قانون پیچیده هوای پاک در صنعت موتورسیکلت

یکی از مشکلات تولیدکنندگان موتورسیکلت، مربوط به قانون هوای پاک است. این صنعت از سال ۱۳۹۷ به بعد که قانون هوای پاک اجرا شد، در تامین گواهی اسقاط مشکلات زیادی داشت. در نهایت پس از چند ماه، از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست از واحد حقوقی دفتر ریاست‌جمهوری، موافقت استفاده از برگه معادل خودرو برای واحدهای تولیدکننده موتورسیکلت گرفته شد و حالا از برگه معادل استفاده می‌شود که البته افزایش نرخ قابل‌توجهی داشته و این افزایش نرخ ازسوی مراکز اسقاط، فشار زیادی به تولیدکننده وارد کرد.

یکی از اهداف قانون هوای پاک این بود که موتورسیکلت‌ها و خودروهای فرسوده جمع‌آوری و موتورسیکلت و خودرو نو تولید و شماره‌گذاری شوند که عملا این اتفاق نیفتاد. در ماده ۸ قانون هوای پاک اعلام شده بود، مالکان موتورسیکلت‌ها و خودروها موظفند پس از رسیدن وسیله نقلیه آنها به سن فرسودگی، نسبت به از رده خارج کردن و اسقاط آنها اقدام کنند. این تاکید برای مالکان بوده، اما متاسفانه به‌دلایلی، ماده ۸ را باطل کردند. حالا باوجود اینکه دیگر سن فرسودگی نداریم، تکلیف از روی دوش مالک برداشته و بر عهده تولیدکننده گذاشته شد.

در ماده ۱۰ نیز آمده بود برابر هر موتورسیکلت نو شماره‌گذاری‌شده باید یک موتورسیکلت از رده خارج شود که ما تاکنون از برگه معادل استفاده کرده‌ایم و با یک برگه اسقاط خودرو می‌توانستیم ۷ موتورسیکلت نو شماره‌گذاری کنیم. در ماده ۱۲ قانون هوای پاک هم آمده بود که تولیدکنندگان باید در یک دوره سه‌ماهه، ۱۰ درصد تولیدات‌شان را به تولید موتورسیکلت‌های برقی اختصاص دهند که این هم به‌نوعی غیرقانونی بود، زیرا نمی‌توان به تولیدکننده تکلیف کرد چه موتوری تولید کند و تولید بستگی به بازار تقاضا دارد. اگر بازار تقاضا، موتورسیکلت برقی را بپذیرد، برای تولیدکننده فرقی ندارد؛ می‌تواند ۱۰۰ درصد تولیدش را برقی کند، اما زمانی که شرایط فراهم بوده و تولیدکننده تقاضایی برای این محصول داشته باشد.

 واقعیت این است که از سال ۱۳۹۷ تاکنون، بخش زیادی از موتورهای برقی که تولید شده در انبار کارخانجات باقی مانده، چراکه موتورسیکلت بیشتر توسط قشر ضعیف برای کسب درآمد استفاده می‌شود و موتورسیکلت برقی جوابگوی کار آنها نیست. حداکثر پیمایش موتورسیکلت‌های برقی زیر ۱۰۰ کیلومتر است و شارژ مجدد آنها ۸ ساعت زمان می‌برد. از یک سو این مسئله باعث شد استفاده از موتورسیکلت برقی کم شود و از سوی دیگر، طبق قانون هوای پاک، تکلیف شده بود کارخانجات تولیدکننده موتورسیکلت ۱۰ درصد تولیدشان را به تولید برقی‌ها اختصاص دهند؛ در غیر این صورت برای شماره‌گذاری یک موتورسیکلت نو باید ۳ برگه گواهی اسقاط ارائه دهند. این قانون، مهر ۹۷ ابلاغ و یک آبان ۹۷ اجرا شد؛ یعنی تا اجرا فقط یک روز فاصله وجود داشت. فرصتی برای آمادگی به تولیدکننده ندادند و قابل اجرا بودن یا نبودن آن بررسی نشد که در نهایت این تصمیمات کارشناسی‌نشده مشکلاتی را ایجاد کرد. این قانون بسیار پیچیده‌ بود که قابلیت اجرا نداشت، اما صنعت موتورسیکلت درگیر آن شد. در نهایت این‌گونه شنیده شد که باید یک‌چهارم تولید، برگه گواهی اسقاط ارائه شود؛ یعنی با هر گواهی اسقاط موتورسیکلت، ۴ موتورسیکلت نو و با هر برگه اسقاط خودرو، ۲۸ موتورسیکلت نو شماره‌گذاری خواهد شد. هنوز این قانون ابلاغ نشده، اما شنیده‌ها حاکی از این است که در شورای نگهبان تایید شده که یا باید این اتفاق بیفتد یا اینکه تولیدکننده معادل یک‌ونیم درصد نرخ محصول را پرداخت کند تا درآمدهای به‌دست آمده از این بخش، صرف جمع‌آوری موتورسیکلت‌های فرسوده شود.

به‌نظر من، روش دوم به نفع تولید است، چون برگه اسقاط خودرو گران‌تر تمام می‌شود. حتی اوایل امسال، نرخ برگه اسقاط به ۲۵ میلیون تومان هم رسیده بود که توجیهی نداشت و فقط روی کاغذ بود.

ظرفیت تولید موتورسیکلت در کشور بالاست و تولید داخل توان پاسخگویی به نیازهای بازار را دارد. امسال به چند علت در بازار موتورسیکلت شاهد افزایش تقاضا بوده‌ایم؛ از یک سو نوسانات نرخ ارز باعث شده فروشندگانی که حتی تقاضا هم ندارند، برای دپو محصول، اقدام به خرید موتورسیکلت کنند و از سوی دیگر، باتوجه به افزایش چندبرابری نرخ خودرو، گرانی قطعات، وضعیت ترافیک و... برخی از مردم به خرید موتورسیکلت گرایش پیدا کرده‌ و به متقاضیان این بازار افزوده شده‌اند.

 اینکه آلایندگی موتورسیکلت را ۷ تا ۸ برابر خودرو می‌دانند، کارشناسانه نیست و البته در بین موتورسیکلت‌ها بیشترین میزان آلودگی را موتورسیکلت‌های کاربراتوری ایجاد می‌کنند که راه‌حل دارد و دولت می‌تواند حمایت کند و تسهیلات ویژه‌ای به دارندگان موتورسیکلت‌های کاربراتوری اختصاص دهد تا بتوانند موتورسیکلت‌های خود را انژکتوری کنند که آلایندگی کمی دارد.