ترامپ آمد؛ گالانت رفت | جنگ خاورمیانه پایان می یابد؟

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل سه شنبه شب در ویدئویی که در توییتر منتشر کرد، گفت: «در بحبوحه جنگ، اعتماد کامل بین نخست وزیر و وزیر دفاع بیش از هر زمان دیگری مورد نیاز است. در ماه‌های اخیر، این اعتماد از بین رفته است.»

نتانیاهو گفت که تصمیم دارد روز سه‌شنبه به کار گالانت پایان بدهد و اسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه و متحد نزدیک خود را جایگزین وی کند.

این خبر غافلگیرکننده اواخر شب سه شنبه منتشر شد که واشنگتن و بسیاری از نقاط جهان درگیر انتخابات ایالات متحده بودند.

بنی گانتز، یکی از اعضای سابق کابینه جنگ نتانیاهو، در یک پست توییتری نوشته: «این سیاست (برکناری گالانت) به قیمت از دست دادن امنیت ملی است.»

نتانیاهو یک بار دیگر در مارچ ۲۰۲۳ سعی داشت گالانت را اخراج کند، اما پس از اعتراضات میلیونی اسرائیلی‌ها در خیابان، مجبور به عقب‌نشینی شد. مردم شب اعتراضشان را، «شب گالانت» نامیدند.

گالانت در یک بیانیه تلویزیونی گفت برکناری او نتیجه سه اختلاف نظر با نتانیاهو بود: لایحه پایان معافیت سربازی طلبه‌های یهودی افراطی ارتدکس، حمایت از آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها از غزه و فشار او برای تشکیل یک کمیسیون ملی برای تحقیق در مورد شکست‌های ۷ اکتبر ۲۰۲۳.

در اسرائیل خدمت سربازی اجباری است؛ اما دهه‌هاست که مردان یهودی افراطی ارتدوکس (حریدی) که می‌گویند بطور تمام وقت مشغول تحصیل تورات هستند، از سربازی رفتن معاف بودند. لایجه جدید دولت معافیت‌های اعطا شده به این گروه را لغو می‌کرد و خواستار خدمت دانشجویان افراطی ارتدوکس در جمع نیرو‌های دفاعی اسرائیل می‌شد. گالانت از طرفداران حذف معافیت این گروه بود. احزاب افراطی ارتدکس بخش مهمی از ائتلاف راست افراطی نتانیاهو را تشکیل می‌دهند. نتانیاهو با اخراج گالانت به این گروه ثابت کرد که برای آن‌ها هر کاری انجام می‌دهد.

برکناری گالانت و روی کار آمدن ترامپ چه بلایی بر سر خاورمیانه خواهد آورد؟

نتانیاهو اولین رهبر جهان بود که پیروزی ترامپ را در انتخابات به او تبریک گفته است. او در پیام تبریک خود خطاب به ترامپ گفته «بازگشت تاریخی شما به کاخ سفید نوید دهنده یک آغاز نو برای آمریکا و قوی‌تر شدن ائتلاف بین اسرائیل آمریکاست. این یک پیروزی بزرگ است.»

پیام تبریک نتانیاهو سرشار از شادی است. به نظر می‌رسد متحد نزدیک نتانیاهو به کاخ سفید برگشته است.

نیویورک تایمز در گزارشی درباره برکناری گالانت نوشته «او در تماس نزدیک با آمریکا بوده و مقامات آمریکایی (دولت بایدن) ترجیح می‌دادند با او درباره جنگ صحبت کنند تا با نتانیاهو و از او می‌خواستند که اظهارات نتانیاهو را رد یا تایید کند.»

ماه گذشته، نتانیاهو سفر برنامه‌ریزی شده گالانت به واشنگتن را لغو کرد و خواستار تماس خودش با بایدن قبل از خروج وزیر دفاعش شد. گالانت روز پنجشنبه با نمایندگان کاخ سفید در اسرائیل دیدار کرده بود و روز دوشنبه با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه درباره عملیات نظامی در غزه و لبنان تلفنی گفتگو کرده بود.

بر اساس گزارش تایمز آو اسرائیل، گالانت رابطه خیلی خوبی با همتای آمریکایی خود لوید آستین وزیر دفاع ایالات متحده داشت. گفته می‌شود که این دو مرد تقریباً هر روز با هم صحبت می‌کردند.

باب وودوارد روزنامه‌نگار بریتانیایی اخیراً در گزارشی به بی‌اعتمادی عمیق بین دولت‌های نتانیاهو و بایدن اشاره کرده و گفته بود که بایدن به نیرو‌های نزدیک خود گفته بود که «۱۸ نفر از ۱۹ نفری که برای نتانیاهو کار می‌کنند، دروغگو هستند». رسانه‌های اسرائیلی حدس می‌زنند که گالانت تنها مقام اسرائیلی بوده که هنوز از نظر واشنگتن مورد اعتماد بوده است.

برکناری شبانه گالانت از سمت وزارت دفاع احتمالا یکی از اولین سیگنال‌های احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات بود. نتانیاهو که مدت‌ها به دتبال اخراج گالانت بود دیشب با تقویت احتمال شکست کامالا هریس و دموکرات‌ها، به خواسته خود جامه عمل پوشاند و بالافاصله گالانت را که رابط مهم او با دولت بایدن بود، حذف کرد.

