دعوای مجلس و دولت زرگری است

مجلس با انجام تغییراتی در بودجه سرانجام صدای سازمان برنامه و بودجه را در آورد. سازمان برنامه در واکنش به تغییرات انجام‌شده در بودجه ۱۴۰۳ ازسوی کمیسیون تلفیق مجلس در اطلاعیه‌ای، پیشاپیش این اقدامات نمایندگان مجلس را مسبب ایجاد بی‌ثباتی‌های مختلف در سال آینده اعلام کرد.

مهدی پازوکی، کارشناس حوزه برنامه و بودجه در این باره می‌گوید: «عملکرد هر دو نهاد مجلس و دولت بسیار ضعیف و تاسف‌بار بوده و اکنون نیز روزهای چندانی تا انتخابات مجلس باقی نمانده است. به‌نظر می‌رسد نمایندگان مجلسی که در آغاز تقریبا همگی در نامه‌ای خواهان ورود ابراهیم رئیسی به ساختمان پاستور بودند، حالا برای اینکه بتوانند در حوزه‌های انتخاباتی خود سرشان را بالا بگیرند به لایحه بودجه گیر داده‌اند.»آنچه در ادامه می‌خوانید متن کامل گفت‌وگوی صمت با این کارشناس اقتصاد است.

این روزها دوباره میان مجلس و دولت اختلافاتی بر سر بودجه ۱۴۰۳ بروز کرده است. فکر می‌کنید ریشه این اختلافات کجاست؟

من فکر می‌کنم مجلس در حال سیاسی‌کاری است و این به‌اصطلاح گیرهایی که به لایحه نصفه‌ونیمه دولت داده‌اند هیچ‌ کدام مبنای واقعی ندارد. منظورم این نیست که لایحه پیشنهادی دولت، لایحه قابل‌دفاعی است؛ هرگز نمی‌توان به این چیزی که دولت سیزدهم به مجلس همسو با خودش تحویل داده عنوان «لایحه بودجه» داد. با این همه مجلس از سر دلسوزی و مردم‌دوستی به این لایحه معترض نشده است؛ گرچه بهانه آنها برای تغییرات در لایحه «رفاه مردم» عنوان شده، اما مسئله این نیست.

چرا این‌گونه فکر می‌کنید؟

این مجلس و دولت در راستای نوع خاصی از سیاست‌گذاری که همان ایجاد حاکمیت یکدست بود تشکیل شدند. برای اینکه دیگران از قدرت دور بمانند هم اقدامات گوناگونی صورت گرفت و در نهایت قدرت در انحصار یک جناح مشخص باقی ماند. از قضا این دولت و مجلس هر دو خود را با عنوان «انقلابی» معرفی می‌کنند. این در حالی است که عملکرد هر دو نهاد مجلس و دولت بسیار ضعیف و تاسف‌بار بوده و اکنون نیز روزهای چندانی تا انتخابات مجلس باقی نمانده است. به‌نظر می‌رسد نمایندگان مجلسی که در آغاز تقریبا همگی در نامه‌ای خواهان ورود ابراهیم رئیسی به ساختمان پاستور بودند، حالا برای اینکه بتوانند در حوزه‌های انتخاباتی خود سرشان را بالا بگیرند به لایحه بودجه گیر داده‌اند.بر همین اساس من معتقدم این بحثی که میان نمایندگان کمیسیون تلفیق و سازمان برنامه و بودجه راه افتاده یک جنگ زرگری است که اهدافی مرتبط با منافع ملی یا معیشت توده‌های مردم ایران را دنبال نمی‌کند و باید آن را در چارچوب کشمکش درون جناح حاکم ارزیابی و تحلیل کرد.

به‌نظر شما لایحه‌ای که دولت در اختیار مجلس قرار داده، چه تغییراتی باید می‌کرد تا تبدیل به لایحه‌ای به سود اقتصاد کشور شود؟

