امیدی دوباره به زندگی بیماران سرطانی / پدر پیوند مغز استخوان را بشناسید

خون از مخلوط تقریبا مساوی از پلاسما (مایعی که سلول ها، مواد زائد و مواد مغذی را از جمله موارد دیگر منتقل می کند) و سلول های خونی (گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها) ساخته شده است.

سرطان خون بر اثر تولید غیر طبیعی گلبولهای سفید خون ایجاد میشود. سرطان های خون (از جمله لوسمی، لنفوم و میلوما) در مردان بیشتر از خانم ها شایع است. شایعترین نوع سرطان خون لوسمی است. لوسمی تاثیر مستقیم بر گلبولهای سفید خونی می‌گذارد.

عوامل تاثیرگذار بر سرطان خون

برخی از عوامل مانند سن بالا داشتن گذشته اختلالات خونی و جهش های کروموزومی می‌توانند روی سرطان خون تأثیر بگذارند. عواملی که خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان خون را افزایش می دهد شامل،  درمان قبلی سرطان است که افرادی که انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سایر سرطان ها داشته اند، در معرض خطر ابتلا به انواع خاصی از لوسمی هستند. اختلالات ژنتیکی عبارتند؛ به نظر می رسد ناهنجاری های ژنتیکی در ایجاد سرطان خون نقش دارند. برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون با افزایش خطر ابتلا به علائم سرطان خون و این بیماری همراه است.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص نیز مطرح است که قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند بنزن  که در بنزین یافت شده و در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد، با افزایش خطر ابتلا به برخی انواع لوسمی همراه است. همچنین سیگار کشیدن خطر ابتلا به لوسمی حاد میلوژن را افزایش می دهد. اگر اعضای خانواده شما به سرطان خون مبتلا شده اند، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری بیشتر شود.

درمان سرطان  بستگی به پیشروی بیماری دارد. پزشک پس از تعیین وضعیت بیماری از روش‌های مختلفی چون شیمی درمانی، پرتودرمانی، دارو درمانی و جراحی استفاده خواهد کرد.

پدر پیوند مغز و استخوان ایران را بشناسیم

دکتر اردشیر قوام‌زاده، متولد ۱۳۱۹ در تهران است. این استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران نخستین عمل پیوند مغز استخوان در ایران را در کارنامه علمی خود دارد. وی همچنین پزشک نخستین تزریق سلول‌های قاتل لنفوستیک در ایران است. استاد برجسته خون و انکولوژی، دارنده چندین عنوان و جایزه معتبر ملی و بین‌المللی است که جایزه جامعه پیوند مغز استخوان اروپا، جایزه مرکز تحقیقات بین‌المللی پیوند سلول‌های بنیادی دنیا در آمریکا، جایزه علامه طباطبایی، دارنده رتبه یک جشنواره رازی از جمله این عناوین و جوایز است. دکتر قوام‌زاده علاوه بر پژوهش‌های علمی و پزشکی ارزشمند، ریاست انجمن هماتولوژی و انکولوژی ایران، ریاست مرکز تحقیقات خون و سرطان و پیوند مغز استخوان و عضو مؤسس برجسته‌ترین محققان جهان را نیز در کارنامه خود دارد.

سلولهای بنیادی خون امیدی دوباره به زندگی بیماران سرطانی

در سال گذشته، ۲۹۱ مورد پیوند مغز استخوان در مرکز شریعتی انجام گرفته است. که از این تعداد، ۱۷۸ مورد آن پیوند از فرد دیگری به بیمار و ۱۱۳ مورد آن از خود بیمار بوده است. امسال نیز از ابتدای سال جاری تا نیمه بهمن، ۲۷۱ پیوند مغز استخوان انجام شده است. پیوند از خود بیمار ۱۰۷ مورد و پیوند از فرد دیگر، ۱۶۴ مورد بوده است. ۱۱۸ مورد از پیوندهایی که از فرد دیگر انجام گرفته، متعلق به خواهر یا برادر بیمار بوده، ۲۰ مورد آن به پیوندهای غیر خویشاوندی و ۲۶ مورد دیگر به اهداکنندگان خویشاوند جز خواهر و برادر مربوط بوده است. منبع سلول‌های ۲۶۷ مورد از پیوندهای انجام شده در سال جاری مربوط به خون، هفت مورد پیوند از مغز استخوان و یک مورد پیوند از خون بند ناف بوده است.

مرکز شریعتی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در صدد گسترش فعالیت بانک‌های اهداکننده غیر خویشاوند هستند و امکانات لازم را برای افزایش تعداد داوطلبان فراهم می‌کنند.

حدود ۷۰ درصد از بیماران نیازمند دریافت سلول‌های بنیادی خون‌ساز، فاقد خویشاوند مناسب از نظر آنتی‌ژن‌های سازگاری بافتی هستند و ممکن است نیازمند دریافت این سلول‌ها از مراکز اهداکنندگان غیرخویشاوند در بانک‌های اطلاعاتی اهداکنندگان کشور یا در سطح جهان باشند.

چگونه سلول بنیادی اهدا کنیم؟

اگر می خواهید سلول های بنیادی اهدا کنید، با پزشک خود صحبت کنید. اگر تصمیم به اهدا دارید، با روند و خطرات احتمالی اهدا آشنا خواهید شد. اگر می خواهید به این روند ادامه دهید، می توان از یک نمونه خون یا بافت استفاده کرد تا شما را با فردی که نیاز به پیوند سلول های بنیادی دارد مطابقت دهد. همچنین از شما خواسته می شود که یک فرم رضایت نامه را امضا کنید، اما می توانید در هر زمانی نظر خود را تغییر دهید. در مرحله بعدی آزمایش برای تعیین نوع آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) انجام می شود. HLA ها پروتئین هایی هستند که در اکثر سلول های بدن شما یافت می شوند. این آزمایش به تطابق اهداکنندگان و گیرندگان کمک می کند. تطابق نزدیک شانس موفقیت پیوند را افزایش می دهد.

اهداکنندگان با فردی که نیاز به پیوند سلول‌های بنیادی خون دارد، مطابقت داده می‌شوند تا مطمئن شوند که بیماری‌های ژنتیکی یا عفونی ندارند. این آزمایش کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که اهدا برای اهدا کننده و گیرنده ایمن خواهد بود. سلول‌های اهداکنندگان جوان‌تر هنگام پیوند بهترین شانس موفقیت را دارند. پزشکان ترجیح می دهند اهداکنندگان ۱۸تا ۳۵ سال باشند. هزینه های مربوط به جمع آوری سلول های بنیادی برای اهدا به افراد نیازمند پیوند یا شرکت های بیمه سلامت آنها پرداخت می شود.