گالانت نه تنها از آتش‌بس و توافق آزادسازی گروگان‌ها در غزه، بلکه از حکومت نهایی فلسطین بر این منطقه، مطابق با دیدگاه دولت بایدن پس از جنگ، دفاع می‌کرد. سیاستی که که نتانیاهو آن را رد کرده بود. زمانی که نتانیاهو اصرار داشت که اسرائیل به فشار نظامی خود بر حماس ادامه دهد، گالانت علناً با این تصمیم مخالفت کرد و گفت که اسرائیل به هدف خود در کاهش قدرت حماس دست یافته و باید وارد مرحله بعد شود.

رسانه‌های اسرائیلی مانند اورشلیم پست هم معتقدند اخراج گالانت در شرایطی که ایران هر لحظه ممکن است به اسرائیل حمله کند، اقدامی خودخواهانه از جانب نتانیاهو برای حفظ حمایت‌های سیاسی از دولتش بدون توجه به امنیت اسرائیل بوده است.

گاردین در گزارشی نوشته حتی اگر ترامپ پیروز شود هم بایدن تا ماه ژانویه در کاخ سفید است و اخراج گالانت که یکی از قوی‌ترین رابط‌های بین اسرائیل و واشنگتن بوده به تلاش‌های آمریکا برای مهار اسرائیل ضربه بزرگی خواهد زد.

این نشریه بریتانیایی میگوید اخراج گالانت همه امید‌ها برای تضمین توقف درگیری تاریخی بین اسرائیل و ایران قبل از مراسم تحلیف ریاست جمهوری در آمریکا در ماه ژانویه را ناامید کرده است.

گاردین نوشته: «در آستانه پاسخ اسرائیل به ایران، لوید آستین وزیر دفاع آمریکا به گالانت گفته بود که ایالات متحده به طور کامل از اسرائیل در برابر تهران حمایت می‌کند» و «درباره فرصت استفاده از دیپلماسی برای کاهش تنش در منطقه هم صحبت کرده بودند.»

با اخراج گالانت و روی کار آمدن ترامپ همه چیز در هاله‌ای از ابهام است. ترامپ پایان جنگ را در چارچوب «پیروزی» اسرائیل ترسیم کرده است. او پیش از این با آتش‌بس فوری مخالفت کرده و بر اساس گزارش‌ها به نتانیاهو گفته است: «هر کاری که لازم است انجام بده.»

با این حال دونالد ترامپ، به بنیامین نتانیاهو، اعلام کرده که امیدوار است جنگ در غزه قبل از روی کار آمدن او در ژانویه ۲۰۲۵ به پایان برسد.

چندین ماه پیش ترامپ به وب‌سایت «یسرائیل هیوم» گفته بود «شما باید جنگ خود را به پایان برسانید. ویران شدن خانه‌های غیرنظامیان در غزه تصویر بسیار بدی برای جهان است.»

با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدتد اظهارات ترامپ تنها برای جلب رای رای دهندگان عرب-آمریکایی بوده که از سیاست‌های بایدن در فلسطین به ستوه آمده بودند و ممکن بود این بار به سمت نامزد جمهوری‌خواه کشیده شوند. ترامپ در روز‌های پایانی کمپین انتخاباتی خطاب به لبنانی-آمریکایی‌ها گفته بود درگیری در میهن آن‌ها «ناشی از وجود کامالا هریس و جو بایدن» است و گفت او تضمین خواهد کرد که «دوستان و خانواده شما در لبنان، در صلح، رفاه و هماهنگی با همسایگان خود زندگی کنند.»

آنچه مسلم است این است که ترامپ رابطه خوبی با نتانیاهو دارد و در دوران ریاست جمهوری خود نیز اقدامات متعددی علیه ایران انجام داده که منطقه امروز از تبعات آن همچنان می‌سوزد. ترور سردار قاسم سلیمانی باب ترور چهره‌های برجسته منطقه را باز کرد و احتمالا آتشی که امروز بر جان سران حزب‌الله و حماس افتاده، نتیجه تصمیمی است که ترامپ در ژانویه ۲۰۱۹ اتخاذ کرده بود.

از سوی دیگر بالاخره بعد از سه سال دولتی در ایران سرکار آمده بود که زبان دولت دموکرات آمریکا را می‌فهمید. عباس عراقچی وزیر خارجه پزشکیان با بسیاری از چهره‌های دولت بایدن که احتمالا در دولت هریس هم حضور داشتند، رابطه نزدیکی داشت که می‌توانست روابط بین دو کشور را در یک شرایط نرمال بعد از جنگ، بهبود ببخشد.

ترامپ با وجود سیاست کلی آمریکا که خروج از خاورمیانه و تمرکز بر شرق آسیاست، هرگز علاقه خود برای حمله به ایران را کتمان کرده است. او اواسط مهر ماه در یکی از گردهمایی‌های انتخاباتی درباره حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران و مخالفت جو بایدن با این حمله گفته بوده «آیا این همان چیزی نیست که باید بزنی؟ منظورم این است که بزرگ‌ترین خطری که ما با آن روبرو هستیم، سلاح‌های هسته‌ای است، قدرت سلاح‌های هسته‌ای، قدرت تسلیحات.»

به باور ترامپ، جو بایدن در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران، باید می‌گفت: «اول به تاسیسات هسته‌ای حمله کنید و بعد نگران بقیه باشید.»