تیر خلاص ظریف به قالیباف!

اینکه چه کسی یا کسانی فایل صوتی مصاحبه ظریف با سعید لیلاز را که در تاریخ ششم اسفند منتشر شد، افشا کرده و به دست رسانه فارسی‌زبان خارج از کشور رسانده، کم‌کم به این سمت می‌رود که چه کسی یا کسانی یا جریانی از افشای این گفت‌وگو سود می‌برند.

همین مسئله به یک دعوا بین حامیان و مخالفان ظریف در داخل و فضای مجازی تبدیل شده است. آنها که محتوای سخنان ظریف را محرمانه و افشای برخی موارد و مسائل را امنیتی دانسته‌اند، دولت را متهم می‌کنند که باز به نفوذی‌ها امکان جولان داده است.

نشریه «اخبار و تحلیل‌ها»ی معاونت سیاسی ‌سپاه در واکنش به انتشار مصاحبه جواد ظریف، با حمله به وزارت امور خارجه، عامل این انتشار را «نفوذ سازمان‌یافته در دستگاه دیپلماسی کشور» دانسته است. این نشریه روزانه از مواضع ظریف به‌شدت انتقاد کرده و نوشته اگر قاسم سلیمانی، فرمانده شهید و پیشین نیروی‌ قدس سپاه، «میدان را هم مانند عرصه دیپلماسی به دولت واگذار می‌کرد، احتمالا همان‌طورکه هنوز برجام بعد از هزاران بار نقض و رفت‌وبرگشت همچنان در وین در دست مذاکره‌های نافرجام است، میدان مبارزه با داعش نیز باید همچنان بعد از سال‌ها ادامه پیدا می‌کرد. این نشریه سپاه در پاسخ به حرف‌های ظریف درباره بی‌خبر نگه‌داشتنش از برخی اطلاعات عملیات‌های مهم نظیر حمله به عین‌الاسد، نوشته «چرا باید به وزارت خارجه‌ای که یک فایل صوتی محرمانه در آن قابل حفاظت نیست، اعتماد کرد و اطلاعات حمله سری نظامی را به آن داد؟».

محبوب ۱۴۰۰ یا مغضوب؟

برخی دیگر معتقدند باید فضای بازی را گسترده‌تر دید و با توجه به دو رخداد مهم یعنی درجریان‌بودن مذاکرات وین و انتخابات ۱۴۰۰ و نام‌بردن از ظریف به‌عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی جریان اصلاح‌طلب، باید دید که انتشار این فایل صوتی اولا چه اثری در سطوح قدرت و جامعه داشته و ثانیا چه کسانی از آن بهره می‌برند. آنها که معتقدند افشای این فایل که قرار بوده بعد از پایان دولت فعلی منتشر شود، باعث سوخت‌شدن ظریف شده، قطعا انگشت اتهام را به سمت رقبای درون‌گروهی و برون‌گروهی برده‌اند.

برخی دیگر معتقدند که این فایل صوتی اتفاقا در راستای ایجاد تحرک در بدنه اجتماعی یخ‌زده حامی جریان اصلاحات بوده تا شاید آنها را به تحرک وادارد و این یعنی فایل صوتی به نفع ظریف بوده است؛ مثلا سردار حسین علایی، نخستین فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، در واکنش به انتشار فایل صوتی ظریف و حواشی پیش‌آمده گفت: «انتشار مصاحبه وزیر امور خارجه نشان داد که در ایران هیچ حرف و رفتار و عمل محرمانه‌ای وجود ندارد و هر سخنی که گفته شود، برای عموم منتشر خواهد شد. از سوی دیگر الان فضای انتخابات در افکار عمومی بسیار سرد است و بخشی از مردم حضور خود را در پای صندوق‌های رأی بی‌ثمر می‌دانند و معتقدند که تغییر دولت‌ها نمی‌تواند سیاست‌های نادرست کلان اداره کشور را تغییر دهد؛ اما انتشار این نوار نشان می‌دهد که افراد چقدر در حفظ منافع ملی مؤثرند و دولت‌ها حتی با اختیارات ناکافی نیز می‌توانند در سرنوشت مردم مؤثر باشند. بنابراین ممکن است توجه به سخنان آقای ظریف باعث افزایش مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری شود و مردم تلاش کنند تا حداقل بدترها انتخاب نشوند».

این در حالی است که به نظر می‌رسد گلایه‌های تلویحی ظریف از دوگانه میدان- دیپلماسی؛ چهره یک وزیر خارجه مختار و قدرتمند را به تصویر نمی‌کشید تا بخواهد نوید یک رئیس دولت مختار و قدرتمند را بدهد! با این نگاه، این فایل صوتی نه در راستای تشخص‌بخشی به او، بلکه در راستای سوزاندن ظریف بوده است؛ اما یک تحلیل هم می‌گوید که قصد منتشرکنندگان، ضربه‌زدن به مذاکرات فعلی با دورنمای انتخابات ۱۴۰۰ بوده است. آنها ماجرا را فراتر از شخص ظریف و بیشتر، جریانی تحلیل می‌کنند و جریان اصولگرای دلواپس و احمدی‌نژادی‌ها را در معرض اتهام قرار می‌دهند.

دو نمونه اخیر یعنی بگومگوی تند وزارت خارجه با صداوسیما بر سر نحوه پوشش‌دهی مذاکرات وین و انتقادات شدید به صداوسیما درباره پخش مستندی علیه مذاکرات وین به‌اضافه حمله تند اخیر احمدی‌نژاد به ظریف و پاسخ توییتری ظریف به او نشان می‌دهد که کدام جریان این روزها به دنبال انتقام‌گرفتن از ظریف بوده‌اند. تا جایی که برخی شنیده‌ها از محافل احمدی‌نژادی‌ها خبر داده بودند که آنها به‌زودی یک بمب خبری پیش از انتخابات منفجر خواهند کرد. شاید بمب آنها همین فایل صوتی بوده است. محمود احمدی‌نژاد اخیرا مذاکرات هسته‌ای را محل انتقاداتش قرار داده و گفته است «چه کسی و به چه حقی به شما اجازه داده است برای مذاکرات بروید؟ از آن طرف دنیا تأسیسات ما را منفجر می‌کنند و بعد شما می‌خواهید برای مذاکره بروید». او در این اظهارات تلویحا از سریال ضددولتی گاندو حمایت کرده بود.

نکته دیگری هم که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که افشاکنندگان این فایل صوتی گویا به دنبال این بوده‌اند که با یک تیر دو یا چند نشان بزنند. بسیاری معتقدند این فایل صوتی هم‌زمان قالیباف را هم تخریب کرده است؛ آنجا که ظریف می‌گوید قالیباف از تابستان سال ۹۲ به دنبال این بود که ظریف را وزیر خارجه‌اش کند. این در حالی است که قالیباف این سال‌ها ژست ضد دولت، ضد ظریف و سیاست هسته‌ای آن را گرفته است. گفته شده که توییت محمود رضوی دقایقی بعد از پایان انتشار فایل صوتی گفت‌وگوی ظریف در کلاب‌هاوس ایران‌اینترنشنال نشان داد که تیم قالیباف می‌داند که چه ضربه‌ای خورده است. اگرچه رضوی انتشار فایل را بازی پیچیده اصلاح‌طلبان می‌داند؛ اما در نهایت اعتراف کرد که انتشار این فایل صوتی «زمین بازی انتخابات را از کارآمدی، به سمت مذاکره، سازش و تحریم» برد.