کدام سایت‌های نمایشگاهی برند هستند؟

ساخت سایت های نمایشگاهی با استانداردهای روز دنیا در جذب فعالان داخلی و بین‌المللی این صنعت نقش بسیار موثر و چشمگیری دارد. در سرزمین ما سایت‌های بزرگ نمایشگاهی در اقصی‌نقاط کشور وجود دارند اما مسائلی مانند تحریم‌ها و کرونا موجب شده است که نتوان از این ظرفیت‌ها استفاده کافی را برد. اما یک سایت نمایشگاهی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد تا بتواند به عنوان اهرم در اعتلای اقتصاد کشور فعالیت کند.

در همین رابطه گفتگویی را با محمدرئوف قادری، مدیرعامل شهر نمایشگاهی آفتاب ترتیب داده‌ایم که در ادامه مطالعه خواهید کرد.

تنها برند نمایشگاهی کشور

قادری در ابتدای این گفتگو اظهار داشت: «من به جرئت می‌توانم بگویم که نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب تنها برند نمایشگاهی کشور است و هیچ نمایشگاهی در برابر این شهر نمایشگاهی نمی‌تواند ادعای برند بودن بکند. شاید برخی از سایت‌ها به دلیل قدمت و سابقه نمایشگاهی ادعای برند بودن کنند اما سن و تاریخ فعالیت، دلیل بر برند بودن نیست. در جهان امروز بسیاری از شرکت‌ها ده‌ها و صدها سال است که مشغول به فعالیت هستند ولی برند نشده‌اند اما در مقابل فعالیت‌های اقتصادی نیز وجود دارد که در مدت‌زمانی کوتاه به برند تبدیل شده‌اند. بنابراین اگر ما برای برند شدن ۱۰ پارامتر را در نظر بگیریم، قدمت و تاریخ فعالیت یکی از این ۱۰ پارامتر و شاید کم‌اثرترین آنها باشد. برندی که علی‌رغم قدمت نتواند در حوزه‌های بین‌المللی قد علم کند و حرفی برای گفتن داشته باشد و حتی نتواند نامزد برگزاری اکسپو شود آیا می‌تواند خود را یک برند بداند؟ سایتی که امروز با فاصله بسیار زیادی از کشورهای کوچک و کم‌بنیه خاورمیانه و آسیا جامانده و عقب افتاده می‌تواند یک برند باشد؟ سایتی که حتی نمی‌تواند تکنولوژی و محصولات خود را به دنیا معرفی کند و به راحتی تحت‌تاثیر کوچک‌ترین تصمیمات داخلی و خارجی قرار می‌گیرد برند محسوب می‌شود؟».

وی افزود: «به عقیده من امروز در حوزه فیزیکی و برندینگ ساخت نمایشگاهی، تنها نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب می‌تواند مدعی باشد که بر اساس متد روز و فیزیک دقیق نمایشگاهی ساخته شده است. اما لازم به ذکر است که این شهر نمایشگاهی نیز ازآنجاکه در رقابت نابرابر بخش خصوصی و دولتی و انحصار قرار گرفته موفق نبوده است. سیاست‌گذار به جای آنکه وظایف خود مبنی بر توسعه شبکه نمایشگاهی در تمام کشور، رونق بخشی و توزیع عادلانه فعالیت‌های نمایشگاهی در سطح کشور و این چنین موارد را انجام دهد تمرکز برگزاری تمام رویدادها را منحصراً در یک سایت نمایشگاهی خلاصه کرده است و همه ابزارهای قانونی و حکومتی و قدرت‌های داخلی و خارجی را در این تصدی‌گری خود جای داده است. این معنی واقعی کلمه انحصار است و در این میان بازنده کسی است که به دلیل بقای دیگر فعالیت‌های اقتصادی خود، مجبور به سکوت در حوزه نمایشگاهی می‌شود».

