ارتباط ایران و آذربایجان آتش زیر خاکستر بود / هزینه سیاست غلط خارجی را مردم باید بپردازند

اتفاقی که در سفارت آذربایجان افتاد، یک اقدام تروریستی بود که به گفته فرد مهاجم، قصد و نیت قبلی سبب شد تا دست به چنین اقدامی بزند. این اتفاق منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی از افراد حاضر در سفارت شد. به گفته شخص مهاجم، او به دنبال همسر خود رفته است که مدت‌ها از او بی‌خبر بود. آخرین بار همسرش به سفارت آذربایجان رفته و تاکنون به منزل برنگشته است. در این خصوص گفتگویی با سفیر سابق ایران در باکو داشتیم. در ادامه همراه ما باشید.

کار تروریست حمله و کشتار است

افشار سلیمانی، کارشناس سیاسی و سفیر سابق ایران در باکو، پیرامون حمله تروریستی به سفارت آذربایجان، گفت: اصولا کار تروریست این است که در جاهایی مشخص شده، دست به اقدام تروریستی بزند. زمانی که یک نفر حمله به مکانی می‌کند و یک تا چند نفر کشته و مجروح می‌شوند، این عمل یک اقدام تروریستی محسوب می‌شود.

سلیمانی گفت: در این اقدام تروریستی باید مشخص شود که انگیزه شخص تروریست چیست؟ چه کسانی پشت پرده این موضوع هستند. این داستان چگونه اتفاق افتاده، آیا شبکه‌ای سازمان یافته در پشت پرده این ماجرا قرار دارد یا خیر؟ این مباحث باید کامل مشخص شود. بر اساس آخرین اطلاعات، انگیزه فرد مهاجم شخصی بوده است. در ابتدایی‌ترین بازجویی‌ها مشخص شد که شخص مهاجم به دنبال همسر خود، به سفارت آذربایجان حمله کرده است. بنابراین، از این زاویه اگر به ماجرا نگاه شود، چنین اقدامی یک حمله تروریستی نیست.

وی افزود: بنده به آقای عبداللهیان پیشنهاد دادم تا از مقامات آذربایجان دعوت به عمل بیاید و در ایران و به صورت مشترک، از مکان حادثه بازدید داشته باشند. زمانی که چنین حادثه‌ای اتفاق می‌افتد، عده‌ای میدان‌داری می‌کنند و سعی بر بزرگنمایی ماجرا دارند. بنابراین، باید مانع طرح چنین صحبت‌هایی شد تا به صورت واقع بینانه موضوع بررسی شود.

این کارشناس سیاسی ادامه داد: بازجویی‌هایی باید در راستای این حمله تروریستی صورت بگیرد و همسر شخص مهاجم هم باید پیدا شود. او سوال‌هایی در این ارتباط پرسیده بود. بنابراین، بررسی‌های همه جانبه باید به صورت مشترک، با حضور نمایندگان ۲کشور انجام شود. اگر چنین اقداماتی صورت گیرد، پاسخ تمام شبهه هایی که وجود دارد، داده می‌شود.

سلیمانی در ادامه این گفت‌وگو به گسترش نیوز گفت: اگر بخواهیم این موضوع را از بعد دیگری بررسی کنیم، باید گفت یک سری کوتاهی در ایران انجام شده است که به لحاظ امنیتی و دیپلماتیک برای ایران بسیار بد خواهد بود. این که شخصی با خیاب راحت، ماشین خود را را به روی یک نهاد پارک می‌کند و با اسلحه کلاشینکف وارد سفارت شده و اقدام به تیراندازی می‌کند؛ نشانه ضعف کار ما است.

حفاظت از سفارت برعهده ایران بود

وی خاطرنشان کرد: در بررسی‌های صورت گرفته، مشخص شد که سربازی که جلوی درب سفارت مستقر بوده و وظیفه حفاظت از این نهاد را داشته است، مسلح نبود. پلیس دیپلماتیک چه وظیفه‌ای به جز حراست و حفاظت از سفارت را دارد. پلیس دیپلماتیک که با ارباب رجوع سر و کار ندارد. در فیلم منتشر شده مشخص است که پلیس دیپلماتیک هیچ فعالیتی را انجام نداده است.

