لزوم نهادینه سازی نظام حسابرسی عملکرد در دیوان محاسبات

با گذشت بیش از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی سوالی که همچنان باقی است آن است که چرا علیرغم همه تلاشها برای مبارزه با فساد وعلیرغم تذکرات مکرر مقام معظم رهبری همچنان کشور با پدیده شوم تخلفات مالی و فساد مواجه است و دامنه آن نیز گسترش می یابد و حتی برخی از صاحبنظران از فساد سیستمی یا نهادینه سخن می گویند. دشمن نیز با سیاه نمایی برای مشروعیت زدایی از نظام برطبل آن می کوبند.

با نگاهی آسیب شناسانه به روشنی میتوان گفت که که فساد ، ناکارآمدی و ساختارهای معیوب به ویژه ساختارمعیوب نظام بودجه ریزی چالش های اساسی پیش روی کشور است که موجب بوجود آمدن وضعیت اسف بار اقتصادی کنونی شده است.

هرچند تحریم های اقتصادی نقشی انکار ناپذیر در این میان دارند ولی نباید نقش پر رنگ نا کار آمدی مدیریتی و ساختارهای نا کارآمد را که خود فراهم کننده زمینه های فساد است در این موضوع نادیده گرفت.

مبارزه مقتدرانه با فساد و نا کارآمدی نیاز به اصلاح ساختار های ناکارآمد به ویژه اصلاح ساختار نظام بودجه ریزی کشور دارد که بستر پایه ای بروز فساد را ایجاد میکنند. و این امر مستلزم تحول بنیادین در نظام نظارت مالی کشور است. در راستای چنین تحولی گذار از رویه های سنتی حسابرسی و نظارت مالی مبتنی بر حسابرسی مالی و رعایت به سیستم های مدرن حسابرسی عملکرد امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. اجرای چنین تحولی از جمله وظایف دیوان محاسبات کشور به عنوان عالیترین مرجع نظارت بر مالیه کشور و بازوی نظارتی مجلس شورای اسلامی است. هرچند در سنوات اخیر اجرای حسابرسی عملکرد در موضوعات اولویت دار کشور در این نهاد نظارتی آغاز شده است اما استقرار کامل و گسترش آن برای همه دستگاه های اجرایی و همه موضوعات مالیه عمومی و مهمتر از آن نهادینه سازی این رویکرد نوین نظارتی نیاز به پیگیری جدی داشته و موانع استقرار آن باید برداشته شود.

در شرایط کنونی مهمترین مانع اجرایی گسترش و نهادینه سازی حسابرسی عملکرد که استقرار کامل آن را کند می نماید عدم استقرار سیستم بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد در دستگاههای اجرایی کشور است. هرچند دربرنامه های چهارم ، پنجم و ششم توسعه این موضوع به عنوان یکی از تکالیف دستگاههای اجرایی کشور برای دولت تصویب شده است ولی متاسفانه چنین امری تحقق نیافته و به همین دلیل سرعت استقرار نظام حسابرسی عملکرد را نیز کند و محدود ساخته است.

استقرار کامل نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد با احصاء و گزارشگری شاخص های عملکرد موجب شفافیت و پاسخ گویی استفاده کنندگان از منابع بودجه ای کشور شده و به تبع آن استقرار کامل نظام حسابرسی عملکرد با سنجش کارایی ، اثر بخشی و صرفه اقتصادی ناکار آمدی های مدیریتی را برملا ساخته و در سایه ارزیابی کنترلهای داخلی دستگاههای اجرایی گلوگاه های فساد و تخلف را شناسایی و اصلاح آنها را میسر می نماید.

با عنایت به توصیه های مکرر مقام معظم رهبری در خصوص اصلاح ساختاری نظام بودجه ریزی و مبارزه با فساد و ناکارآمدی ها جا دارد که نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی و استقرار و نهادینه سازی ساز و کارهای حسابرسی عملکرد را به عنوان مطالبه ای جدی در ساماندهی نظام مالیه عمومی کشور طرح و پیگیری کنند و در انتخاب مسئولین دیوان محاسبات کشور توانمندی تحقق این نظام را در معیارهای انتخاب این مسئولین لحاظ نمایند.