شعاری بزرگ که عملیاتی نیست

دولت سیزدهم مدعی است که می‌تواند سالی یک‌میلیون واحد مسکونی تولید کند. برای تحلیل این گزاره، باید چند مورد بیان شود؛اول اینکه دولت‌ها اصلا نمی‌توانند این میزان واحد مسکونی بسازند. نه دولت ما، بلکه در جهان‌ هم، هیچ دولتی نمی‌تواند به‌شخصه سالی یک‌میلیون واحد مسکونی بسازد. در طول تاریخ هم تابه‌حال چنین اتفاقی رخ نداده است.

آنچه بررسی بازار مسکن ایران و جهان به ما نشان می‌دهد، این است که دولت‌ها در بهترین شکل، بین ۴۰ تا ۵۰ هزار واحد مسکونی در سال، قادر نیستند، تولید کنند؛ آن‌هم به این شکل که پیمانکار استخدام کنند و تولید و عرضه را انجام بدهند. این میزان هم بیشتر در کشورهایی انجام می‌شود که مشکل مسکن در آنجاها حل ‌شده و در واقع مشکلی به این نام ندارند، بازارشان افزایش نرخ ندارد و به تعادل رسیده است.

با یک حساب ساده می‌بینیم که تولید یک‌میلیون واحد مسکونی باید حدود ۱۰۰ میلیون مترمربع تولید خالص داشته باشد. از طرفی، هر یک مترمربع تولید خالص مسکن، نیازمند یک مترمربع خدمات عمومی است؛ یعنی ۲۰۰ میلیون مترمربع. هر یک مترمربع، چه آموزشی و چه مسکونی به‌اندازه خودش زیرساخت می‌خواهد؛ زیرساخت‌هایی از جمله تلفن، گاز، برق، آب، جاده و زیرساخت‌های مختلف دیگر.

با این حساب، دولت باید ۴۰۰ میلیون مترمربع هزینه کند تا سالی یک‌میلیون واحد مسکونی خالص قابل‌ بهره‌برداری شود. ۴۰۰ میلیون مترمربع ضرب در 10 میلیون تومان ـ هزینه ساخت هر یک مترمربع واحد مسکونی ـ رقمی حدود ۴ هزار میلیارد تومان می‌شود که به‌اندازه کل نقدینگی کشور است.فرض کنیم که کشور مصمم به تولید این میزان واحد مسکونی باشد؛ اما برای آن باید گردش پول سریعی رخ دهد. در واقع با این میزان از حجم گردش پول در کشور نمی‌شود، سالی یک‌میلیون واحد مسکونی تولید کرد.

تسهیلاتی که داده می‌شود در نهایت به‌اندازه تسهیلات ۴۰ هزار واحد مسکونی است و اندازه یک‌میلیون واحد نیست؛ آن‌هم با مواردی مانند بازار رهن ثانوی، صندوق‌های مسکن و سرمایه‌گذاری خارجی که به‌طورقطع مشکل‌ساز است.

اما همان‌طور که می‌دانیم هیچ‌کدام از این ابزارهای مالی در ایران راه نیفتاده و جوابگو نیست، آن‌هم به این دلیل که سبک اقتصاد ما غلط است.

ساختار اقتصادی نیمه‌دولتی و خصوصی مشکلات زیادی دارد. ساختار دولتی ضربه زیادی به بخش خصوصی زده و در واقع مسکن، ضربه‌گیر اقتصاد دولتی شده است.

وعده‌ای که دولت در شروع کار خود داد که ما سالانه یک‌میلیون مسکن و در نهایت 4 میلیون مسکن در پایان دولت‌ خواهیم ساخت؛ شعاری بزرگ و سنگین بود.

این‌ نوع صحبت کردن و مردم را امیدوار کردن خوب است، اما عملیاتی نیست و در ادامه می‌تواند بر بی‌اعتمادی جامعه بیفزاید. ساخت یک‌میلیون مسکن در سال توسط دولت، کاری شدنی نیست، مگر اینکه تمام مسکن‌هایی را که در سطح کشور توسط خود مردم ساخته می‌شود هم، دولت در آمار خود بیاورد.

هم‌اکنون ساخت مسکن تمام هم ‌و غم وزارت راه و شهرسازی شده است، در حالی که این وزارتخانه رسالت‌های دیگری هم دارد و قسمت قابل‌تامل موضوع،آنجایی است که در همان بخشی هم که تمرکز کرده، نمی‌تواند موفقیت تمام و کمالی را به‌منصه‌ظهور برساند.