چرا صنعت آلومینیوم به حال خود رها شده است؟

آلومینا یا پودر دی اکسید آلومینیوم ماده اولیه اصلی تولید فلز آلومینیوم است. آلومینا از روش بایر تولید می‌شود و برای تولید هر تن آلومینیوم نیاز به دو تن آلومینا داریم و از سوی دیگر برای تولید هر تن آلومینا به دو تا سه تن سنگ معدنی بوکسیت نیاز است که در حال حاضر با مشکل شدید کمبود بوکسیت و آلومینا در کشور مواجه هستیم.

آریا صادق نیت‌حقیقی در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار داشت: در حال حاضر ۸۰ درصد نیاز بوکسیت کشور از طریق واردات تامین می‌شود و با توجه به اینکه تولید آلومینیوم روبه رشد است نیاز به بوکسیت بیشتر نیز خواهد شد و از طرفی تولید آلومینا در کشور فقط مختص به شرکت آلومینیوم ایران یا جاجرم بوده که چیزی حدود ۲۵۰ هزار تن آلومینا تولید می‌کند که بخشی از نیاز کشور را در حد ۲۰ درصد تامین می‌کند. گفتنی است که واردات بوکسیت نیز مشکلات خاص خود را دارد و به جز مسائل مربوط به تحریم خود فلز آلومینیوم نیز به دلیل مصرف دوگانه آن در تسلیحات نظامی و هسته‌ای تحریم بوده و بنابراین نمی‌توانیم به صورت مستقیم وارد معامله با کشورهای تولید کننده شویم و در نتیجه محبور به خرید از طریق واسطه هستیم که این موضوع علاوه بر زمان‌بر بودن هزینه‌ای مضاعف را در پی دارد و در نهایت موجب افزایش قیمت تمام شده محصول می‌شود.

وی افزود: به طور کلی در تامین آلومینا و همچنین تولید آلومینا از بوکسیت در مضیقه هستیم و نیاز داریم که زمینه تامین آلومینا و یا توسعه و گسترش تولید آلومینا از بوکسیت را در دستور کار قرار دهیم، اما اکنون سرعت لازم را ندارد. قابل ذکر است که در منطقه پارسیان در لامرد تولید آلومینا انجام شود و می‌توان بوکسیت استخراج کرد و در ادامه آلومینا تولید کرد. مورد دیگر نیز شروع بهره‌برداری از معدن بوکسیت در گینه است که ما آن را اجاره کرده‌ایم اما متاسفانه بیش از ۲۵ سال است که در آنجا هیچگونه فعالیتی صورت نگرفته و انتقال مواد از معدن صورت نگرفته و به صورت جدی در دستور کار قرار نکرفته است.

عدم سرمایه‌گذاری در معدن اجاره‌ای!

دبیر کل سندیکای آلومینیوم تصریح کرد: به عبارت بهتر ایران این معدن را به مدت ۲۵ سال اجاره کرد و هیچ کاری از پیش نبرد و مجددا برای بیست و چند سال دیگر نیز اجاره این معدن را تمدید کرد و همچنان در این خصوص سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است. قسمتی از معدن که به هر دلیلی اجاره شده از آب‌های آزاد فاصله دارد و برای انتقال مواد به سمت بنادر باید سرمایه‌گذاری صورت گیرد. در حال حاضر به دلیل اینکه این مسیر باید ریل‌گذاری یا لوله‌گذاری شود سرمایه‌ای اختصاص نیافته و به مرحله اجرا نیز نرسیده است و در نتیجه همان جا بی‌مصرف مانده و تا به امروز از این معدن بوکسیتی عاید صنعت کشور نشده است.

نیت‌حقیقی ادامه داد: ذخایر داخل کشور نیز غنی نیستند و از طرفی استحصال آلومینا از بوکسیت نیز محدود به شرکت جاجرم است. گفتنی است که در ایر ان یک معدن در شاهرود شناسایی شده که اختلافات بین استانی بین جاجرم و شاهرود مسائلی را در حوزه‌های زیست محیطی و اکوسیستم منطقه را ایجاد کرده و موجب شده بهره‌برداری از این معدن نیز دچار مشکل شود.

وی اذعان کرد: تولید شرکت‌هایی همچون ایرالکو، المهدی، جاجرم و هرمزال با اضافه شدن شرکت سالکو از مبدا پیشی گرفته و در حال حاضر در تامین نیاز داخل با مشکل خاصی مواجه نیستیم اما بخشی از تولیدات باید صرف تهاتر برای واردات مواد اولیه و مواد افزودنی همچون آلومینا شود. از طرف دیگری بحث صادرات شمش و پودر آلومینیوم مطرح است که آن هم به دلیل تحریم‌ها در ارتباطات جهانی، انتقالات وجه و همچنین فروش کالا با برند ایرانی با مشکل جدی مواجه هستیم.

اولین تولیدکننده آلومینیوم خاورمیانه بودیم

این دبیر کل سندیکای آلومینیوم یادآور شد: همانطور که در تامین مواد نمی‌توانیم به صورت مستقیم وارد عمل شویم در فروش و صادرات نیز این چالش را به همراه داریم و باید از طریق دلال‌ها و کشور سوم معاملات خود را انجام دهیم. این موضوع موجب می‌شود که ما بخشی از منافع خود را به دلال‌ها واگذار کنیم و صرفه اقتصادی بسیار محدود می‌شود. در نتیجه صادرات آلومینیوم در حال حاضر برای کشور به صرفه نیست و قیمت‌های داخلی به صرفه‌تر هستند. اگر که ارتباطات بین‌المللی اصلاح شود در آن صورت می‌توانیم امیدوار باشیم که سهم کوچکی از بازارهای بین‌المللی را به خود اختصاص دهیم. ما اولین تولیدکننده آلومینیوم در خاورمیانه بودیم اما اکنون کوچک‌ترین و کم‌ظرفیت‌ترین هستیم.

نیت‌حقیقی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به مسائل ذکر شده در رابطه با صنایع پایین‌دستی نیز می‎‌توان گفت که به دلیل اضافه شدن آلومینیوم جنوب به مدار تولید و افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم اولیه که مورد نیاز صنایع پایین دستی به حساب می‌آید بخشی از مشکلات این صنایع همچون کمبود مواد اولیه مرتفع شده و این مواد در دسترس است. مشکل اصلی صنایع پایین دستی در حال حاضر قیمت بالای مواد اولیه نسبت به قیمت صادراتی بوده که قیمت مواد صادراتی بسیار کمتر از قیمت‌های داخلی است و این یک موضوع عجیب به حساب می‌آید که شاید تنها در کشور ما مشاهده شود. این موضوع موجب می‌شود در فروش محصول نهایی که ارزآوری بیشتری در پی دارد رقابت ضعیفی ایجاد شود و در نتیجه باعث محدود شدن صادرات محصول نهایی می‌شود.