احیای معادن متروکه، ناجی مناطق محروم

احیای معادن کوچک یک طرح هوشمندانه بود که در جهت جبران عقب‌افتادگی در امر اکتشافات معدنی و کمک به رشد اقتصاد کشور در شرایط تحریمی مطرح شد و مورد استقبال قرار گرفت که تا کنون با توجه به پتانسیل‌های مالی و تجهیزاتی موجود در کشور تعدادی از معادن غیرفعال در گروه‌های مختلف مواد معدنی احیا و وارد چرخه تولید شده‌اند.

محمدرضا بهرامن در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار داشت: معادن جزو انفال هستند و نگاه حاکمیتی بر آن‌ها حاکم است و این موضوع نه تنها در ایران بلکه در کشورهایی همچون آمریکا، استرالیا، کشورهای اروپایی و افریقایی به همین ترتیب بوده و نظارت دولتی بر معادن وجود دارد و قانون خاص خود را دارند. زمانی که از واژه حاکمیتی استفاده می‌شود یعنی منفعت معادن به کل جامعه بازمی‌گردد و نفع شخصی وجود ندارد. بر همین اساس نیز یک قانون ویژه‌ای تنظیم شده است که تمام کشورهای دارای معادن قوانین خاصی را تبیین کرده‌اند.

وی افزود: منظور از معادن موقوفه این است که مالکیت معدن شخصی باشد و در ادامه آن را وقف کند یا به عبارت بهتر شخص بخشی از دارایی خود را واگذار می‌کند. اما در واقع مالک معادن فرد خاصی نیست که بخواهد آن را در اختیار دیگری قرار دهد و موضوع معادن موقوفه در کل وجود خارجی ندارد البته ناگفته نماند که زمین می‌تواند موقوفه باشد اما چنین شرایطی برای معادن به هیچ عنوان مطرح نیست و تمام معادن کشور تحت کنترل دولت هستند. در قانون معادن به صراحت در رابطه با افرادی که صاحب معدن هستند اشاره شده که بر اساس قوانین تعیین شده با آن‌ها برخورد شود.

رئیس خانه معدن ابراز کرد: فلسفه احیای معادن بحث ویژه‌ای بود که از سال ۱۳۹۵ به بعد مطرح شد و قوت گرفت که بر این اساس خانه معدن پیشنهاد داد که معادن کوچک‌مقیاس و متروکه را در اختیار آن‌ها قرار دهند تا خانه معدن در راستای فعال‌سازی آن‌ها گام بردارد. در این بحث معادنی که به هیچ وجه بهره‌برداری از آن‌ها صورت نمی‌گیرد و بر اساس قانون معادن مالکیتی ندارند مطرح هستند. این موضوع به یک حرکت نوی تبدیل شد و پس از آن ایمیدرو طرح احیای معادن را مصوب کرد و اختیارات آن به شرکت تهیه و تولید واگذار شد و تا به امروز توسط شورای مرکزی اداره شده است و اقدامات بزرگ و مثبتی در راستی احیای معادن متروکه صورت گرفت. اگر فضاسازی و روان‌سازی در واگذاری این نوع معادن نیز بیشتر انجام می‌شد، قاعدتا شرکت تهیه و تولید در احیای معادن به موفقیت‌های بیشتری می‌رسید.

فعال‌سازی ۲۶۰ معدن متروکه

بهرامن تاکید کرد: در شرایط کنونی حدود ۲۶۰ معدن احیا شده‌ و در شرف تجهیز شدن هستند و همان طور که می‌دانیم تجهیز کردن و فراهم آوردن امکانات مشکلات خاص خود را دارد که بخشی از این مشکلات ناشی از مسائل مالی و قسمت دیگر معضلات به دلیل عدم انجام اکتشافات کافی است. مطالعات این موارد به صورت زیرساختی توسط توسط ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید انجام شده تا بتوان معادنی که به هر دلیلی به حالت متروکه درآمده‌اند را احیا کنیم. در واقع این طرح کاملا هوشمندانه‌ بود و اگر به صورت جدی‌تر دنبال می‌شد قطعا نتایج مطلوب‌تری را مشاهده می‌کردیم. بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ مقطع بسیار خوبی بود که در صورت مساعد بودن تمام شرایط به جرات می‌توان گفت که هم اکنون قریب به ۴۰۰ معدن احیا شده بود.