این کارشناس سیاسی گفت: طبق قوانین بین‌المللی، حفاظت از سفارت بر عهده کشوری است که در خاک آن کشور سفارت قرار دارد. این قانون، متقابل است. یعنی اگر در کشور دیگری چنین اتفاقی برای سفارت ایران اتفاق بی‌افتد که تاکنون هم چنین چیزی شده است، مسئول‌ها احضار و مورد بازخواست قرار گرفته‌اند. به دلیل آنکه بازتاب بین‌المللی دارد، ایران باید مسئولیت این اتفاق را بپذیرد. کشورهای دیگر، همانطور که مشاهده کردید، این اقدام را محکوم کردند و سازمان ملل هم چنین حمله ای را محکوم کرد.

سلیمانی خاطرنشان کرد: چنین حمله‌ای در شرایطی اتفاق افتاده است که روابط ایران و آذربایجان وضعیت خوبی ندارد.  این ارتباط آتش زیر خاکستر بود و با وجود چنین حادثه‌ای، کشورهای دیگر این آتش را شعله‌ور می‌کنند.

سیاست خارجه ایران در مسیر درست نیست

وی افزود: بنابراین کم شدن و بی‌تاثیر شدن تاثیرات چنین اقدامی بر روی روابط ۲کشور، منوط بر بررسی‌های عمیق و شفاف، همچنین اطلاع رسانی به افکار عمومی دنیا است. آذربایجان هم اعلام کرده است که سفارت را تا برقراری امنیت تعطیل خواهد کرد.

این کارشناس سیاسی در ادامه گفت‌وگو به گسترش نیوز گفت: به طور کل، این راه مسیر خوبی ندارد. مسیری که سیاست خارجه ایران پیش گرفته، به طور کل مسیر درستی نبوده است. بر اساس مقوله منافع ملی و تئوری‌های روابط بین‌الملل، سیاست خارجی ایران در بحث کلان دارای مشکل است.

سلیمانی گفت: بعضی از دوستان ما را متهم می‌کنند که شما طرفدار آذربایجان هستید و از جانب آن کشور صحبت می‌کنید اما اینجوری نیست. متاسفانه، تحلیل های ما درست از آب درآمد. ما گفتیم چنین راهیی نتیجه درستی ندارد و متاسفانه همین اتفاق هم افتاد. بنابراین اگر شفافیت نشود و مشخص نشود که بر سر موضوع شخصی، این اتفاق افتاده است، طبیعاتا، به مشکل خواهیم خورد.

وی افزود: اگر این موضوع برطرف هم بشود، روابط ایران و آذربایجان به دلیل آنکه از قبل خدشه دار شده است، دامن بر مشکلات هر ۲ کشور می‌زند. بنابراین هرچه زودتر باید در این مورد شفاف‌سازی صورت گیرد. اعتماد این ۲ کشور از گذشته بسیار ضعیف بوده است.

این کارشناس سیاسی ادامه داد: در بحث روابط بین‌الملل، اعتماد متقابل و احترام متقابل دارای اهمیت است و همچنین در ادامه همکاری متقابل، بر بهتر شدن روابط میان کشورها دارای اهمیت بسیاری است. زمانی که در سطوح مختلف، این مولفه‌ها در نظر گرفته شود، روابط بسیار خوبی بین کشور‌ها حاکم خواهد شد. بنابراین، اعتماد متقابل تقریبا از بین رفته است. درگذشته گفته می‌شد که اعتماد متقابل میان ایران و آذربایجان بسیار اندک است اما درحال‌حاضر باید بگویم که این اعتماد به طور کامل از بین رفته است. برگرداندن اعتماد کار بسیار سختی است و به جز شفاف‌سازی، نمی‌توان این اعتماد را به حالت گذشته برگرداند. پذیرش اشتباه در سطح منافع ملی، نکته بسیار مهمی است.

سلیمانی ادامه داد: به عقیده بنده این اختلافات نباید خیلی عمیق‌تر شود. ریاست جمهوری ایران باید یک تماس با الهام علی اف ( رئیس‌جمهوری آذربایجان) برقرار می‌کرد و در ارتباط با این موضوع همفکری می‌کردند و تسلیت می‌گفتند. آقایان از نظرات ما استفاده کنند. ما هرچه می‌گوییم به عنوان کارشناس و همچنین در راستای منافع ملی می‌گوییم. بنده به خاطر این قضایا و امنیت ملی هرکار که در توانم باشد انجام می‌دهم. سیستم سیاست خارجی بر اساس اطلاعات غلط جلو می‌رود و هزینه آن را مردم باید بپردازند.