پیش از هر چیز باید یک لایحه واقعی و برمبنای قانون برنامه و بودجه آماده و به مجلس تحویل داده می‌شد. چیزی که دولت به مجلس تقدیم کرده هرچه هست، یک لایحه بودجه نیست، زیرا بخش اصلی و مهم یک لایحه بودجه، مباحث مربوط به مخارج دولت است. در بخش مخارج است که ممکن است دولت‌ها دست به خرج‌های خاص بزنند و بدون توجه به محدودیت‌هایی که در بخش منابع وجود دارد، اقداماتی را انجام دهند که منجر به کسری بودجه ‌شود. پس در واقع یکی از مهم‌ترین اقدامات مجلس در زمان بررسی لایحه بودجه پیشنهادی دولت‌ها، بررسی جز به جز هزینه‌هایی است که دولت در بخش مخارج لایحه پیشنهادی خود اعلام کرده است.در عین حال، بنا بر تاکید صریح قانون برنامه و بودجه دولت جمهوری‌اسلامی، دولت باید سالانه بودجه را به‌شکل کامل در دو بخش منابع و مصارف و همراه با یک گزارش اقتصادی تحویل نمایندگان محترم مجلس دهد. کسی خبر از گزارش اقتصادی سال گذشته یا امسال دارد؟ دست‌کم در فضای عمومی چنین سندی منتشر نشده و تاکنون هم من نه دیدم و نه شنیدم که یکی از نمایندگان مجلس به این سند اقتصادی اشاره‌ای داشته باشد. در عین حال هنوز دولت بخش مخارج را که بخشی مهم است به مجلس ارسال نکرده است. بر همین مبنا، من فکر می‌کنم در زمان رد کلیات لایحه بودجه که ماه پیش انجام شد، نمایندگان مجلس باید به این قانون‌شکنی آشکار اعتراض می‌کردند و خواهان این می‌شدند که دولت لایحه را همان‌طور که قانون گفته و بنا به عرف مانند سال‌های گذشته روانه بهارستان کند.

چرا باوجود اینکه مجلس چنین چشم‌پوشی نسبت به اقدام غیرقانونی دولت انجام داده، سازمان برنامه و بودجه چنین بیانیه‌ای را علیه مجلس منتشر کرده است؟

همان‌طور که گفتم نمایندگان مجلس در آستانه انتخابات می‌خواهند این‌طور وانمود کنند که در ایجاد وضعیت فعلی نقشی نداشته‌اند و به‌اصطلاح می‌خواهند دستان خود را که قبلا به‌سوی دولت دراز کرده بودند، پاک کنند. در طرف مقابل به‌نظر می‌آید آقای داوود منظور، به‌عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه در پی فرار به جلو است و به‌نوعی قصد فرافکنی دارد.

بیشتر توضیح می‌دهید؟

عملکرد دوسال‌ونیم اخیر دولت در رفع مشکلات بسیار ضعیف بوده و در این مدت زمانی وضعیت زندگی مردم بدتر شده است. حالا دولت و سازمان برنامه و بودجه می‌خواهند بگویند اگر کشور دچار کسری بودجه شده و تورم به‌شکلی فزاینده بالا رفته، قوه مجریه نقشی نداشته و تقصیر دیگران است. در واقع می‌خواهند پیشاپیش دهان مخالفان را ببندند و بهانه‌ای برای وضعیت نابسامان موجود دست‌وپا کنند. مردم فراموش نکرده‌اند که آقایان در روزهای اول چه وعده‌هایی می‌دادند و اعلام می‌کردند مشکلات را بی‌توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های اعمال‌شده علیه اقتصاد، حل خواهند کرد. حالا بیش از دو سال و نیم است که در پاستور نشسته‌اند و در مقابل مشکلاتی که در گذشته به‌سادگی حل می‌شد، ناتوانی آقایان نشان داده می‌شود.

ملاک شما در این برداشت که اوضاع بدتر شده، چیست؟

ملاک اصلی معیشت و سفره مردم ایران است. اینکه سفره‌های مردم پروپیمان‌تر شود، تعداد شاغلان بیشتر شود و دستمزد دریافتی کفاف هزینه‌ها را بدهد، مهم‌ترین نشانه‌های حرکت درست اقتصاد کشور در مسیر توسعه است. در مدتی که آقایان دولت سیزدهم سکان کشور را به‌دست گرفته‌اند، وضعیت مردم واقعا بدتر شده است. یکی از این معیارها ارزش پول ملی است. درست است که پس از کنار رفتن صالح‌آبادی، مدیریت جدید بانک مرکزی توانسته ثبات نسبی بر بازار ارز حاکم کند و قیمت‌ها در کشورمان نوسانات گذشته را تجربه نمی‌کنند، اما در همین مدت قیمت هر دلار امریکا بیش از ۲ برابر زمانی شده که دولت دوازدهم سرکار بود.از سوی دیگر دولت با حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی که به کالاهای اساسی و دارو اختصاص می‌یافت، کاری کرد که قیمت کالاها و خدماتی که نیاز اساسی و مهم توده‌ ۸۵ میلیون نفری مردم ایران هستند، ظرف یک سال و نیم اخیر ۲ تا ۳ برابر افزایش پیدا کند. اینها مسائلی نیستند که با شعار و شلوغ کردن بتوان از چشم مردم پنهان کرد. به همین دلیل سازمان برنامه و بودجه در اقدامی که به فرار رو به جلو شباهت دارد، دست پیش را گرفته و از حالا مشکلاتی که سال آینده در کشور به‌وجود می‌آید را گردن مجلس انداخته است.