وی تاکید کرد: در شرایط فعلی زیرساخت‌های این طرح در حال آماده‌سازی است و نگاه متولی به سمت چرخیده است که به هر قیمتی که شده معادن متروکه را فعال کرده و خط تولید را مجددا راه‌اندازی کنند. یکی از سیاست‌های خوبی که امروزه دولت اتخاذ کرده واگذاری این نوع معادن از طریق مزایده است که کمک مثبتی در تحقق طرح مورد نظر محسوب می‌شود. هدف از احیای معادن استفاده از افراد متخصص و اهل فن بود که در صورت تمایل خود، ما بتوانیم شرایطی را فراهم آوریم که وارد میدان شوند و بر اساس معیارها و استانداردهای موجود در فرصت زمانی مشخص خطوط تولید را دوباره راه‌اندازی کنند.

رئیس خانه معدن یادآور شد: فعال‌سازی معادن متروکه به طور مستقیم در اقتصاد کشور تاثیر دارد و اکنون ۲۶۰ معدن در مراحل احیا قرار گرفتند که اگر برای هر معدن یک کارگاه کوچک در نظر بگیریم به جرات می‌توان گفت در هر کارگاه حدود ۲۰ تا ۳۰ نیروی کار به صورت مستقیم مشغول به کار می‌شوند و یک حرکت مثبت در مسیر اشتغالزایی تلقی می‌شود که با ادامه این روند و پیشروی در مراحل تولید تعداد بیشتری از افراد بومی و غیر بومی در قسمت‌های مختلف فعالیت خود را آغاز می‌کنند. اغلب معادن در مناطق محروم واقع هستند که احیای هر کدام از آن‌ها کمک اعظمی به اهالی مناطق و روستاهای دور افتاده می‌کند و یا به عبارت بهتر اقتصاد مناطق محروم را دچار دگرگونی می‌کند.

معادن فلزی در اولویت هستند

بهرامن ادامه داد: شورای احیای معادن که اتاق بازرگانی و خانه معدن ایران و تمام انجمن‌های معدنی اعم فولاد و سرب و روی عضو این شورا بوده و برای احیای معادن به انواع خاصی از معدن اشاره ندارند و تمام مواد معدنی گروه‌های یک، دو، سه و حتی ۶ را برای فعال‌سازی در نظر دارند که در این میان معادن فلزی یا به عبارت بهتر فلزات رنگی در اولویت بودند، چراکه مواد اولیه بسیاری از صنایع کشور توسط این نوع معادن که شامل سنگ‌آهن، سرب، روی و مس است، تامین می‌شود.

وی مطرح کرد: در مجموع می‌توان گفت در سال ۱۳۹۹، پایش ۲۵۳ معدن جهت احیا به انجام رسیده و توسعه و فعالسازی ۱۵۰ معدن در سال ۱۴۰۰ از اهداف این طرح است. شناسایی و الویت‌بندی ۳۱۲۰ معدن در راستای دستیابی به اهداف طرح در نظر گرفته شده و انجام اقدام کلینیکی بر روی ۱۴۶۳ معدن در دستور کار قرار دارد. احیا، فعالسازی و توسعه ۳۹۹ معدن از ابتدای طرح تا پایان سال ۱۳۹۹ انجام شده و در واقع تحقق ۶۰ درصد از اهداف پیش‌بینی شده سال ۱۳۹۹ در حوزه توسعه واحدهای فرآوری (انجام اقدام به منظور صدور جواز تاسیس، افزایش ظرفیت و تامین مواد اولیه برای ۱۵ واحد فرآوری) صورت گرفته است. مجموع سرمایه‌گذاری معادن فعال شده از جانب طرح احیا مبلغ ۶۳/۲۶۲۵۴۳۱ میلیون ریال برآورد شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات اساسی در بخش معدن موضوع ایمنی است که با احیای هر کدام از معادن متروکه این موضوع نیز در صدر توجه قرار می‌گیرد. اغلب در معادنی که قدیمی هستند موضوع ایمنی نادیده گرفته شده و معادن زیرزمینی زغال‌سنگ یک مثال نغز از آن است که نیاز به نوسازی تجهیزات دارند. در خصوص ایمنی‌سازی معادن کوچک و بزرگ فعال نقش دولت و ایمیدرو پررنگ‌تر می‌شود و می‌توان با همکاری آن‌ها تجهیزات را به موقع وارد کشور کرد و در جهت ایمنی معادن گام‌های محکم‌تری برداشت تا کمتر شاهد حوادث بعدی باشیم.