بزرگ‌ترین چالش اقتصاد ایران

قادری در این خصوص خاطرنشان کرد: «امروز مجریان برگزاری رویدادها در سطح کشور دچار این چالش شده‌اند. برگزارکنندگان نمایشگاهی که یک فعال اقتصادی به حساب می‌آیند تنها به فعالیت برگزاری رویدادها مشغول نیستند. این برگزارکنندگان در حوزه‌های مختلف تجاری مشغول به فعالیت‌ هستند و حال اگر این فعال اقتصادی بخواهد خلاف نظر رانت موجود و انحصار تصمیم بگیرد و فعالیتی داشته باشد، دیگر فعالیت‌های او دچار خدشه و چالش و حتی تعطیلی می‌شود. بنابراین ناچار است که در برابر این رقابت نابرابر بخش خصوصی و دولتی و به عبارتی رانت نمایشگاهی سکوت کند. این سکوت بزرگ‌ترین چالش اقتصاد ایران است. اقتصاد نیز همین‌گونه است و متاسفانه افق پرواز اقتصادی در کشور ما افق بسیار کوتاهی است».

وی همچنین گفت: «در این‌چنین فضایی متخصص نمایشگاهی شانسی برای اظهارنظر درباره عدم برگزاری یا برگزاری رویدادها در شرایط کرونا ندارد. کسی برای فعالیت‌های نمایشگاهی این شخص متخصص تصمیم می‌گیرد که هیچ درکی از اهمیت صنعت نمایشگاهی ندارد. به عبارتی یک سیاستمدار برای این صنعت تصمیم می‌گیرد. متخصص حوزه نمایشگاهی بر این باور است که برگزار کردن یک رویداد ضعیف مساوی با مرگ آن است. در همین راستا نمایشگاه شهر آفتاب اعتقاد دارد که یا نمایشگاه‌ها نباید برگزار شوند یا باید به بهترین نحو ممکن فعالیت کنند. یکی از مشکلاتی که امسال پیش آمد این بود که برخی از سایت‌های نمایشگاهی به دلیل برخورداری از همان رانت دولتی مجریان را مجبور به برگزاری رویدادهای ضعیف کردند».

اپیدمی ارائه گزارش کارهای غیرواقعی در میان مدیران دولتی

مدیرعامل شهر نمایشگاهی آفتاب افزود: «با برگزاری دستوری رویدادها ۹۰ درصد مجریان متحمل ضرر و زیان شدند. چرا ما باید مجری نمایشگاهی را مجبور کنیم که زیان بدهد تا مدیر دولتی آمار عددی خوب از خود ارائه دهد. بخش خصوصی همه فعالیت‌های خود را در سود و زیان می‌بیند اما مدیران دولتی تنها به فکر گزارش کار و آمار هستند. یکی از چالش‌های مصیبت‌بار جامعه اقتصادی و حتی سیاسی و مدیریتی کشور آمارسازی است. چرا مدیران دولتی به طور مداوم، به دنبال آمار و گزارش کارهای کاذب هستند؟ چرا آنها در تلاش‌اند تا به فعالیت‌های خود رنگ و لعاب بخشیده و به عنوان گزارش کار ارائه کنند؟ تاکنون کدام نهاد نظارتی به آمارهای ارائه‌شده توسط این مدیران ورود کرده و صحت‌وسقم آنها را بررسی کرده است؟ بسیاری از بزرگان کشور ما در زمان‌های دور همواره دعا می‌کردند که خدا کشور ما را از خشکسالی، سیل و دروغ محفوظ بدارد. ما اگر بخواهیم دروغ‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در جامعه رصد بکنیم بزرگ‌ترین دروغ‌گویان ما مدیران نهادها و موسسات دولتی هستند. البته ناگفته نماند که این مدیران ناگریز به این دروغ‌گویی هستند؛ چراکه گزارش کارهای غیرواقعی تبدیل به اپیدمی شده است. به عبارتی می‌توان گفت آمارسازی به روشی برای ماندگاری مدیران تبدیل شده است».

قادری در ادامه گفت: «در کشورهای پیشرفته فعالان حوزه نمایشگاهی از همان روزهای نخست شیوع ویروس کرونا تکلیف خود را روشن کردند و تمام فعالیت‌های خود را به مدت یک سال تعطیل کردند و در این مدت برای زمان تعطیلی رویدادها و آینده صنعت نمایشگاهی کشور خود برنامه‌ریزی کردند. اما در کشور ما چه اتفاقی افتاد؟ بلاتکلیفی عجیبی که از زمان شیوع ویروس کرونا در کشور ما میان فعالان حوزه نمایشگاهی به وجود آمد فاجعه‌ای باورنکردنی بود. همچنان که دیده شد در برخی مواقع رویدادهای نمایشگاهی شب پیش از افتتاح کنسل می‌شدند. این سردرگمی و بلاتکلیفی نیز موجب مرگ صنعت نمایشگاهی در کشور شد. چرا مدیران و سیاست‌گذاران حوزه نمایشگاهی ما نتوانستند برای یک سال تصمیم درستی اتخاذ کنند؟

وی در ادامه خروج تجربه و متخصصان صنعت نمایشگاهی از این حوزه را نتیجه سیاست‌های اشتباه متولیان امر دانست.

