصد به قیمت خودرو در آذر و نسبت آبان اضافه شده است. این موضوع نشان می‌دهد همچنان انتظارات تورمی و قیمت ارز، عوامل غالب در تعیین قیمت خودرو در بازار آزاد هستند. در واقع هرچند عواملی مانند افزایش رسمی قیمت و همچنین میزان عرضه، بر افت‌وخیز قیمت خودرو در بازار اثرگذار هستند، با این حال نقش آنها حداقل در دوران تحریم کمتر از انتظارات تورمی و قیمت ارز بوده و است. به عبارت بهتر، اینکه قیمت خودرو در بازار آزاد پس از مصوبه افزایش ۱۸درصدی قیمت، به همان اندازه بالا نمی‌رود، ریشه در انتظارات تورمی و قیمت ارز دارد. اگر در مقطعی که ستاد تنظیم بازار مجوز افزایش قیمت به خودروسازان داد، انتظارات تورمی بیشتر بود و ارز قیمت بالاتری داشت، قطعا منحنی قیمت خودرو در بازار نیز بیش از آنچه ثبت شد، رشد می‌کرد. این در حالی است که ارقام ثبت‌شده برای بازدهی بازارها نشان می‌دهد بازار خودرو در هماهنگی نسبی با ارز پیش رفته است.

نکته دیگر اینجاست که در پی صدور مجوز رشد ۱۸درصدی قیمت کارخانه‌ای خودروها، شرکت‌های خودروساز بزرگ کشور ملزم به فروش هفتگی محصولات‌شان شدند. بر این اساس، ایران‌خودرو و سایپا باید هر هفته فروش داشته باشند تا عملا عرضه به بازار بالا برود. به اعتقاد کارشناسان، عوامل فروش هفتگی خودرو توانسته و می‌تواند تا حدی از تقاضا در بازار آزاد بکاهد و این موضوع یکی از سرعت‌گیرهای رشد قیمت (در بازار) به شمار می‌رود. وقتی عرضه مستقیم از کارخانه به واسطه فروش خودروسازان به‌ویژه فروش فوق‌العاده بالا برود، بخشی از شهروندان ترجیح می‌دهند نیاز خود را به جای بازار آزاد از مسیر طرح‌های فروش تامین کنند. به تبع آن، با کاهش تقاضا در بازار، سرعت افزایش قیمت کند خواهد شد؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد از نیمه دوم آذر به بعد رخ داده است. به عبارت بهتر، هرچند با توجه به وجود دو عامل قوی انتظارات تورمی و قیمت ارز، تولید و عرضه فعلا سهم کمتری در تعادل یا عدم تعادل بازار خودرو دارد و به تنهایی نمی‌تواند افت‌وخیز قیمتی را رقم بزند، اما در بیشینه و کمینه سرعت قیمت اثرگذار است. هرچه عرضه بیشتر باشد، سرعت رشد قیمت در بازار خودرو (با توجه به وجود انتظارات تورمی و نوسان قمیت ارز) کمتر خواهد شد و عرضه که کم شود، میدان افزایش قیمت فراخ‌تر خواهد بود.

 چه در پیش است؟

اما پرسشی که شاید این روزها ذهن افکار عمومی را به خود مشغول کرده باشد، رفتار منحنی قیمت خودرو در آینده است. اینکه قیمت‌ها به روند صعودی خود ادامه می‌دهند یا سر به زیر می‌شوند، تا حد زیادی به این بستگی دارد که سرنوشت مذاکرات برجام چه شود و بازار ارز به کدام‌سو برود.

هرچند برخی معتقدند برجام درصورت احیا شدن این‌بار هم موقت خواهد بود (البته اگر در دور بعدی انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، کاخ سفید به دست جمهوری‌خواهان به‌ویژه دونالد ترامپ بیفتد) با این حال اکثر کارشناسان بر این باورند که زنده شدن برجام می‌تواند انتظارات تورمی و قیمت ارز را کاهشی کند. در این صورت، بازار خودرو نیز به احتمال فراوان با کاهش قیمت مواجه خواهد شد. این در حالی است که به بن‌بست رسیدن مذاکرات و احیا نشدن برجام می‌تواند زمینه‌سازرشد بیش از اینهای انتظارات تورمی و قیمت ارز شود و این یعنی، خودرو هم گران‌تر خواهد شد. این وسط البته باز هم نمی‌توان از نقش افزایش عرضه در کنترل قیمت خودرو در بازار غافل شد. با این حال به نظر می‌رسد سهم آن در مقایسه با انتظارات تورمی و قیمت ارز بسیار کمتر است.

 چه خبر از بازارخودرو؟

اما به بازار خودرو برویم و ببینیم در دومین هفته دی‌ماه منحنی قیمت در چه وضعی است. در این بین، قیمت سمند مدل ال‌ایکس به ۲۵۷میلیون تومان رسیده و برای خرید پژو ۴۰۵ نیز همین حول و حوش باید هزینه کرد. طبق اطلاعات رسیده از بازار، قیمت پژوپارس ساده نیز به ۲۸۳میلیون تومان رسیده و پژو ۲۰۶ تیپ۲ هم ۲۷۵میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. این در حالی است که قیمت پژو ۲۰۶ تیپ۵ به ۳۲۵میلیون تومان رسیده است. گویا ایران‌خودرویی‌ها تولید این مدل را متوقف کرده‌اند و در حال حاضر پژو ۲۰۶ تنها در مدل تیپ۲ و صندوقدار تولید می‌شود. به گفته فعالان بازار، قیمت پژو ۲۰۷ اتوماتیک نیز در بازار به ۵۴۰میلیون تومان رسیده و مدل دنده‌ای آن نیز ۳۵۵میلیون تومان قیمت دارد.

رانا نیز در دو مدل پلاس و ال‌ایکس به ترتیب ۲۷۰ و ۲۴۷میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. همچنین دنا معمولی قیمتی برابر ۳۵۷میلیون تومان دارد؛ اما برای خرید مدل پلاس توربوی دنده‌ای آن باید ۴۷۵میلیون تومان هزینه کرد. اما از بازار پراید نیز خبر می‌رسد قیمت این خودرو به ۱۸۶ میلیون تومان رسیده و ساینا نیز به خودرویی ۱۹۱میلیون تومانی تبدیل شده است. برای خرید کوئیک هم باید ۱۹۷ میلیون تومان هزینه کرد.