به این ترتیب شما به‌عنوان یک کارشناس حوزه برنامه و بودجه تحلیلی از کیفیت لایحه ۱۴۰۳ ندارید؟

من به‌عنوان یک کمک‌کارشناس اقتصادی (لطفا عنوان من را همین کمک‌کارشناس ذکر کنید) تا زمانی که ندانم مخارج دولت در لایحه چقدر پیش‌بینی شده، نمی‌توانم نظری دقیق درباره بودجه سال آینده و همچنین سناریوهای آن داشته باشم.

اینکه کارشناسان یک حوزه نمی‌توانند چشم‌انداز روشنی داشته باشند، نشانه ضعف کارشناسان است یا چیز دیگری؟

قطعا نشانه ضعف کارشناسان نیست. من معتقدم این موضوع بیش از هر چیز بیانگر آن است که بی‌انضباطی به سطحی رسیده که کارشناسان و کمک‌کارشناسان حیرت‌زده شده‌اند و نمی‌توانند تحلیلی برمبنای اسناد رسمی چون لایحه بودجه ارائه دهند.

شما در دولت گذشته هم که خودتان حامی رای دادن به آن بودید، نسبت به بی‌انضباطی‌های مالی و بودجه‌ای، به‌ویژه پس از اعمال تحریم‌های دوباره معترض بودید. اکنون سطح بی‌انضباطی‌ها تغییری کرده است؟

به‌نظر من شرایط بسیار بدتر شده و دیگر باید حسرت دوره گذشته را بخوریم. بله؛ من به حسن روحانی رای دادم، اما هرجا که نیاز به انتقاد بود و ضعفی دیدم هم از بیان آن نهراسیدم، اما بدون اینکه بخواهم نظرات سیاسی خود را دخیل کنم، به‌صراحت معتقدم دولت رئیسی از نظر انضباط از دولت‌های گذشته به‌مراتب عملکرد ضعیف‌تری داشته و موجب شده بی‌انضباطی‌ها در کشورمان گسترش یابد. یکی از جلوه‌های مهم این بی‌انضباطی را می‌توان در موضوع افزایش حقوق کارمندان دولت و مستمری بازنشستگان کشوری و لشکری مشاهده کرد. در همین لایحه بودجه پیشنهادشده که حقوق کارمندان ۱۸ تا ۲۰ درصد افزایش یابد؛ درست مانند اتفاقی که امسال هم افتاد.

دولت به‌بهانه کنترل کسری بودجه از افزایش منصفانه و عادلانه حقوق و دستمزد جلوگیری می‌کند، اما در این شرایط حداقل انتظار این است که بودجه دیگر نهادها هم به اندازه حقوق کارمندان افزایش پیدا کند؛ در حالی که چنین نیست و قوه قضاییه و صدا‌وسیما در اقدام اخیر مجلس بیش از این حرف‌ها افزایش بودجه داشته‌اند. این در حالی است که باید جلوی هدررفت منابع را بگیرند و مثلا بگویند چه دلیلی دارد که هم قوه قضاییه، هم قوه مجریه و هم قوه مقننه خبرگزاری دارند.این قوا باید تنها یک واحد روابط عمومی داشته باشند و دلیلی ندارد که خودشان راسا رسانه‌داری کنند. اینجاها است که منابع کشورمان هدر می‌رود و باید جلویش گرفته شود. سازمان برنامه و بودجه به‌جای رفع این ناترازی‌ها، علیه مجلس شورای اسلامی بیانیه می‌دهد؛ حال آنکه وظیفه این نهاد اطلاعیه دادن نیست. سازمان برنامه و بودجه باید یک لایحه کامل به مجلس ارائه می‌داده که نداده و باید گزارش اقتصادی کشور را آماده و منتشر می‌کرده که نکرده است. به‌جای این کارها علیه مجلسی که از نظر سیاسی و جناحی با خودش همسو است، اطلاعیه می‌دهد و افشاگری می‌کند.

سطح بی‌انضباطی در این دولت به اندازه دولت احمدی‌نژاد شده است؟

من فکر می‌کنم بی‌انضباطی‌هایی که می‌بینیم از زمان محمود احمدی‌نژاد هم بسیار بیشتر شده است.

باتوجه به اینکه انتخابات مجلس در پیش است، چقدر به اصلاح امور امیدوار هستید؟

حقیقتا من چشم‌انداز خوبی برای کشور مشاهده نمی‌کنم و واقعا ناامید هستم. سازمان برنامه و بودجه برای کارشناسان خود مبالغ فراوانی تحت عنوان رفاهیات واریز می‌کند، اما اجازه افزایش عادلانه حقوق کارمندان دولتی را نمی‌دهد و معلمان کشورمان در بدترین وضعیت معیشتی گیر کرده‌اند. این شرایط بسیار نگران‌کننده است.