زمینه‌های کسب درآمدهای نمایشگاهی

مدیرعامل شهر نمایشگاهی آفتاب در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع درآمدهای نمایشگاهی اشاره کرد و گفت: «درآمد نمایشگاه‌ها از دو کانال به دست می‌آید. یکی از این زمینه‌ها برگزاری رویدادهای بین‌المللی و زمینه دیگر نیز درآمدهای داخلی است. در حوزه برگزاری نمایشگاه‌های داخلی ناچار به پرداخت یارانه هستیم چراکه هزینه‌ها به‌هیچ‌وجه با درآمدها همخوانی ندارند. نمایشگاه یکی از ابزارهای توسعه اقتصادی کشور است. بنابراین این ابزار باید در خدمت توسعه اقتصادی کشور قرار بگیرد پس نمی‌توان برای آن درآمد تعریف کرد. اما ما معتقدیم که این درآمد در حوزه‌های مختلف مانند تولید، صادرات، واردات، گردشگری و... خود را نشان می‌دهد. به عبارتی سرجمع این درآمدها در جایی دیگر به خزانه دولت واریز می‌شود».

درآمد فوق‌العاده برگزاری رویدادهای خارجی

قادری افزود: «در حوزه برگزاری رویدادهای بین‌المللی شرایط این‌گونه نیست و ما الزامی به پرداخت یارانه نداریم. شاید تخفیف‌هایی را در نظر بگیریم اما عملاً هزینه و درآمدهای واقعی خود را در برگزاری رویدادهای بین‌المللی وصول می‌کنیم. ما نمایشگاه‌های داخلی را بر فرض مثال متری ۸۰ هزار تومان به غرفه‌دار واگذار می‌کنیم اما هنگام برگزاری رویدادهای بین‌المللی، غرفه‌ها را با مبلغ ۲۰۰ یورو در اختیار خارجی‌ها قرار می‌دهیم. درآمد حوزه خارجی بین ۸۰ تا ۱۰۰ برابر رویدادهای داخلی عایدی برای سایت‌داران و فعالان نمایشگاهی دارد. در سه سال گذشته ما در شهر نمایشگاهی آفتاب حدود ۸۰ رویداد نمایشگاهی برگزار کرده‌ایم. البته لازم به ذکر است که اگر مسئله تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا حادث نمی‌شد احتمالاً ۱۵۰ رویداد را تاکنون برگزار کرده بودیم. در ۸۰ رویدادی که در طی سه سال گذشته برگزار کرده‌ایم ۴ عنوان بین‌المللی و ۷۶ عنوان داخلی بوده‌اند. جالب است بدانید که درآمدهای برگزاری ۴ رویداد بین‌المللی ما ۴ برابر ۷۶ رویداد داخلی، درآمدزایی داشته است».

وی ضمن بیان اینکه اگر تحریم‌ها مانع نمی‌شد برگزاری ۱۰ رویداد بین‌المللی تمام هزینه‌های ما را پوشش می‌داد گفت: «اگر بتوانیم در حوزه‌های بین‌المللی فعالیت داشته باشیم فارغ از درآمدهای جانبی برای خود نمایشگاه بهترین منبع درآمد را خواهیم داشت. این در صورتی است که ما از کسب این درآمدها محروم هستیم. ذکر این نکته را ضروری می‌دانم که تحریم تنها یکی از دلایل این موضوع است. ما نمی‌توانیم تحریم را بهانه همه عدم موفقیت‌های خود بدانیم. ما نیازمند زیرساخت‌های قوی نمایشگاهی هستیم تا بتوانیم میزبان رویدادهای بین‌المللی باشیم. امروزه بسیاری از نمایشگاه‌های بزرگ بین‌المللی در کشورهای امارات، ترکیه، عمان و بحرین که روزی یکی از استان‌های کشورمان بود برگزار می‌شوند؛ چرا بعد از گذشت ۱۰۰ سال، اکسپو در ایران برگزار نمی‌شود. جالب اینجاست که ما حتی نمی‌توانیم نامزد برگزاری اکسپو باشیم».

