آگاه سازی زنان یائسه از خودآزمایی سـرطان پسـتان

سرطان پستان، شایع‌ترین نـوع سـرطان و اصلی‌ترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان پـس از سـرطان ریه، در زنان سراسر جهان است. سالیانه بیش از یک میلیون نفر مورد جدید ابتلا به این بیماری، درجهان تشخیص داده می‌شود کـه این مقدار، حـدود ۲۸ درصد کل سرطان‌ها را شامل می‌شود. تخمین زده می‌شود کـه هـر سـاله، بـیش از ۷۰ هزار مـورد جدیـد سرطان در ایران اتفـاق می‌افتد و میـزان ابـتلا بـه آن، حدود ۲۸ نفر در هر صد هزار نفر است. عوامل خطر متعـددی از جمله سابقه خانوادگی، چاقی، سیگارکشیدن، فعالیت بدنی کم، قرار گرفتن در معرض تشعشـعات، اسـترس و اضطراب به عنوان عوامل تعیین کننده سـرطان پسـتان گزارش شده‌اند.

به گفته متخصصان، امروزه بـروز جهـانی سـرطان پسـتان به‌ویژه در کشـورهای در حـال توسعه افزایش یافته است و در حال حاضر، تنها راه مبارزه با این نوع سرطان، تشـخیص بـه‌موقـع آن است. طبق بررسی‌های انجام شده، با افزایش سن یائسگی، میزان بـروز ســرطان پســتان افــزایش می‌یابد. یائسگی به معنای قطع دائمی چرخه قاعـدگی در زنـان است و معمولاً با تغییرات هورمونی همراه است. از جمله مهم‌ترین مشکلات زنان در دوران بعد از یائسگی، توده‌ها و کیست‌های پستانی است. بر اساس برآوردهای انجام شده محققان، امروزه از هر ۶ زن، یک نفر به دلیل مشکلات پستانی مورد بیوپسی قرار می‌گیرد.

محققانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه علوم پزشکی همدان با توجه به اهمیت این موضوع، تحقیقی را به انجام رسانده‌اند که در آن، میزان آگاهی و عملکرد زنان یائسه درباره خودآزمایی پستان مورد ارزیابی علمی واقع شده است.

این مطالعه بر روی ۳۳۳ زن یائسه مراجعه‌کننده به پایگاه‌های سلامت شهر خرم آباد انجام شده و اطلاعات مورد نیاز محققان از طریق پرسشنامه حاوی مشخصات دموگرافیک و متغیرهای آگاهی و عملکرد خودآزمایی پستان جمع‌آوری شده است.

یافته‌های این پژوهش که در فصل‌نامه «یافته» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی لرستان منتشر شده‌اند، حاکی از آن هستند که ۵۵ درصد زنان مورد تحقیق دارای آگاهی متوسطی از این قضیه بودند و رایج‌ترین منبع کسب اطلاعات آن‌ها نیز از طریق کارکنان مراکز بهداشتی بوده است.

همچنین به گفته فاطمه بستامی، پژوهشگر دانشکده بهداشت و تغذیه دانشگاه علوم پزشکی لرستان و همکارانش، «بر اساس نتایج تحقیق ما، بین میزان آگاهی افراد با عملکرد مراجعه به پزشک و سابقه شرکت در کلاس، ارتباط قابل توجهی وجود داشته و به علاوه، وضعیت تأهل زنان نیز در این خصوص نقشی ویژه ایفا می‌کند».

این محققان می‌گویند: «با توجه به ارتباط معنادار متغیرهای آگاهی و عملکرد با رفتارهایی مانند شرکت در کلاس‌ها و مراجعه به پزشک، طراحی برنامه‌های آموزشی به منظور ترغیب زنان یائسه برای انجام خودآزمایی پستان پیشنهاد می‌شود».

بر اساس این تحقیق، می‌توان گفت هر چه آگاهی افراد بالاتر باشـد، انجام خودآزمایی پستان بیشتر خواهد بود و با توجـه بـه احتمال خطر سرطان پسـتان در زنـان یائسـه، بایسـتی اقدامات بیشتری در جهت افزایش آگاهی، بهبود نگرش و تسهیل عملکرد زنان در ایـن مـورد صـورت گیـرد.

بستامی و همکارانش در ادامه آورده‌اند: «بـا توجه به مشکلات ناشـی از سـرطان پسـتان در ایـران، پیشنهاد می‌شود که سیستم ارائه خـدمات بهداشـتی، برنامه‌ای مدون و جامع جهـت آمـوزش زنـان یائسـه و آشنایی آن‌ها با علائم و خطرات سرطان پسـتان در نظـر داشته باشند و این برنامه‌های آموزشی بایـد منجـر بـه افزایش آگاهی، تغییر نگرش و افزایش عملکرد در زنـان شوند».

آن‌ها در انتها افزوده‌اند: «همچنین پایگاه‌های بهداشتی باید امکاناتی را فراهم آورند تا قشـر کـم برخـوردار نیز بتواننـد از خـدمات غربالگری سـرطان پسـتان ماننـد مـاموگرافی بـه نحـو مطلوب برخوردار شوند».