استراتژی سه‌گانه شهر نمایشگاهی آفتاب

مدیرعامل نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب در ادامه به ایجاد پایانه‌های صادراتی در این شهر نمایشگاهی اشاره کرد و گفت: «از زمانی که من وارد این شهر نمایشگاهی شدم متوجه شدم که شهرداری تهران درصدد است یک نمایشگاه را در حد استانداردهای بین‌المللی داشته باشد. من در آن زمان متوجه یک چالش در این شهر نمایشگاهی شدم. این نمایشگاه استراتژی و هدف مشخصی نداشت. در همین راستا ما برای این شهر نمایشگاهی استراتژی سه‌گانه‌ای را تعریف کردیم. این استراتژی‌ها شامل انتقال نمایشگاه‌های پرمخاطب از شهر تهران به شهر آفتاب به منظور کاهش ترافیک و آلودگی‌های زیست‌محیطی بود. استراتژی دوم تبدیل نمایشگاه‌های شهر آفتاب به شهر نمایشگاهی با ایجاد جاذبه‌های گردشگری، تفریحی، اقامتی، ورزشی، تجاری و بازرگانی بود. چراکه ما معتقدیم نمایشگاه‌های صرفاً فیزیکی پاسخگوی فعالیت‌های اقتصادی نیست. نمایشگاه‌ها باید به سمت و سویی پیش بروند که در درون خود تمام فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را داشته باشند. در واقع مخاطبان نمایشگاه‌ها نیازی به بیرون از رفتن از شهر نمایشگاهی نداشته باشند. در همین راستا ساخت هتل‌های بین‌المللی، سالن‌های بزرگ تجاری، شهربازی، پیست دوچرخه‌سواری، پارک آبی، رستوران‌های مدرن داخلی و خارجی، فضای سبز مناسب و اماکن تفریحی و ورزشی را در دستور کار دادیم».

وی افزود: «استراتژی سوم ما نیز تبدیل شهر نمایشگاهی آفتاب به منطقه آزاد تجاری و اتصال آن به فرودگاه امام خمینی (ره) بود. این طرح در روزهای اول به مثابه یک رویا بود. ما در این خصوص با دولت، مجلس و نهادهای مختلف بحث کردیم. خوشبختانه امروز هر سه ایده موردپذیرش نهادهای حکومتی و بخش خصوصی قرار گرفته است. ما معتقد هستیم نمایشگاه باید مکانی باشد که صنایع، تولیدات و ماشین‌آلات و فعالان عرصه اقتصادی داخلی و خارجی به راحتی و بدون محدودیت‌های قانونی و بروکراسی‌های طولانی بتوانند وارد نمایشگاه‌ها شوند. متاسفانه این موضوع تاکنون در کشور ما اتفاق نیفتاده است. با تبدیل شدن شهر نمایشگاهی آفتاب به منطقه آزاد اقتصادی این امر شدنی خواهد بود. خوشبختانه این سه استراتژی با پیگیری‌های به عمل آمده موردموافقت دولت قرار گرفت و به کمیسیون زیربنایی و تخصصی دولت واگذار شد. در این کمیسیون که هفت وزارتخانه و سازمان دولتی در آن حضور دارند پنج مصوبه به سرانجام رسید. بر اساس مصوبه اول، دولت فقط باید سیاست‌گذاری کند و حق تصدی‌گری ندارد. این مصوبه دقیقاً برابر با قانون اساسی و مصوبات مجلس شورای اسلامی است. بر اساس دومین مصوبه همه نمایشگاه‌ها باید از شهر تهران به نمایشگاه شهر آفتاب منتقل شوند. در سومین مصوبه تاکید شده که اگر دولت قصد سرمایه‌گذاری دارد باید در نمایشگاه شهر آفتاب این اقدام را عملی کند. شهرداری در چهارمین مصوبه این شورا مکلف شد که برای سایت‌های نمایشگاهی داخل شهر تهران کاربری‌های جدیدی را تعریف کند. خوشبختانه در شورای عالی شهرسازی برای سایت‌های نمایشگاهی داخل تهران کاربری‌های جدیدی ازجمله کاربری‌های فرهنگی و فضای سبز تعریف شده است. پنجمین مصوبه کمیسیون زیر بنایی این بود که نمایشگاه شهر آفتاب به منطقه آزاد تجاری تبدیل شده و به فرودگاه امام خمینی (ره) وصل شود».

ایجاد پایانه‌های صادراتی در شهر نمایشگاهی آفتاب

قادری اظهار داشت: «اجرای این مصوبه می‌تواند یک تحول جدی و بنیادین در حوزه‌های اقتصاد، فعالیت‌های نمایشگاهی و خدمات شهری برای تهران ایجاد کند. ما معتقد بودیم که این ایده باید تکمیل شود. مکمل این ایده ایجاد پایانه صادراتی در نمایشگاه شهر آفتاب بود که با سرپرست وقت وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت این موضوع را مطرح کردیم و با برگزاری چندین جلسه قرار بر این شد که این کار ادامه پیدا کند. ما بر این باور هستیم که اگر نمایشگاه‌ها ابراز و پایه صادراتی کشور محسوب می‌شوند، پایانه‌های صادراتی یکی دیگر از پایه‌های صادراتی و مکمل فعالیت‌های اقتصادی هستند. ۵۵ درصد مبادلات بانکی، مالی و اقتصادی کشور در تهران انجام می‌شود اما ما یک پایانه صادراتی که لازمه و مکمل فعالیت‌های اقتصادی است در این استان نداریم. ایجاد پایانه‌های صادراتی در درون نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب ایده چهارم ما بود که خوشبختانه در دستور کار قرار گرفته و امروزه در فاز مطالعاتی آن قرار داریم».

چه کسی پاسخگوست؟

مدیرعامل شهر نمایشگاهی شهر آفتاب در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: «سالانه حدود ۲۰۰ روز نمایشگاه در استان تهران برگزار می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که سالانه ۲۰۰ ترافیک به علت برگزاری رویدادها در تهران ایجاد می‌شود. از طرفی ۲۰۰ روز هم آلودگی زیست‌محیطی به واسطه برگزاری این رویدادها به تهران تحمیل می‌شود. وقتی این‌ها را روی هم قرار می‌دهیم در می‌یابیم که ۸۰ درصد همپوشانی دارند. برگزاری رویدادها در داخل شهر تهران ۶۰ هزار میلیارد تومان هزینه به مردم تهران، شهرداری و دولت تحمیل می‌کند. حال سوالی که پیش می‌آید این است که درآمدهای حاصل از برگزاری نمایشگاه‌ها در داخل شهر تهران چقدر است؟ در پاسخ باید گفت که این درآمد در سال‌های خیلی خوب برگزاری رویدادها رقمی معادل سالانه ۳۰۰ میلیارد تومان خواهد بود. این درآمد و این هزینه با یکدیگر همخوانی ندارند. سالانه ۶ هزار نفر در حوزه آلودگی زیست‌محیطی و ترافیکی در مرکز شهر تهران دچار سکته قلبی می‌شوند. سیاست‌گذاران به چه حقی با جان مردم معامله می‌کنند؟ به چه حقی مصوبه‌های کمیسیون زیربنایی و تخصصی دولت اجرا نمی‌شود؟ تمام نهادهای ذی‌ربط از سازمان بازرسی تا نیروی انتظامی بسیج شده‌اند تا طبق قانون، رویدادهای نمایشگاهی در داخل شهر تهران برگزار نشوند اما چه شده که رویدادها با خیال راحت در داخل شهر برگزار می‌شوند؟ مسئول و متولی اجرای این قانون کیست؟ چه رانت و قدرتی در پشت این موضوع وجود دارد که هیچ‌کس نمی‌تواند این قانون را اجرا کند؟ تاریخ ما را قضاوت خواهد کرد و ما را به چالش خواهد کشید. ما باید از این ظلمی که به مردم تهران، اقتصاد کشور و حوزه فعالیت‌های اقتصادی و بخش خصوصی می‌شود جلوگیری کنیم».